|
|
|
التهاب استخوانى مفصلى (استئوآرتريت) شايع‌ترين شکل التهاب مفصلى است. تقريباً همهٔ افراد بالاى ۵۰ سال به درجاتى به بيمارى استحالهٔ مفصلى گرفتار هستند. اين بيمارى از مدت‌ها قبل وجود داشته است، زيرا نشانه‌هاى آن در موميائى‌هاى مصرى پيدا شده است.
|
|
|
علت التهاب استخوانى مفصلى معلوم نيست ولى اين بيمارى برخلاف التهاب مفصلى روماتوئيد به‌جاى غشاء داخل مفصل (سينوويوم)، غضروف انتهاى استخوان‌ها را مبتلا مى‌کند. غضروف مفصلى به‌عنوان فشارگير و يک سطح بدون اصطکاک عمل مى‌کند. با استحالهٔ اين غضروف سطح آن نازک و فرسوده مى‌شود. با انهدام تدريجى غضروف استخوان روى استخوان سائيده مى‌شود و اين پديده به نوبهٔ خود باعث التهاب و درد مى‌شود.
|
|
|
التهاب استخوانى مفصلى معمولاً افراد مسن را مبتلا مى‌کند ولى قهرمانان ورزشى و ساير افرادى که متحمل صدمهٔ زودرس مفصلى مى‌شوند، ممکن است قبل از ۴۰ سالگى علامت‌دار شوند. شايع‌ترين علائم عبارتند از: درد مفصلي، خشکى مفصلي، و تورمى که به‌تدريج و به‌ويژه بعد از فعاليت شديد بدنى ظاهر مى‌شود. برخى افراد دچار درد مداوم و آزاردهنده حتى هنگام استراحت هستند. درد و خشکى مفصلى باعث کاهش کاربرد مفصل مى‌شود و در نتيجه درد ممکن است تا حدودى فروکش کند.
|
|
|
شايع‌ترين مفاصل مبتلا عبارتند از مفاصل ران، زانو، بين‌مهره‌اي، پائين پا و انگشتان، به‌ويژه مفاصلى که نزديک نوک انگشت است. با کاهش فاصلهٔ مفصلي، در محل اتصال عضلات و غضروف به استخوان 'خارهاى استخواني' ممکن است ايجاد شوند. اين خارها را در نوک انگشتان عقده‌هاى هِبِردن مى‌گويند. درد انگشتان کاملاً متغير است. برخى افراد بدون وجود هيچ‌گونه درد دچار تغيير شکل مفصلى مى‌شوند.
|
|
|
|
|
درمانى براى التهاب استخوانى مفصلى وجود ندارد و حتى هيچ درمانى به غير از تعويض مفصل مبتلا نمى‌توانند پيشرفت آن را متوقف کند. برنامه‌ريزى و تنظيم دقيق عادات و فعاليت‌ها در کاهش احتمال معلوليت بعدى مفيد است. اين اقدامات عبارتند از: مجموعه‌اى از ورزش به‌ويژه براى تقويت مفاصلى که در معرض خطر هستند، کنترل وزن براى محافظت از اين مفاصل، و استفاده از گرما و مسکن‌ها.
|
|
|
هدف از ورزش پيشگيرى از خشکى مفصلى و انقباض عضلانى است که باعث کاهش محدودهٔ مفيد حرکتى مفصل مى‌شوند. تقويت عضلات اطراف مفاصل باعث جذب فشار وارد شده به مفاصل در هنگام حرکت مى‌شود. ايجاد تعادل بين استراحت و ورزش براى جلوگيرى از استفادهٔ بيش از حد از مفاصل و فرسودگى آنها که اثر زيان‌آورى روى التهاب مفصلى دارد، اهميت دارد. برنامه‌هاى مختلف ورزشى شامل ورزش‌هاى ملايم در هواى آزاد (شنا، دوچرخه‌سواري، پياده‌روي) به‌ويژه براى التهاب مفصلى مناسب هستند. در مورد مراجعه به متخصص تن‌درمانى (فيزيوتراپي) که در برنامه‌ريزى ورزش‌هاى خانگى تجربه داشته باشد، از پزشک نظرخواهى کنيد.
|
|
|
سعى کنيد از به‌کار بردن صندلى‌هاى راحتى يا پشتى و بالش زير زانو خوددارى کنيد، کليهٔ اين موارد باعث ايجاد انقباضات عضلانى مى‌شوند. از تخت‌خواب سفت و در صورت لزوم تخته زير تشک خود استفاده کنيد. هنگام نشستن خود را روى صندلى نيندازيد. هنگام راه رفتن يا ايستادن پشت خود را مستقيم نگه داريد و شکم خود را به سمت داخل ببريد. کليه اين اقدامات به کاهش فشار وارد شده به مفاصل کمک مى‌کنند.
|
|
|
کنترل وزن فشار وارد شده به مفاصل را کاهش مى‌دهد. هرچه وزن شما بيشتر باشد، فشار بيشترى به مفاصل تحمل‌کننده وزن (مچ پا، زانو، مفاصل ران و بين‌مهره‌اي) وارد مى‌شود. هنگامى‌که درد باعث کاهش فعاليت‌هاى بدنى قبلى شما مى‌شود، کم کردن وزن دشوار است. در مورد توصيه‌هاى غذائى از پزشک نظرخواهى کنيد. مبحث چاقى را مشاهده کنيد.
|
|
|
استفاده از گرما و سرما نيز به کاهش خشکى مفاصل و برطرف کردن درد کمک مى‌کند. اصولى که بعداً در مورد التهاب مفصل روماتوئيد ذکر مى‌شود در مورد التهاب استخوانى مفصلى نيز کاربرد دارد.
|
|
|
براى تسکين درد، ابتدا آسپيرين يا يکى از داروهاى ضدالتهاب غيراستروئيدى مثل ايبوپروفن (مثل آدويل، نوپرين، مورتين) را امتحان کنيد. آسپيرين براى ايجاد اثر ضدالتهابى بايد به مقدار نسبتاً زياد (۱۲ تا ۲۵ قرص در روز) مصرف شود. اين مقدار مى‌تواند باعث تحريک لايهٔ داخلى معده شود (به مبحث سوزش سر دل مراجعه کنيد). اگرچه داروهاى ضدالتهاب غيراستروئيدى در برخى از مصرف‌کنندگان باعث تحريک مى‌شود ولى اين اثر آنها کمتر از آسپيرين است. ساير داروهاى ضدالتهاب غيراستروئيدى مثل ناپروکسن، فنوپروفن، سولينداک و غيره، ممکن است توسط پزشک تجويز شوند. از مصرف داروهاى مخدر خوددارى کنيد، زيرا آنها باعث ايجاد اعتياد و عوارض ناخواسته مى‌شوند و در صورت رعايت درمان‌هاى محافظه‌کارانه‌تر ضرورى نيستند.
|
|
|
سعى کنيد از مصرف آرامبخش‌ها براى خواب خوددارى کنيد. شما به‌سرعت به اين داروها وابسته مى‌شويد و آنها مى‌توانند باعث افسردگى 'برگشتي' شوند. براى آگاهى از رهنمودهائى در مورد خواب خوب در شب به مبحث ايست تنفسى در خواب مراجعه کنيد.
|
|
|
اگر همسر شما هنگام خواب ناآرام است، به فکر تخت‌خواب‌هاى دوقلو باشيد. نوعى از اين تخت‌خواب‌ها را تهيه کنيد که با وجود اتصال به‌هم، حرکت را انتقال نمى‌دهند، ولى باعث اختلال در عواطف ناشى از نزديکى جسمانى نيز نمى‌شوند. تداوم رابطهٔ جنسى منظم در حفظ سلامتى جسمانى و روحى اهميت دارد.
|
