|
|
|
| اشکال ورزش مانند همهٔ اشکال ديگر اوقات فراغت فقط از طريق مشارکت جلوه‌گر مى‌شود و به منصهٔ ظهور مى‌رسد. اين کار در زمينه‌هاى گوناگون، با اشخاص مختلف و به‌دلايل متفاوت انجام مى‌گيرد. بنابراين، براى درک ماهيت ورزش بايد دو بعد قضيه در کانون توجه قرار گيرد:
|
|
| - بُعد الف
|
| شکل:
|
| ماهيت ورزش‌ها و ويژگى‌هاى خاص ساختارى آنها
|
|
| - بُعد ب:
|
| زمينه (زيرساخت):
|
| سازماندهى فعاليت و اهداف / انگيزه‌هاى شرکت‌کنندگان
|
|
| با توجه به بُعد الف، ورزش‌ها اشکال گوناگون به خود مى‌گيرند. اکنون زمان آن فرا رسيده است که به دومين پرسش دربارهٔ ورزش پاسخ داده شود، بين شکل‌هاى ورزش چه ناهمگونى‌هائى وجود دارد؟
|
|
|
|
| در کشور بريتانيا يکى از مردم‌پسندترين فعاليت‌هاى ورزشى 'شنا' است. بيشتر اين فعاليت‌ها به شکل غير رسمي، و اغلب در محيط‌هاى خانوادگى انجام مى‌گيرد و شرکت‌کنندگان از بازى کردن در آب لذت مى‌برند. اين فعاليت از جمله فعاليت‌هاى رقابتى نيست و بنابراين نيازى به مقررات مدون ندارد و در عين حال نيازى هم به آزمون نمادين مهارت‌هاى روانى - حرکتى نيست. بنابراين، بر طبق بحث پيشين، اين فعاليت ورزش به‌شمار نمى‌آيد. اين اين همه در پاره‌اى زميته‌ها شنا در رويدادهاى از پيش تعيين شده و تحت نظارت يکى از مؤسسات دولتي، براى آزمون توانائى‌ها، جنبهٔ رقابتى شديدى به خود مى‌گيرد. در اين بافت، اين فعاليت به نوعى ورزش تبديل مى‌گردد. به همين سان، 'دويدن' در چارچوب مسابقات قهرمانى نوعى ورزش محسوب مى‌شود، حال آنکه در مواردى مانند دوى آرام (پياده‌روي) نوعى نرمش و تفريح فيزيکى به‌شمار مى‌آيد. پياده‌روى هيچ‌گونه چارچوب رقابتى ندارد، شرکت‌کنندگان در اين فعاليت تمايلات خود را دنبال مى‌کنند و خودشان معيارهاى موفقيّت و شکست را تعيين مى‌نمايند.
|
|
|
|
| با توجه به اين ديدگاه، شکل يگانه‌اى از فعاليت ممکن است براساس زمينهٔ اجرائى خود، ورزش يا صرفاً نوعى تفريح جسمى به‌شمار آيد. اين ملاحظات زمينه‌اى نشان مى‌دهد که فعاليتى را مى‌توان در محيط‌هاى غير رسمى در نبود نسبى سازماندهى و در درجهٔ اول براى تفريح يا تمدد اعصاب انجام داد يا پيگيرى کرد. برعکس، همان فعاليت را مى‌توان به‌طور کامل تحت نظم و مقررات درآورد، حالت خشک رسمى به آن داد و در وهلهٔ نخست آن را براى رسيدن از نويسندگان اشاره کرده‌اند که هنگام وقوع حالت شديد رقابتى اخير، درگيرى در فعاليت به سرعت ويژگى‌هائى را به نمايش مى‌گذارد که به‌طور عادى با کار همبسته است و عدهٔ انگشت‌شمارى از آنها با کيفيات بازى همبستگى دارد (مانند اختيارى و خود تعيين شده) آنگاه فعاليت حالت 'کارآمدتري' پيدا مى‌کند يعنى به فرايند دقت مى‌شود و در مسير افزايش کارآئى و پيشينه‌سازى برآمدهاى عملکرد تغيير مى‌يابد. همهٔ ورزش‌هاى کاملاً رقابتى و غيرحرفه‌اى نيز چنين حالتى دارند.
|
|
| بنابراين زير ساخت و زمينهٔ فعاليت ورزشى با درجهٔ سازماندهي، و با توجه به انگيزه‌ها و اهداف شرکت‌کنندگان مشخص مى‌گردد. اين ابعاد به همديگر وابستگى دارند. از اين روى که با توجه به رسمى بودن نسبى سازماندهى ورزش اهداف شرکت‌کنندگان ممکن است مناسب يا نامناسب انگاشته شود. انجام بدون دقت و ملاحظه‌ٔ ورزش رسمى داراى سازماندهى رقابتى به همان اندازه نامتناسب است که کسى بخواهد در نوعى بازى که در محيط تفريحى و غيررسمى انجام مى‌گيرد بيش از حد به برنده شدن توجه نمايد. به‌طور خلاصه ويژگى‌هاى 'ورزش‌ها' برعکس بازى‌هائى که صرفاً جنبهٔ تفريحى دارد ايجاب مى‌کند که شرکت‌کنندگان انگيزه‌اى براى نيل به اهداف يا مقاصدى خاص داشته باشند و اين شرايط فقط زمانى فراهم مى‌آيد که آن فعاليت داراى سازماندهى رسمى باشد.
|
