از سال ۱۹۶۶ تا سال ۲۰۰۱ میلادی(۱۱)

۱۹۸۳ م. کابل تلفن زير دريا

کابل بين (نيوجرسي، آمريکا - لندزاند، انگليس) به طول ۱۰۴/۶ کيلومتر با ظرفيت ۱۲۰۰۰KHZ در اقيانوس اطلس شمالى قرار گرفت و در سال ۱۹۹۴ از سرويس خارج شد. اين خط داراى ۴۲۰۰ مکالمه به‌صورت دوطرفه و هم‌زمان کار مى‌کرد.

۱۹۸۳ م. تأسيس مرکز سنجش از راه دور - ايران

مرکز سنجش از دور ايران در سال ۱۳۲۵ تحت عنوان 'طرح استفاده از ماهواره در سازمان برنامه و بودجه' شکل گرفت و براساس تصميم مجلس شوراى اسلامى از سال ۱۳۷۰ به وزارت پست و تلگراف و تلفن منضم گرديد. اين مرکز با بهره‌گيرى از آخرين تحولاتى که در زمينه ماهواره‌هاى گردآورنده اطلاعات منابع زمينى صورت مى‌گيرد که براى تأمين دستگاه‌هاى اجرائى و عملياتى عمرانى کشور مى‌باشد. مرکز سنجش از دور ايران با استفاده از ايستگاه گيرنده زمينى خود و تأمين موردى اطلاعات ماهواره‌اى از طريق خريد خارجى آرشيو اطلاعات ماهواره‌اى کشور را تشکيل داده. اطلاعات موجود در آرشيو شامل اطلاعات ماهواره لندست Landsat ماهواره Spot و IRS مى‌باشد.

۱۹۸۴ م. لوح فشرده نورى، فقط خواندنى CD - ROM

اين فن‌آورى توسط شرکت‌هاى فيلپس (Philips) و سونى در دهه ۱۹۷۰ براى ضبط موسيقى ايجاد شد. با آنکه در ابتدا براى رايانه ساخته نشده بود، اما ديرى نپائيد که در رايانه‌ها از سال ۱۹۸۰ کاربرد و اهميت خود را نشان داد. در سال ۱۹۸۴ Compact disc Read only memery (CD - ROM) توسط گارى کيلدال (Gary Kildall) و بيل گيتس (Bill Gates) براى ريزرايانه‌ها و رايانه‌هاى شخصى و گرولير (Grolier) براى انتشار دايرةالمعارف آمريکا، در سال ۱۹۸۵ طراحى کرد. گيتس نخستين سيستم M‌S - DOS را براى ريز رايانه‌هاى سازگار با IBM را طراحى کرد.

CD - ROM داراى قطرى (۷۲/۴) (۱۲ سانت) با وزن ۷/۰ اونس است. ظرفيت يک CD - ROM حدود ۵۵۰ مگابايت و داراى ۵۷۰ ميليون کاراکتر است. يک چنين حجم‌هائى مى‌توانند محتواى ۳۱ جلد دايرةالمعارف آمريکانا را در خود ذخيره نمايد. از اين نوع لوحه‌ها در رايانه‌هاى شخصى مورد استفاده قرار مى‌گيرند. برروى اين لوح‌ها اطلاعات نوشتاري، تصويري، صوتى همراه صدا چون مونوفونيک و يا شيوه‌هاى ديگر را مى‌توان روى آنها ضبط و ذخيره نمود.

ساختمان CD - ROMها از ۵ لايه تشکيل شده است که در کارخانه به طريقى بر روى يکديگر قرار دادند. لايه اوليه که ليزر به آن مى‌تابد از جنس پلاستيک شفاف پُلى کربنات (Poly Carbonat Plostic Clear) مى‌باشد. لايه دوم بالاى پلاستيک يک لايه رنگ گرفته شده که معمولاً به رنگ سبز مى‌باشد. لايه سوم يک پوشش طلائى يا نقره‌اى مى‌باشد که همچنان براق و همانند آئينه است که باعث انعکاس و برگشت پرتو ليزر از سطح ديسک يا برجستگى‌ها مى‌شود. لايه چهارم يک پوشش از جنس لاک مخصوص که براى محافظت از لايه قبلى به کار رفته است. در لايه پنجم اغلب مواد شفاف پوليمرى به‌کار مى‌رود که در مقابل خراش‌هاى خارجى مقاوم است. کارخانجات توليد CD نوشته‌ها و تصاوير را روى CDها با دستگاه مخصوص به آن چاپ مى‌کنند.

حال بايد ديد که اين اطلاعات چگونه ضبط و خوانده مى‌شود. رايانه از ترانزيستور که تنها دو حالت (خاموش - روشن) استفاده مى‌کند ترکيب حالت‌هاى چند ترانزيستور مى‌تواند اطلاعات را به‌وجود آورند. اين حالت در ترانزيستور را بايت يا (Binary digit) مى‌گويند، که تنها مى‌تواند صفر يا يک باشد چون يک بايت که تنها دو حالت دارد نمى‌تواند نشان دهنده اعداد و علائم باشد، به اين منظور با ترکيب هشت بايت در کنار هم که قادر هستند تمام حروف الفبا و اعداد و علائم خاص را نشان دهند، يک بايت (Byte) به‌وجود مى‌آيد. براى درک بهتر مفهوم بايت، هشت لامپ روشنائى را در کنار هم قرار دهيد. آنگاه با روشن و خاموش کردن آنها مى‌توان يک عدد را نشان داد و با تبديل آن عدد از روى جداولى خاص اعداد يا حروف معادل را ايجاد کرد.

براى مثال حرف A در يک بايت توسط هشت بايت مى‌تواند ۲۵۶ حالت مختلف را به‌وجود آورد. به اين ترکيب بايستى معنى داد، اين هشت بايت اگر تمام چراغ‌ها خاموش باشند به شکل صفرها (۰۰۰۰۰۰۰۰) و اگر هشت چراغ روش باشند به شکل يک‌ها (۱۱۱۱۱۱۱۱) هستند که سازندگان رايانه آن را کاراکتر Character مى‌نامند که مى‌تواند مفهوم الفباء و يا نشانه خاصى را برساند. براى مثال شکل حرف (A) بدين شکل درمى‌آيد (۰۱۰۰۰۰۰۱) اين اطلاعات در کارخانه بر روى سطح لوح به‌صورت حفره‌هاى ميکرونى که چشم قادر به ديدن آنها نيست ايجاد مى‌شود. فضاى بين صفرها همان سطح لوح مى‌باشد که آن را برجستگى يا (Land) مى‌نامند. شيارهائى که برروى آن ايجاد شده به شکل حلزونى از داخلى‌ترين حلقه نزديک به مرکز تا لبه خارجى لوح مى‌باشد. اين حفره‌ها آنقدر کوچک هستند که ۱۶۰۰۰ حلقه يا تراک در هر اينچ حاصل مى‌گردد. يک لوح فشرده نورى مى‌تواند دو ميليارد حفره را در خود جاى دهد. حدود يکصد و پنجاه هزار صفحه متن را ذخيره مى‌کنند (اين حفره‌ها و برجستگى‌ها که زبان (دودوئي) مورد استفاده رايانه را به‌وجود مى‌آورند) هِد (HEAD) ليزرى ديسک‌ران بايستى اين حفره‌ها و برجستگى‌ها را از روى سطح لوح که با سرعت مى‌چرخد بخواند.

ديسک‌ران‌هاى CD - ROM قديمى ۱۲ سرعته و کمتر با استفاده از روشى به‌نام سرعت خطى ثابت Constant Linear Velocity (CLV) کار مى‌کردند. اين ديسک‌ران به هنگام خواندن داده‌ها بسته به اينکه داده‌ها را از لبه‌هاى داخلى يا لبه‌هاى بيرونى ديسک بخوانند سرعت حرکت دورانى را تند يا کُند مى‌کرد. اين روش باعث ماندن جريان داده‌ها مى‌شد. اما روش (CAV) براى ديسک‌ران‌هاى سريع‌تر عملى نبود. براى يک ديسک‌ران ۴۰ ساعته بسيار دشوار است که به سرعت تغييرات ثابتى را در سرعت دوران اعمال کند. در نتيجه ديسک‌ران CD - ROM جديد از سرعت زاويه‌اى ثابت Velocity Constant Angylar بهره مى‌گرفتند. سرعتى که موتور دوران‌کننده در آن، ثابت مى‌ماند و سرعت انتقال داده‌ها تغيير مى‌کند. بنابراين ديسک‌ران شيارهاى نزديک به مرکز CD را آهسته‌تر از شيارهاى نزديک به لبه بيرونى مى‌خواند. پس سرعت برابر است با فاصله تقسيم بر زمان (متر بر ثانيه).

همه دستگاه به‌وسيله يک پرتو بسيار باريک ليزر متمرکز شده‌اى که از يک ديود ليزرى توليد شده به سطح ديسک مى‌تابد. اگر اين تابش به حفره برخورد کند نور ليزر پخش مى‌شود و بازتابى ندارد. سنجنده نورى اين را به‌عنوان (يک‌ها) تلقى مى‌کند. زيرا که نور ليزر از بلندى‌ها بازتاب دارد. اين بازتاب‌هاى مختلف که حامل اطلاعات ضبط شده هستند از يک منشور آئينه‌اى منعکس مى‌گردد. سپس به يک ديود سنجش نورى (Light Sensing diode) برخورد مى‌نمايد. مقدار نور سنجش شده از حفره‌ها و بلندى‌ها به سيگنال‌هاى الکتريکى تبديل مى‌شوند. رديف‌هائى از صفرها و يک‌ها ايجاد مى‌گردد. سيگنال‌هاى ديجيتال يا رقومى در بخش‌هاى مختلف رايانه پس از کشف رمز تفسير مى‌شود، و نتيجه آن برروى صفحه مانيتور و نظاير آن ظاهر مى‌گردد.

به‌طور کلى تمام لوح‌ها در حال گردش نسبت به حساسيت ميکرونى پرتو ليزر داراى تاب يا (Tilt) مى‌باشد. لذا ليزرى که انتشار مى‌يابد به علت سطح مقطع بزرگ‌تر چندين حفره و بلندى را دفعتاً مى‌خواند. به همين جهت ليزر توليد شده از يک عدسى کوچک عبور کرده و نوک آن را باريک و کانونى مى‌کند به‌طورى که بتواند فقط يک بايت يا حفره را بخواند. براى اينکه اين نظم کانونى برهم نخورد بخشى از بازتاب از سطح ديسک به يک ولتاژ تبديل شده و اين ولتاژ سيم‌پيچى را به نام (Focusing Coil) که عدسى آن در ميان يک قاب فلزى ظريف قرار دارد در ميان سيم‌پيچ براساس انحرافات يا کجى ديسک به بالا و پائين به حالت نوسان درمى‌آيد و اين عمل باعث مى‌شود تا پرتو ليزر دريک حالت کانونى و دقيق نگه داشته شود.