از دو تا سه سالگی (۲۴ تا ۳۶ ماهگی)

۱. در دو و نیم‌سالگی مداد را با انگشتان می‌گیرد و می‌تواند خط‌خطی کند.

- کودک در دو ونیم‌سالگی با مکعب پل می‌سازد.

- در دو و نیم‌سالگی می‌تواند توپ را روی زمین لگد بزند و آن را پرتاب کند.

- کودک، در دو و نیم‌سالگی، به‌علت افزایش قدرت عضلات، وقتی خطی را رسم می‌کند، با چشم نیز مراقب است که خط از محدودهٔ تعیین‌شده خارج نشود.

- کودک در دو و نیم سالگی می‌تواند اشیاء مشابه را روی هم بچیند و ما نیز می‌توانیم از او بخواهیم که قاشق‌ها، چنگال‌ها و دیگر چیزها را که شسته شده است، بر روی وسایل مشابه آنها در داخل قفسه‌های آشپزخانه بچیند.

- کودک در دو تا دو و نیم‌سالگی، شروع به بازی‌هائی می‌کند که با تخیّل همراه است.

- در دو و نیم‌سالگی می‌تواند مکعب‌ها را بر روی زمین به دنبال هم قرار دهد و قطار درست کند.

- در دو و نیم‌سالگی می‌تواند به توپ بزرگ لگد بزند و یا آن را شوت کند.

- در دو و نیم‌سالگی روی سه‌چرخه می‌نشیند، دستهٔ آن را با دست می‌چرخاند و هدایت می‌کند؛ لیکن هنوز قادر به پا زدن نیست.

- دخترها و پسرها در دو تا دو و نیم‌سالگی معمولاً اسباب‌بازی‌های مشترکی دارند، ولی از این پس پدربزرگ و مادربزرگ‌ها به دخترها عروسک و به پسرها ماشین هدیه می‌دهند. در این سن پسرها ماشین آتش‌نشانی و هواپیما را برمی‌گزینند و دخترها خواهان عروسک و مرواریدهای چوبی که به نخ می‌کشند، هستند.

۲. در دو و نیم تا سه سالگی تقلید کردن از پدر و مادر کار مورد علاقهٔ کودکان است. پسر از ماشین‌رانی لذت می‌برد و دختر از آشپزی و خانه‌داری.

- دو و نیم تا سه‌سالگی سن تخیّل و بازی حرفه‌ای کودک است. دختر با یک کیف جراحی نقش دکتر و پرستار را بازی می‌کند و پس از تزریق آمپول به عروسک خود، درجهٔ حرارت بدن او را اندازه می‌گیرد و یا نقش فروشنده را بازی می‌کند.

- هم دختران و هم پسران در سنین دو و نیم و سه‌سالگی بازی‌های ساختنی 'لگوها' را دوست دارند و از نقاشی کردن لذت می‌برند. عروسک برای دختربچه‌ها و ماشین برای پسربچه‌ها باارزش‌ترین اسباب‌بازی‌ها است.

- کودک در دو و نیم‌سالگی به تنهائی از پله‌ها بالا می‌رود و هنگام پائین آمدن دست خود را به نرده یا دیوار می‌گیرد. اسباب‌بازی‌هائی که جداشدنی است و به قطعات گوناگون تقسیم می‌شود، مانند قطار، ماشین، قطعات چوبی، لگو، مکعب‌های چوبی، انواع جورچین (پازل) مانند دست، پا، آدمک، خانه و نظایر آن، به‌ویژه اگر رنگی باشد، مورد علاقهٔ کودک قرار می‌گیرد.

۳. در سال سوم زندگی، با توجه به مهارت‌های بیشتری که کودک به‌دست می‌آورد، باید اسباب‌بازی‌هائی در اختیار او قرار گیرد که متناسب با توانائی‌های او باشد. اسباب‌بازی‌هائی مانند قطار، اتومبیل و مکعب‌هائی برای ساختن و ... عروسک‌هائی که بتواند لباس‌های آنها را عوض کند و به آنها غذا بدهد.

- در سه‌سالگی مداد را مانند بزرگترها در دست می‌گیرد؛ با قیچی به خوبی می‌برد؛ اشیاء را با شست و یا انگشت وسط و شست بلند می‌کند؛ کاغذ را لوله می‌کند و تا می‌زند (سه تا می‌زند)؛ با تقلید عکس آدم می‌کشد.

- در سه‌سالگی دایره می‌کشد (کودکان ایرانی عموماً در دو و نیم سالگی می‌توانند این کار را انجام دهند) و می‌تواند دو خط عمودی و افقی را ترکیب کند.

- در سه‌سالگی امکانات مناسبی برای بازی‌های سرگرم‌کننده در خانه و بیرون از خانه برای کودک فراهم آورید (مانند بالا رفتن، دویدن، آهسته رفتن و پریدن). اسباب‌بازی‌هائی را مهیّا کنید تا کودک آنها را از هم جدا سازد (مانند مهره‌ها). البته مهره‌ها باید آن‌قدر بزرگ باشد تا کودک آنها را نبلعد. همچنین، فرصت‌هائی برای پر کردن و خالی کردن پیمانه‌ها با شن، آب، برنج، حبوبات برای کودک فراهم شود. مداد شمعی، گچ، رنگی و کاغذ برای نقاشی و نوشتن آماده کنید.

امکان بازی با خمیرِ مجسمه‌سازی، انگشتانهٔ رنگی، کاغذ پاره کردن و ... را برای کودک فراهم آورید. سعی کنید مهارت‌های زبانی کودک را افزایش دهید. به کودک دلگرمی بدهید تا با شما حرف بزند. در این گفتگو ضمایری مانند من، مرا، شما، آنها، ما را به‌کار ببرید و به کودک بیاموزید از این لغات استفاده کند. با کودک دربارهٔ تصاویر حرف بزنید و از او بخواهید تا به اشیاء و یا نام آنها اشاره کند. همیشه برای اشیاء نام درست انتخاب کنید.

- کودک در سه‌سالگی به بازی‌های نمایشی علاقه نشان می‌دهد. جلو کودک بایستید و به او بگوئید هر کاری که شما انجام می‌دهید تکرار کند. عروسک، گاری کوچک، تختخواب عروسک، تلفن‌های اسباب‌بازی برای مکالمه و بازی‌های نمایشی برای کودک مهیّا کنید.

- کودک در سه‌سالگی به مسئلهٔ تعادل و اندازه و روش‌های روی هم سوار کردن مکعب‌ها علاقه دارد. برای کودک سه‌ساله یک مکعب می‌تواند یک قطار، یک عروسک یا یک ساختمان باشد.

- کودک‌سه‌ساله قادر است از گلوله‌های رنگی به ترتیب قرمز، زرد - قرمز، زرد درست کند - او رنگ‌ها و شکل‌ها را طبقه‌بندی می‌کند. مثلاً، دکمه‌ها را بر طبق رنگ و اندازه مرتب می‌کند و می‌تواند تا سه رنگ را نام ببرد - می‌تواند به مدت نیم‌ساعت بر روی یک بازی تمرکز داشته باشد و اگر به هدف و مقصود خود برسد راضی و خرسند می‌شود.

- کودکان سه‌ساله معمولاً مکعب‌ها را به‌طور افقی قرار می‌دهند. در این سن، کودک به‌ندرت شخصاً به ساختن چیزی مبادرت می‌ورزد.

- کودک سه‌ساله در بازی با لگوها شروع به ساختن شکل معین و ساده می‌کند.

- بازی دومینو را می‌توان از حدود سه‌سالگی، بسته به توانائی ذهنی کودک، شروع کرد.

- لوتوها را می‌توان از حدود سه‌سالگی به کودکان آموزش داد.

- کودک در حدود سه‌سالگی دوست دارد با موادی بازی کند که بتواند به آنها ضربه بزند، آنها را فشار بدهد، تکه‌تکه کند و آنها را روی هم بگذارد. خرد کردن و فشار دادن مواد به کودک آرامش می‌دهد. گِل و خمیر بازی این نیاز را برطرف می‌کند و کودک، هنگام بازی با آنها، آرامش می‌یابد. در این دوره وسایل نقاشی برای بازی کردن بسیار مناسب است و کودک به مداد رنگی و ماژیک علاقه دارد. قطعات چوبی که بتوان از بین آنها نخ یا ریسمانی رد و آنها را ردیف کرد نیز کودک را سرگرم می‌کند. در بوستان‌ها می‌توان از تاب، الاکلنگ، سرسره و نردبان، البته با رعایت نکات ایمنی، استفاده کرد.

- کودک در سه‌سالگی قادر به راه رفتن است و دست‌های او قدرت انجام دادن حرکت‌های پیچیده‌تری را دارند. بنابراین، می‌توان اسباب‌بازی‌هائی از قبیل سه‌چرخهٔ پلاستیکی کوچک، گاری، کامیون و توپ برای آنها تهیه کرد.

- آویزها و فرفره‌ها از جمله وسایل و ابزار بازی هستند که کودکان به هنگام سه‌سالگی می‌توانند در ساختن آنها همکاری کنند.

- جورچین‌هائی که از قطعات کمتر (چهار - پنج) تشکیل شده‌اند، برای کودکان سنین پائین دو تا سه‌سالگی مناسب هستند.

- کودک در سه‌سالگی می‌تواند کاغذ را قیچی کند.

- وقتی دو یا سه کودک سه‌ساله مشغول توپ‌بازی هستند، ما نیز به‌عنوان بزرگسال می‌توانیم وارد بازی شویم و هرگاه توپ به طرف ما می‌آید آن را بگیریم و به سوی یکی از کودکان بیندازیم. در این سن، غالب کودکان بدین‌گونه بازی‌ها علاقه‌مند هستند.

- کودک در دو و نیم‌سالگی بیشتر در کنار کودکان به بازی مشغول می‌شود، ولی با خود آنها بازی نمی‌کند.

- کودکان سه‌ساله نخستین تلاش‌ها را برای انجام دادن بازی مشترک با دو تا سه همبازی شروع می‌کنند. کودک در دسته‌های سه‌نفری در بازی‌ها و فعالیت‌های دیگر کودکان شرکت می‌جوید و به‌تدریج آمادگی پیدا می‌کند که حقوق دیگران را درک کند. در این سن، بیش از هر زمان دیگر، برای تصاحب اسبا‌ب‌بازی زد و خورد می‌کند. بازی‌های گروهی که در این سن حداکثر با سه نفر شکل می‌گیرد، ناپایدار است و به زودی از هم پاشیده می‌شود، زیرا کودکان، در این سن، می‌توانند در آنِ واحد تنها با یک نفر بازی کنند.

- کودک، در سه‌سالگی، بالانس زدن، پرسش‌های گوناگون و بازی با صندوق و جعبه و آجر و تخته و جست و خیز با طناب را دوست دارد و می‌تواند سوار سه‌چرخه شود و رکاب بزند.

۴. اسباب‌بازی‌های مناسب برای سنین دو تا سه سال به‌شرح زیر پیشنهاد می‌شود:

لوازم نقاشی (مداد شمعی، گچ، آبرنگ، قلم‌مو، مدادرنگی)؛ خمیربازی و گِل‌رُس؛ توپ؛ سه‌چرخه؛ الاکلنگ، سرسره و تاب کوچک؛ انواع جورچین یا ۴ تا ۵ قطعه مانند جورچین آدمک؛ خانه و ... مرواریدهای چوبی درشت؛ لگو! مکعب‌های چوبی‌رنگ؛ قطار؛ ماشین؛ قطعات چوبی؛ عروسک و وسایل آن مثل تختخواب عروسک، لباس عروسک ...؛ قیچی و کاغذ باطله جهت برش؛ تلفن اسباب‌بازی‌؛ طناب؛ گاری؛ کامیون؛ لوتو؛ دومینو؛ تخته سیاه کوچک.