چهارشنبه, ۲ خرداد, ۱۴۰۳ / 22 May, 2024
مجله ویستا
شیوع تصوف در خراسان
در عصر سامانيان تصوّف در خراسان شهرتى نداشته است و در سخنان فضلا و شعراء آن عهد اثرى از اين مذهب ديده نمىشود، به خلاف حکمت و زندقه و مجوسيّت و ايراندوستى که نمونههائى از آنها در ادبيات سامانى پديدار است، اما از تصوف اثرى موجود نيست. |
در عصر غزنويان بهواسطهٔ خشونت سبکتکين و پسر او محمود و نفوذ علماى دين و قرّايان و دانشمندان و فقها خاصه کَرَاميان که مردمى متعصب و سنّيانى خشک و سفاک بودند تصوّف را در خراسان راه نبود. |
پس از انقراض غزنويان بزرگ يعنى بعد از مرگ محمود و نفاق دو پسر او محمد و مسعود و انقلاب خراسان و ظهور ترکمانان که به تشکيل دولت سلجوقيان منجر گرديد ميدان براى متصوّفه باز شد. |
شيخ ابوالحسن خرقانى از طرفى و شيخ ابوالقاسم قُشَيرى و شيخ ابوسعيد فضلالله ابوالخير از سوئي، به نشر طريقت و دعوت مردم به سوى حقيقت شروع کردند. |
استاد ابوالقاسم قُشَيرى رسالهاى در شرح مبادى و حالات متصوفه به عربى در نيشابور تأليف کرد و شيخ ابوسعيد نيز در نيشابور منبر رفت و مجلس گفت و تذکير کرد و خانقاه داير ساخت و با علماى ظاهرى و حکما به محاوره و مباحثه پرداخت و ملاقاتها و مکاتبات او با شيخالرئيس ابوعلىسينا معروف و در دست است. |
شيخ ابوسعيد با ترکمانان و مقدّمان سلاجقه در عصر مسعودبنمحمود بىسروکار نبوده است و در اسرارالتوحيد اشاراتى به اين معنى هست و معلوم مىدارد که آن جماعت را نصيحت مىفرموده و از تشويق و ترغيب هم احياناً خوددارى نمىنموده است. |
خواجه نظامالملک را با شيخ ملاقاتى روى داد و طورى فريفتهٔ شيخ شد که بعد از مرگ شيخ و وزارت پهناور نظامالملک نه تنها خواجه با فرزندان شيخ به حدّ اعلاء عطوفت و نِگَرِشْ رفتار مىکرد بلکه خاصه سروکار او بعد از فقها با صوفيان و به قول امير معزى به روايت نظامى عروضى خواجه نظامالملک از ائمه و متصوفه به هيچکس نمىپرداخت (چهارمقاله طبع ليدن ص ۴۱) بالجمله تصوف پس از مرگ سلطانمحمود و ضعف غزنويان و برچيده شدن بساط کَرّاميان و ديگر ائمهٔ متعصب که ناگزير با سلاجقه هم نمىتوانستند گرم باشند کار صوفيان در خراسان رونقى بهسزا يافت، خاصه با رئيس پهلوان و قائد توانائى چون ابوسعيد که در عالم خود بىنظير بوده است؛ بنابراين در مدت نيمقرن در سراسر خراسان از نيشابور تا غزنه و هندوستان و صوفيگرى نشر کرد و ادبيات درى بر اثر نشر و رونق مذهب مذکور رنگ ديگر به خود داد، در شعر پيشقدم تصوّف حکيم سنائى عليهالرّحمه است، و در عالم نثر، مکاتيب ابوسعيد ابوالخير و سخنان او فعلاً قديمترين مأخذى است که در دست ما است و آنها را نبيرهٔ شيخ در قرن بعد بهصورت کتابى درآورده و به نام 'اسرارالتوحيد' مدوّن ساخته است. |
ديگر کسى که در عصر شيخ ابوسعيد، يا قدرى پس از او مىزسته است، شيخ ابوالحسن علىبنعثمان غزنوى است و کتاب نفيسى از او باقى است که در فارسى بىنظير است و به زبان فارسى بسيار ساده و به سبک قديم تأليف، شده است. |
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور شهدای خدمت سیدابراهیم رئیسی سقوط بالگرد رئیسی شهید جمهور ابراهیم رئیسی رئیسی شهادت ایران سقوط بالگرد حسین امیرعبداللهیان
آیت الله رئیسی کنکور هواشناسی شهرداری تهران پیام تسلیت تهران سانحه بالگرد رئیسی امتحانات نهایی هلال احمر سیل قوه قضاییه
خودرو قیمت دلار قیمت خودرو قیمت طلا بورس یارانه بازار خودرو دلار حقوق بازنشستگان سایپا
تلویزیون سینمای ایران سینما آیت الله سید ابراهیم رئیسی هنرمندان شعر رسانه ملی لیلا حاتمی سریال
کنکور ۱۴۰۳ دانش بنیان
اسرائیل غزه روسیه رژیم صهیونیستی امیرعبداللهیان فلسطین ترکیه آمریکا سوریه ولادیمیر پوتین چین عربستان
پرسپولیس استقلال مهدی قایدی فوتبال رئال مادرید والیبال لیگ برتر لیگ برتر ایران باشگاه پرسپولیس لیگ برتر انگلیس فدراسیون فوتبال باشگاه استقلال
هوش مصنوعی مایکروسافت اپل سامسونگ گوگل ناسا تبلیغات موبایل فناوری
سلامت سرطان کاهش وزن مغز طول عمر آلزایمر خواب افسردگی مغز انسان