ناهنجاری‌های مجرای اومفالومزانتریک

ناهنجارى‌هاى مجراى اومفالومزانتريک (مجراى ويتلين) بقاياى کيسهٔ زردهٔ جنينى مى‌باشند. وقتى تمام مجرا دست‌نخورده باقى مى‌ماند، فيستول اومفالومزانتريک ناميده مى‌شود. هنگامى که مجرا در انتهاى روده تخريب مى‌شود اما در انتها با ناف ارتباط دارد، به آن 'سينوس نافي' مى‌گويند. هنگامى که مجراى اپى‌تليالى باقى‌مانده اما هر دو انتهاى آن مسدود شده است، يک کيست نافى يا انتروسيستوماى داخل شکمى به‌وجود مى‌آيد. ممکن است تمام مجرا از بين برود اما يک نوار فيبروز بين ايلئوم و ناف باقى بماند.

شايع‌ترين بقاياى مجراى اومفالومزانتريک، ديورتيکول ممکن است که در يک تا سه درصد جمعيت ديده مى‌شود. ممکن است تمام (يا قسمتي) از ديورتيکول مکل به‌وسيلهٔ مخاط روده کوچک، کولون يا معده مفروش شده و ممکن است حاوفى بافت فرعى پانکراس باشد. برخلاف دوپليکاسيون‌ها و ديورتيکول‌هاى کاذب، ديورتيکول مکل در لبهٔ آنتى‌مزانتريک ايلئوم و ۹۰-۱۰ سانتى‌متر دورتر از دريچهٔ ايلئوسکال وجود دارد.

دوپليکاسيون‌هاى دستگاه گوارش. دوپليکاسيون‌ها ممکن است کيسه‌اى يا مجرائى باشند. معمولاً آنها در داخل مزانتر به‌وجود آمده و يک ديوارهٔ مشترک با روده دارند. دوپليکاسيون‌هاى شکمى - سينه‌اى از دئودنوم يا ژژونوم شروع شده و از طريق ديافراگم به مدياستن کشيده مى‌شوند.

يافته‌هاى بالينى

ديورتيکول‌ مکل در هر دو جنس به‌طور مساوى رخ مى‌دهد. معمولاً بدون علامت بوده و به‌صورت يک يافتهٔ اتفاقى در حين جراحى براى ساير بيمارى‌ها، يافت مى‌شود. خطر ايجاد عوارض در افراد داراى ديورتيکول مکل در طول عمر ۴% بوده و ۴۰% اين موارد در کودکان زير ۱۰ سال رخ مى‌دهد. بقاياى اومفالومزانتريک علامتدار (نسبت مرد به زن برابر ۳ به ۱) موجب خونريزى از رکتوم در ۴۰% موارد، درهم فرورفتگى ۲۰%، ديورتيکوليت يا سوراخ‌شدگى زخم پپتيک در ۱۵% موارد، فيستول نافى ۱۵%، انسداد روده ۷%، ايجاد آبسه در ۳% موارد مى‌شوند.

ديورتيکول مکل با خونريزى از رکتوم به‌علت زخم پپتيک مربوط به بافت‌هاى نابه‌جاى معده در داخل ديورتيکول مى‌باشد. بيش از ۵۰% اين بيماران زير ۲ سال هستند. خون به‌صورت مخلوط با مدفوع و به‌ رنگ قرمز روشن يا تيره بوده اما مدفوع قيرى رنگ، معمول نيست. خونريزى مخفى از ديورتيکول مکل بسيار نادر است.

ديورتيکوليت يا سوراخ‌شدگى به‌صورت درد شکمى و پريتونيتى که شبيه آپانديسيت حاد مى‌باشد، تظاهر مى‌يابند. درد و تندرنس در قسمت تحتانى شکم و اغلب در اطراف ناف وجود دارد. يک علامت نسبتاً پاتوگنومونيک سلوليت ناف است.

ترشحات روده‌اي، لوکوئيد يا چرکى و پوسته ريزى در اطراف ناف مشخصهٔ يک سينوس نافى يا فيستول اومفالومزانتريک مى‌باشند. هم‌چنين سلوليت راجعه يا آبسهٔ عمقى ديوارهٔ شکم در حوالى ناف به‌وجود مى‌آيد.

انسداد روده‌اى مى‌توانند به‌ دلايل زير باشد:

۱. ولولوس روده حول يک نوار باقى‌مانده بين ناف و ايلئوم

۲. ولولوس روده از بين مزانتر و بقاياى ويتلين يا عروق مزوديورتيکولار.

در بزرگسالان، انسداد شايع‌ترين تظاهر بيمارى است. انفارکت فتق‌گير افتاده، غيرمعمول نمى‌باشد و عروق خونرسان به ديورتيکول مکل را تخريب مى‌کند.

تکنزيوم Tc99m پرتکنتات مى‌تواند در مخاط معده‌اى که ديورتيکول را پوشانده تجمع يابد و به اين ترتيب امکان تشخص منبع هماتوشزى يا ملنا را فراهم مى‌آورد.

درمان و پيش‌آگهى

پس از اينکه کاهش حجم خون، جايگزين شده و اختلالات آب و الکتروليت تصحيح شدند بايد جراحى بيمار را با يک برش عرضى شکم آغاز نمود. در صورت تأخير در انجام جراحي، بيمارى شدت يافته و ممکن است منجر به مرگ بشود.