هدف ازدواج

ازدواج در بين اقوام و اديان مختلف، هدف‌ها و ارزش‌هاى متفاوتى دارد. قديمى‌ترين هدفى که در روند تاريخى ازدواج مى‌توان نشان داد، جنبهٔ مذهبى بودن آن است.

'فوستيل دوکولانژ' مى‌نويسد: 'در قديم علت اصلى ازدواج اجبار مذهبى به‌منظور حفظ، دوام و بقاء خانواده بود و آن را از تمام تکاليف دينى مقدس‌تر و واجب‌تر مى‌دانستند.

در يونان باستان ازدواج، اساسى مذهبى و ازدواج را با کلماتى ادا مى‌کردند که 'مفهومى مقدس' داشته است. جنبه عبادى ازدواج هنوز هم آثار خود را در بين اقوام مختلف جهان حفظ کرده است.

در جوامع قديمى جنبه مذهبى بودن ازدواج چنان بود که زن را پس از ازدواج اجباراً به مذهب شوهر درمى‌آورد و رسم بود که زن به هنگام ازدواج تمام خدايان آباء و اجداد خود را که مورد پرستش وى بود ترک مى‌گفت و خدايان خانوادهٔ شوهر را مورد پرستش قرار مى‌داد. چنين ازدواجى اگر منجر به جدائى مى‌گرديد فقط وقتى جدائى امکان‌پذير بود که زن در نزد اقوام شوهر در معبد خانوادگى با کلماتى کينه‌آلود به خدايان تبار شوهر ناسزا گويد تا بتواند پيوند ازدواج را قطع کند.

در ايران قبل از اسلام نيز ازدواج از جنبهٔ دينى دور نبود. چنانکه مذهب قديم ايرانيان دوام و بقاء اجتماعى را وابسته به آن مى‌دانستند. در کتاب 'بندهش' عامل ازدواج را شايان تحسين دانسته، يک عمل مقدس براى رستگارى روح آوردند. علاوه بر اين در ايران باستان اعتقاد به حفظ دودمان و روشن ماندن اجاق خانواده مورد توجه بود. به همين جهت زنى که عقيم بود و نمى‌توانست اين وظيفه را برآورد. مورد نفرت قرار مى‌گرفت. مرد ازدواج نکرده نيز چنين وضعى داشت.

در اسلام نيز در اين‌باره تأکيد شده مثلاً در قرآن کريم آمده است که 'مرد بى‌زن را زن دهيد و زن بى‌شوهر را شوهر دهيد' همچنين احاديث زيادى از پيغمبر اسلام نقل شده است که جملگى حالى از تشويق و ترغيب مسلمانان به ازدواج است و در بين اديان دين اسلام بيشتر از همه به امر ازدواج توجه کرده است. در مسيحيت نيز ازدواج هدف دينى داشت. هرچند که در آن به اندازه دين اسلام و يهود اهميت داده نمى‌شود و روى‌هم رفته در بين پيروان دين مسيحيت چندان اعتبارى براى زنان قائل نيستند. زن وسيلهٔ معصيت و ادامهٔ يک عصيان شناخته شده و به همين جهت بعضى از قديسان ديگر دين عيسى مانند 'اکوستينوس' همين روش و بينش را نسبت به زن نشان دادند و به‌تدريج چنان رسم شد که آباء مسيح به تجرد ميل کردند.

در بين اقوام يهود هدف ازدواج، بيشتر متوجه رشد جمعيت است. اين جمله تورات است که مى‌گويد 'رشد کنيم و زاد و ولد نمائيم' .

ازدواج گاه هدف سياسى دارد که اصطلاحاً ازدواج مصلحتى مى‌نامند. در بين اقوام ابتدائى علاوه بر جنبه‌هاى مختلف ازدواج، هدف سياسى به پيوند دو گروه با يکديگر و کاستن خصومت‌ها مورد توجه بوده، در برخى از روستاها ايران (خراسان) خانواده‌ها سعى مى‌کنند. ازدواج دختر يا پسر آنها با خانواده‌هائى صورت گيرد که تعداد مردان آنها بيشتر باشد (يعنى تعداد برادران و مردان اقوام و خويشان داماد و عروس) و به اصطلاح محلى 'پشت' آنها زيادتر باشد زيرا براى اعمال نفوذ و نزاع‌هاى محلى تعداد مردان خانواده مهم بوده است.