|
عفونت‌هاى مغز و مننژ (پرده مغز) ممکن است به‌وسيلهٔ باکترى‌ها يا ويروس‌ها ايجاد شوند. تشخيص زودرس و درمان اين عفونت‌ها خطرناک مى‌تواند نجاتبخش زندگى باشد.
|
|
|
|
|
|
|
مننژيت التهاب يا عفونت لايهٔ غشائى پوشانندهٔ مغز و نخاع است. عفونت ممکن است باکتريائى يا ويروسى باشد. موجودات ذره‌بينى مى‌توانند از طريق جريان خون، از راه گوش‌هاى عفونى‌شده، سينوس‌هاى عفونى داخل جمجمه، و از طريق شکستگى جمجمه بعد از صدمه به سر، به مننژ برسند. مننژيت در دورهٔ کودکى شايع‌تر است ولى ممکن است در هر سنى بروز کند.
|
|
|
علائم مننژيت تب، سردرد، سفتى گردن، تهوع و استفراغ، عدم تحمل نسبت به نور روشن (ترس از نور) است. در مننژيت باکتريائى شروع علائم بسيار سريع‌تر از مننژيت ويروسى است. در موارد نادر بثورات جلدى قرمز و عمقى بروز مى‌کند.
|
|
|
|
|
مننژيت عفونت خطرناکى است که بايد در بيمارستان درمان شود. نوع مننژيت با آزمايش مايع نخاعى مشخص مى‌گردد. مننژيت باکتريائى اغلب به مدت دو هفته با آنتى‌بيوتيک وريدى درمان مى‌شود. مننژيت ويروسى به آنتى‌بيوتيک‌ها پاسخ نمى‌دهد ولى معمولاً خودبه‌خود بعد از ۲ تا ۳ هفته بهبود مى‌يابد. اقدامات حمايتى عبارتند از: استراحت در بستر، مصرف فراوان مايعات، تجويز دارو براى مهار تب، سردرد، و افزايش فشار داخل مغزى.
|
|
|
|
|
آنسفاليت التهاب سلول‌هاى مغزى است که اغلب در اثر ويروس‌ها ايجاد مى‌شود. التهاب مغزى ممکن است اوليه يا ثانويه به ساير بيمارى‌ها باشد. التهاب مغز تبخالى و التهاب مغز اسبى که ويروس آن توسط پشه انتقال مى‌يابد، نمونه‌هاى التهاب مغزى ويروسى اوليه هستند. التهاب مغزى ثانويه ممکن است ۵ تا ۱۰ روز بعد از مرحلهٔ حاد سرخک، آبله مرغان، سرخجه، آبله و حتى بعد از مايه‌کوبى (واکسيناسيون) بروز کند. در التهاب مغزى ثانويه ويروس احتمالاً به‌طور مستقيم به بافت مغز حمله نمى‌کند بلکه توسط واکنش ايمنى روى آن تأثير مى‌گذارد. يک نوع التهاب مغزى نادر که به‌وسيلهٔ يک ويروس کُند اثر ايجاد مى‌شود (بيمارى کروتزفلد جاکوب ـ Creutzfeldt Jacob) سال‌ها طول مى‌کشد تا در بزرگسالان خود را به‌صورت زوال عقلى نشان دهد.
|
|
|
علائم التهاب مغزى ويروسى ممکن است خيلى ملايم و تنها شامل تب خفيف و درد عضلانى باشد که شبيه علائم آنفلوانزا است. در موارد شديد بى‌قرارى و تحريک‌پذيري، خواب‌آلودگي، گيجي، ضعف عضلاني، و اختلالات تکلمى و شنوائى وجود دارد. به ندرت تشنج، اغماء و مرگ بروز مى‌کند. بعضى از بيماران کليهٔ علائم مننژيت ـ تب، سردرد، استفراغ و سفتى گردن ـ را نيز نشان مى‌دهند.
|
|
|
تشخيص التهاب مغزى بعد از آزمايش مايع نخاعي، ثبت امواج الکتريکى مغز (الکتروآنسفالوگرام) و نشان دادن افزايش سطح پادتن عليه ويروس، داده مى‌شود.
|
|
|
|
|
در موارد شديد داروهاى ضد ويروس مثل آسيکلووير (Acyclovir) و انتروفرون (Interferon) وجود دارند که شدت التهاب مغزى را کاهش مى‌دهند و از آسيب عصبى دائمى جلوگيرى مى‌کنند. اکثر بيماران بعد از چند هفته کاملاً بهبود مى‌يابند. بيشترين خطر مرگ و معلوليت شديد در اثر بيمارى در کودکان و سالخوردگان است.
|
|
|
|
|
آبسهٔ مغزى يک تجمع چرکى در مغز يا بين جمجمه و سخت‌شامه است. عفونت باکتريائى شايع‌ترين علت آبسه‌ها است و طرق ايجاد آن مشابه مننژيت است که عبارتند از: صدمه به سر، سينوس‌ها و گوش عفونى‌شده، کشيدن دندان‌ها، يا بروز آمبولى (لخته خون کنده‌شده) عفونى يا منشاء قلبى ـ مبحث آندوکارديت (التهاب پرده داخلى قلب) را در مبحث التهاب آندوکارد (لايهٔ داخلى قلب) ببينيد. گسترش چرک محصورشده مى‌تواند به طرز خطرناکى مغز را تحت‌فشار قرار دهد و در صورت عدم درمان ممکن است کشنده باشد.
|
|
|
علائم عبارتند از سردرد، تهوع، استفراغ، خواب‌آلودگي، تشنج و ضعف عضلاني. تشخيص با سى‌تى‌اسکن و آزمايش مايع نخاعى داده مى‌شود.
|
|
|
- درمان:
|
|
آبسه مغزى به‌وسيله آنتى‌بيوتيک وريدى درازمدت و در صورت عدم رفع تورم با آنتى‌بيوتيک، به‌وسيلهٔ تخليهٔ از طريق جراحى درمان مى‌شود.
|
|
|
|
|
فلج‌اطفال (که غلطى است رايج و لزوماً ربطى به اطفال ندارد) يک بيمارى ويروسى است که مغز و نخاع مخصوصاً اعصاب کنترل‌کنندهٔ حرکات عضلانى را مبتلا مى‌کند. اين ويروس به‌شدت مسرى است و اغلب در جمعيت‌هاى واکسينه‌شده باعث همه‌گيرى مى‌گردد. انتقال از راه تماس شخصى با افراد مبتلا ايجاد مى‌شود. بيمارى به‌طور معمول يا تب، سردرد، گلودرد و دردهاى عمومى بدن آغاز مى‌شود. فلج‌اطفال در موارد شديد به ضعف عضلانى و فلج دائم مى‌انجامد.
|
|
|
درمان خاصى براى فلج اطفال وجود ندارد. درمان علامتى شامل استراحت در بستر و تجويز مسکن براى درد است. کليهٔ کودکان بايد طبق برنامهٔ مندرج در مبحث واکسيناسيون ايمن شوند. بزرگسالانى که به کشورهائى مسافرت مى‌کنند که فلج‌اطفال در آنها شايع است بايد دوباره ايمن شوند.
|
