- معاينهٔ کارگران پيش از به‌کار گماردن: اين معاينه‌ها اساس خدمات بهداشت حرفه‌اى کارآمد هستند که در هنگام آغاز به‌کار انجام مى‌شوند و شامل معاينهٔ پزشکى کارگر و سابقهٔ خانوادگي، شغلى و اجتماعى او مى‌باشد. اين معاينه‌ها عبارتند از: معاينهٔ بدنى دقيق و مجموعه‌اى از آزمايش‌هاى زيست‌شناختى و پرتوشناختى مانند؛ پرتونگارى قفسهٔ سينه، الکتروکارديوگرافي، آزمايش بينايي، آزمايش‌هاى خون و ادرار و آزمون‌هاى ويژه از نظر بيمارى‌هاى بومي. بايد کارگر تازه استخدام يا به‌طور کامل در معاينهٔ پزشکى پذيرفته نشود و يا کارى متناسب با توانايى‌هاى بدنى و روانى او به وى واگذار شود. مقصود از معاينهٔ پيش از استخدام به‌کار گماردن يک انسان سالم براى کارى مناسب است به‌طورى که کارگر بتواند وظيفه‌هاى خود را به‌طور کارآمد و بدون زيان براى سلامت خود به انجام برساند. اين همان ارگونومى است. فهرستى از کارهايى که به‌کار گماشتن انسان مبتلا به بعضى بيمارى‌ها در آن کارها مخاطره‌آميز است در زير مى‌آيد:
کارهايى که به‌کار گماشتن انسان مبتلا به بعضى بيمارى‌ها در آن کارها مخاطره‌آميز است
خطر
شرايط نامطلوب
۱. سرب
کم‌خوني، پرفشارى خون، ورم کليه، زخم پپتيک.
۲. رنگ‌ها
آسم، بيمارى‌هاى پوست، مثانه و کليه، ضايعات پيش سرطانى.
۳. حلّال‌ها
بيمارى‌هاى کليه و کبد، درماتيت‌ها، الکليسم.
۴. سيليسيوم
سل ريوى بهبود يافته يا فعال، بيمارى‌هاى مزمن ريه.
۵. راديوم و پرتوى X
نشانه‌هاى بدى بهداشت، به‌خصوص هر گونه بيمارى خونى.
معاينهٔ پيش از استخدام به‌عنوان يک انگ پايهٔ (Bench Mark) مفيد براى مقايسه در آينده هم به‌کار مى‌رود. بايد يادآورى نمود که در بسيارى از کشورها، بسيارى از کارگران بدون انجام آزمايش پيش از استخدام به‌کار گمارده مى‌شوند و اين موضوع در صنايع کوچک و معادن و کارگران ساختمانى و کارهاى کشاورزى در کشورهاى رو به پيشرفت بيشتر صدق مى‌کند.
- معاينه‌هاى ادواري: بسيارى از بيمارى‌ەاى با منشاء شغلى ماه‌ها يا سال‌ها طول مى‌کشد تا بروز کنند. پيشرفت آرام اين بيمارى‌ها در بيشتر اوقات منجر به ناشناخته ماندن آنها در مراحل اوليه مى‌شود و اين امر براى کارگر زيان‌آور است. اين موضوع دليل ضرورت انجام معاينه‌هاى دوره‌اى کارگرانى است که با مواد سمى و زيان‌آور سرو کار دارند.
دفعات و چگونگى انجام معاينه‌هاى پزشکى دوره‌اى به‌نوع مواجههٔ شغلى بستگى خواهد داشت. و به‌طور معمول کارگران يک بار در سال معاينه مى‌شوند، ولى در بعضى مواجهه‌هاى شغلى معاينه‌هاى ماهانه تجويز مى‌شود، مانند: سرب، رنگ‌هاى سمى و راديوم. گاهى اوقات ممکن است حتى معاينه‌هاى روزانه نياز باشد؛ مانند مواجهه با مواد شيميايى محرک هم‌چون سروکار داشتن با دى‌کرومات‌ها. هرگاه لازم شود مى‌توان معاينه‌هاى دوره‌اى را با آزمايش‌هاى زيست‌شناختى و پرتوشناختى تکمل نمود.
بايد به کارگرانى که از مرخصى استعلاجى باز مى‌شوند توجه ويژه‌اى بشود و چگونگى و ميزان ناتوانى يا مناسب بودن آنها براى کار ارزيابى شود و يا آنکه به کار اول بازگردانده شوند.
- خدمات مراقبت پزشکى و بهداشتي: مراقبت پزشکى از بيمارى‌هاى شغلى کار اساسى واحد بهداشت حرفه‌اى است. برنامه‌هاى تأمين اجتماعى براى خانوادهٔ کارگران هم مراقبت‌هاى پزشکى را ارائه مى‌کنند. در درون کارخانه خدمات اوليهٔ درمانى بايد در دسترس باشد. اگر خدمات اوليه مناسب به‌کار گرفته شود مى‌تواند از ابتلاء و ناتوانى بکاهد و بهبود را سرعت بخشد. ايمن‌سازى يکى ديگر از کارهايى است که در خدمات بهداشتى حرفه‌اى انجام مى‌شود.
- گزارش‌دهي: گزارش‌دهى موارد بيمارى و مظنون به بيمارى ضرورى است. فهرستى از بيمارى‌هاى قابل گزارش براى جبران خسارت وارده به کارگران به‌صورت بين‌المللى فراهم آمده است. هدف اصلى گزارش‌دهى در صنايع، آغاز نمودن تدابير پيشگيرى و حفاظت و اطمينان از کارآمد بودن به‌کارگيرى آنها و بررسى شرايط کار و ديگر شرايطى است که موجب بيمارى شغلى شده و يا مظنون به ايجاد آن هستند.
- نظارت بر محيط کار: بازرسى دوره‌اى از محل کار اطلاعات بسيار مهمى دربارهٔ پيشگيرى از ناتوانى‌هاى شغلى ارائه مى‌کند. بايد پزشک از کارخانه بازديدهاى مکرر به‌عمل آورد تا از جنبه‌هاى گوناگون محيط کار؛ (مانند گرما، روشنايي، تهويه، رطوبت، سروصدا، فضاى کافي، آلودگى هوا و بهسازي) آگاه شود. اين عوامل مى‌ةوانند عواقب مهمى بر بهداشت و بهزيستى کارگران داشته باشند. پزشک بايد از مواد خام مصرفى کارخانه‌ها، فرآيندها و فرآورده‌هاى ساخته شده آگاه باشد و هم‌چنين جنبه‌هاى گوناگون فيزيولوژى شغلى (مانند بروز ضعف، کار شبانه، کار نوبتي، بار حمل شده به‌وسيلهٔ کارگر) را مطالعه کرده و به مديريت کارخانه دربارهٔ همهٔ مطالب مرتبط با بهداشت و بهزيستى کارگران توصيه‌هاى لازم را بنمايد. براى انجام اين‌گونه بررسى‌ها بايد پزشک همکارى مهندسين ايمني، بهداشت صنعتى و روان‌شناسان را هم جلب کند.
- نگاه‌دارى و تجزيه و تحليل گزارش‌ها: براى برنامه‌ريزي، پيشرفت و عمليات کارآمد در خدمات بهداشت حرفه‌اى گزارش‌هاى مناسب ضرورى هستند. گزارش وضع سلامت و ناتوانى شغلى کارگران بايد نگاه‌دارى شود. با طبقه‌بندى و بازبينى اين گزارش‌ها مى‌توان بهداشت کارگران را در طول زمان مراقبت کرد و خطرات وابسته به برخى انواع کارها را سنجيد و تدابير پيشگيرى را توصيه نمود يا بهبود بخشيد.
- آموزش بهداشت و مشاوره بهداشتي: از همه بهتر آن است که آموزش بهداشت پيش از آغاز کار کارگر در کارخانه شروع شود و همهٔ خطرهايى که او به هنگام کار در کارخانه با آنها درگير مى‌شود همراه با اقدام‌هايى که بايد براى ايمنى شخصى به‌کار بندد براى او بيان شود. به‌کارگيرى درست اسباب‌هاى ايمنى مانند ماسک و دست‌کش هم بايد شرح داده شود. قوانين سادهٔ بهداشتى مانند شستن دست‌ها، کوتاه کردن ناخن‌ها، پاکيزگى بدن و تميز بودن لباس هم بايد براى کارگر توضيح داده شود. بايد به کارگر مکرر يادآورى شود که چه خطرهايى در کارخانه وجود دارد و اين کار با استفاده از رسانه‌هاى آموزش بهداشت مانند نمودارها، پوسترها و جزوه‌هاى دستى انجام گيرد. مقصود از آموزش بهداشت يارى رساندن به کارگر در فرآيند تطابق وى با محيط کار، خانه و جامعه است.
