ایران کشوری مهم برای ترکیه است/ طرح ترامپ در غزه را قبول نداریم

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل - آذر مهدوان: حزب اسلامگرای سعادت ترکیه از جمله حزب‌هایی است که هم از نظر معنوی و هم سیاسی جایگاه مهمی در ترکیه دارد. این حزب برای اولین بار در سال ۲۰۰۱ از سوی مرحوم «نجم‌الدین اربکان»، نخست‌وزیر سابق ترکیه، تأسیس شد.

اخیراً «محمود آریکان» سکانداری این حزب را بر عهده گرفته است و با سفر به کشورهای اسلامی و دیدار با مقامات این کشورها در تلاش است روند اتحاد کشورهای اسلامی که سیاست اصلی مرحوم اربکان بود را پیش ببرد.

خبرنگار مهر با هدف بررسی تحولات منطقه‌ای و داخلی ترکیه و موضع این حزب در مقابل ایران، گفتگویی با «محمود آریکان» انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:

حزب سعادت ( Saadet Partisi) در ترکیه جایگاه ویژه‌ای دارد. نه‌تنها از نظر سیاسی، بلکه به‌ویژه از نظر معنوی. این جایگاه از آن روست که این حزب توسط مرحوم نجم‌الدین اربکان تأسیس شده و در واقع میراث‌دار اندیشه و سیاست اوست. حزب سعادت همواره برای آرمان فلسطین ارزش و اهمیت ویژه‌ای قائل بوده است. اکنون لطفاً موضع حزب‌تان را درباره طرح اخیر دونالد ترامپ برای غزه توضیح دهید.

این طرح، نه «طرح صلح» بلکه طرحی آشکار برای اشغال غزه و فلسطین است. طرح ۲۰ ماده‌ای ترامپ، تلاشی از سوی نتانیاهوی قاتل و رژیم تروریستی اسرائیل است تا با حمایت آمریکا آنچه را در میدان نبرد از دست داده‌اند، در میز مذاکره بازپس گیرند.

این طرح در واقع مرحله‌ی جدیدی از پروژه‌ی «خاورمیانه بزرگ» و گامی تازه در جهت تحقق «اسرائیل بزرگ» است. ترامپ و هم‌پیمانان صهیونیستش مدت‌هاست آشکارا قصد دارند غزه را به نوعی لاس‌وگاس منطقه تبدیل کرده و مردم آن را از سرزمین مادری‌شان بیرون کنند. این طرح، اجرای رسمی همان نیت شوم است.

با صراحت می‌گویم: این طرح ۲۰ ماده‌ای، بسیار خطرناک‌تر و جدی‌تر از اعلامیه بالفور است. اعلامیه‌ی بالفور طرحی برای تأسیس رژیم تروریستی اسرائیل بود، اما اعلامیه‌ی ترامپ طرحی برای نابودی کامل فلسطین محسوب می‌شود. مسلمانان هرگز از طرح‌های آمریکا سودی نخواهند برد و اعلامیه ترامپ نیز صلحی برای غزه یا فلسطین به همراه ندارد.

ترامپ در واقع مدیرعامل جهانی صهیونیسم است. تونی بلر، که به‌عنوان «قصاب عراق» شناخته می‌شود و نامش در ارتباط با مدیریت غزه مطرح شده، همان فردی است که صهیونیسم امروز برای سرنوشت غزه به‌دنبال تعیین او به‌عنوان متولی است.

اما باید درک کرد که غزه، فقط یک تکه زمین نیست که بتوان با توافقی آن را نابود کرد یا برایش متولی تعیین نمود. غزه از آغاز تا پایان، سرزمین مردم فلسطین است.

هیچ‌کس نمی‌تواند این طرح تهاجمی را در پوشش صلح بر جهان اسلام تحمیل کند، و هیچ‌کس حق ندارد با گفتن «اما، اگر یا ولی» چنین طرحی را توجیه یا مشروع جلوه دهد.

در سوریه شاهد صلح و ثبات نیستیم. پس از دوران بشار اسد، عملاً پیشروی اسرائیل در خاک سوریه را می‌بینیم. نگاه شما به تحولات اخیر سوریه چیست؟

ما تحولات سوریه را از منظری چندبعدی و واقع‌بینانه ارزیابی می‌کنیم. هیچ رویدادی در منطقه به شکل تصادفی یا خودجوش رخ نمی‌دهد؛ هر حرکت، بخشی از طرح‌های بلندمدت قدرت‌های جهانی است. ما از نزدیک اهداف راهبردی اسرائیل در منطقه و سیاست‌های امنیتی و توسعه‌طلبانه آن را دنبال می‌کنیم، و به‌خوبی آگاهیم که ایالات متحده نیز بر اساس محاسبات استراتژیک خاص خود در خاورمیانه به‌ویژه در سوریه عمل می‌کند.

در چنین شرایطی، روشن است که مسئله سوریه را نمی‌توان با راه‌حل‌های صرفاً نظامی یا از مسیر دخالت خارجی حل کرد. دستیابی به صلح پایدار و عادلانه مستلزم رویکردی است که بر اراده مردم سوریه استوار باشد، واقعیت‌های منطقه را در نظر بگیرد و از اصل حاکمیت قانون حمایت کند. همان‌گونه که همواره اعلام کرده‌ایم، حزب سعادت هرگز از رژیم‌های سرکوبگر یا مداخلات خارجی حمایت نکرده است؛ ما بر رویکردی تأکید داریم که کرامت انسانی را در مرکز قرار می‌دهد.

بر این باوریم که برقراری صلح در سوریه و در کل منطقه، تنها از طریق ابتکار کشورهای منطقه و بر پایه‌ی همکاری، گفت‌وگو و تسهیل‌گری متقابل ممکن است. تجربه‌های گذشته بارها نشان داده‌اند که رویکردهای خودخواهانه قدرت‌های خارجی، جز تشدید بی‌ثباتی نتیجه‌ای نداشته‌اند.

ترکیه، با توجه به مسئولیت تاریخی و موقعیت ژئوپلیتیکی‌اش، باید سیاستی را دنبال کند که صلح را در اولویت قرار دهد، راه‌های دیپلماتیک را تقویت کند و نقش سازنده‌ای در روابط منطقه‌ای ایفا نماید، نه اینکه به تعمیق درگیری‌ها دامن بزند.

آرمان ما ایجاد سوریه‌ای با ثبات و امن است؛ کشوری که تمامیت ارضی‌اش حفظ شود، شهروندانش در آرامش زندگی کنند و منطقه از مداخلات بیگانگان در امان بماند. رویکرد حزب سعادت روشن است: راه‌حل نه در سایه سلاح، بلکه در اراده مردم منطقه، عدالت و عقل سلیم قابل جست‌وجوست.

مرحوم پروفسور اربکان اهمیت زیادی برای روابط ایران و ترکیه قائل بودند، شما به عنوان رهبر کنونی این حزب روابط فعلی دو کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ در چه زمینه‌هایی به همکاری بیشتری نیاز داریم؟

در رویکرد ما به روابط ترکیه و ایران، واقعیت‌های تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی، و همچنین چشم‌انداز ایجاد ثبات و صلح منطقه‌ای، از اهمیت بالایی برخوردارند. ایران نه تنها همسایه‌ای در منطقه جغرافیایی نزدیک ماست، بلکه به دلیل پیوندهای تمدنی هزاران ساله‌اش، کشوری مهم برای ترکیه نیز محسوب می‌شود. به همین دلیل، ما معتقدیم که روابط بین دو کشور باید بر پایه‌ای پایدار، مبتنی بر احترام متقابل و اصل برد-برد باشد.

با افزایش اخیر پویایی‌های جهانی و منطقه‌ای، شاهد تحولات عمیقی در حوزه‌های سیاسی و امنیتی، به ویژه در غرب آسیا هستیم. من به روشنی بیان کرده‌ام که امروزه مسائل منطقه محدود به رویدادهای بین دو کشور نیست، بلکه در چارچوب یک توازن منطقه‌ای و مبارزه قدرت بسیار گسترده‌تر شکل می‌گیرد. من همچنین با عموم مردم در میان گذاشتم که در پشت بحث‌های انجام شده از طریق تنش بین ایران و اسرائیل، درگیری بین ایران و صهیونیسم جهانی نهفته است. این نشان می‌دهد که ترکیه باید از فضای مانور دیپلماتیک خود به درستی استفاده کند.

در این زمینه، من معتقدم که هدایت روابط ترکیه و ایران به گونه‌ای که پایه‌های مشارکت استراتژیک و همکاری منطقه‌ای را تقویت کند، برای هر دو کشور و منطقه مفید خواهد بود. ما طرفدار اولویت دادن به گفتگو، دیپلماسی و کانال‌های همکاری اقتصادی در سیاست خارجی، به جای تضاد منافع شدید هستیم. از این طریق، می‌توان به ثبات منطقه‌ای دست یافت و موضع مشترکی در برابر فشار و مداخله خارجی ایجاد کرد.

علاوه بر این، ما معتقدیم که روابط ترکیه و ایران باید در زمینه‌های انرژی، تجارت، امنیت و همکاری‌های فرهنگی تقویت شود. انجام این روابط با احترام به حقوق حاکمیتی هر دو کشور، به طور قابل توجهی به ایجاد صلح منطقه‌ای و حفظ تعادل‌های حساس کمک خواهد کرد.

در پایان، روابط ترکیه و ایران صرفاً مربوط به یک موضوع خاص در دستور کار نیست؛ بلکه یک رابطه استراتژیک است که باید با اعتماد و همکاری متقابل بین ذینفعان در جهت تضمین صلح و عدالت منطقه‌ای پیش برود.

اخیراً شما دیداری با آقای فاتح اربکان، فرزند مرحوم اربکان و رهبر فعلی حزب رفاه، داشتید. این دیدار حامل چه پیامی است؟ آیا نشان‌دهنده شکل‌گیری یک ائتلاف جدید در سیاست داخلی ترکیه است؟

این ملاقات در چارچوب ارتباطات جاری و مستمر ما با تمامی احزاب سیاسی، از جمله حزب رفاه، صورت گرفت. ما دیدار با نمایندگان حزب رفاه را امری متقابل و بسیار ضروری می‌دانیم.

اهمیت این دیدار در این است که ما معتقدیم تمامی ساختارهای سیاسی که ریشه در «دیدگاه ملی» دارند، باید برای ارزیابی منصفانه مسائل پیش روی ترکیه، منطقه و جهان، و برای بحث و تدوین راه‌حل‌های مشترک، گرد هم آیند.

در این گفت‌وگوهای جامع، ما با رهبر محترم این حزب و هیئت همراهشان، به طور مفصل تبادل نظر کردیم که در آینده برای قرار دادن وضعیت کنونی ترکیه در مسیر سالم‌تر و توسعه‌یافته‌تر، چه اقداماتی باید انجام دهیم و چه نقشه‌ی راهی را باید دنبال کنیم.

با توجه به اینکه انتخابات آتی احتمالاً در سال ۲۰۲۷ برگزار خواهد شد، پیش‌بینی می‌کنیم که موازنه‌های سیاسی در آن دوره دستخوش تغییراتی خواهد شد. از این رو، بسیار ارزشمند است که احزاب سیاسی برخاسته از سنت «دیدگاه ملی» به‌صورت دوره‌ای با یکدیگر دیدار کنند تا تحولات کشور و منطقه را با دیدگاهی مشترک بررسی نمایند. ما اهمیت ویژه‌ای برای گفتگوهای سازنده قائل هستیم، اما در مورد ائتلاف‌های انتخاباتی، چارچوب‌های قانونی و تصمیمات آتی ما در زمان مناسب و بر اساس منافع ملی روشن خواهد شد.

ما معتقدیم که عرصه سیاسی ترکیه در دوران کنونی، مسیری پویا را طی می‌کند. به عنوان حزب سعادت، ما به گفتگو با تمامی جریانات سیاسی که به «دیدگاه ملی» (Milli Görüş) پایبند هستند و اولویت را به الگوی توسعه و عدالت می‌دهند، ادامه خواهیم داد. در این دیدارها، ایده‌ها و پروژه‌هایی را که برای پیشرفت کشور آماده کرده‌ایم، با آنان به اشتراک می‌گذاریم. اولویت اصلی ما در این مرحله، کار میدانی و برقراری ارتباط مستقیم و مستمر با مردم است.

با اینکه تا انتخابات زمان باقی است، اما احزاب معمولاً زودتر برنامه‌ها و نقشه راه انتخاباتی خود را تدوین می‌کنند. لطفاً در مورد برنامه و نقشه راه انتخاباتی حزب سعادت برای ما توضیح دهید.

همانطور که پیشتر اعلام کرده‌ایم، ما در چارچوب تقویم انتخاباتی پیش‌بینی‌شده تا سال ۲۰۲۷، برنامه‌ای برای انتخابات زودهنگام نداریم. مگر اینکه شرایط اضطراری حکم کند. هدف ما این است که برنامه‌هایمان را تا انتخابات ۲۰۲۷ به صورت منظم و برنامه‌ریزی‌شده اجرا کنیم؛ در واقع، در صورت لزوم، حتی آمادگی داریم تا سال ۲۰۲۸ نیز منتظر بمانیم. این رویکرد با استراتژی ما برای تقویت پایگاه حزبی از طریق تمرکز بر فعالیت‌های میدانی همخوانی دارد.

با این حال، با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی و سیاسی کنونی ترکیه، این نکته را نیز بیان کرده‌ایم که در برخی ارزیابی‌های ما، انتخابات زودهنگام ممکن است به یک ضرورت تبدیل شود، چرا که حفظ منافع ملی در اولویت ما قرار دارد.

ما ضمن تدوین راهبرد انتخاباتی خود، اهمیت ائتلاف‌های انتخاباتی مورد نیاز سیستم ۵۰+۱ را نیز در نظر می‌گیریم. همانطور که پیشتر اشاره شد، برگزاری انتخابات بدون ائتلاف برای هیچ حزب واقع‌بینانه‌ای، دشوار خواهد بود.

همچنین، تأکید می‌کنم که سیاست باید با ادب و نزاکت اداره شود، حتی در رقابت‌های حزبی. ما همواره بر این نکته اصرار داریم که دیدگاه‌های مختلف می‌توانند در کنار هم وجود داشته باشند و رقابت به معنای دشمنی نیست.

هدف اصلی ما به عنوان حزب سعادت، ارائه راه‌حل‌های عملی برای مشکلات ملت است و تلاش می‌کنیم تا با حضور قوی در میدان عمل، رضایت مردم را جلب نماییم.

در سال‌های اخیر، عزل شهرداران منتخب و انتصاب قیم‌ها (سرپرستان) توسط حزب حاکم، به ویژه در مناطق کُردنشین و در شهرداری‌های متعلق به حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP)، افزایش یافته است. دیدگاه حزب سعادت نسبت به این سیاست چیست؟

ما در حزب سعادت، موضوع انتصاب متولیان به جای مقامات منتخب را از یک منظر اصولی و دموکراتیک مورد بررسی قرار می‌دهیم. موضع ما روشن و ثابت است: اراده مردم، که در صندوق‌های رأی تجلی می‌یابد، باید به عنوان مبنای اصلی حکومت‌داری تلقی شود. ما انتصاب قیم‌ها به جای مقامات منتخب مردم را، چه در سطح محلی و چه در هر سطح دیگری، روشی صحیح، پایدار و مطابق با روح دموکراسی نمی‌دانیم.

البته، در یک کشور مبتنی بر حاکمیت قانون، هیچ فرد یا نهادی بالاتر از قانون نیست. اگر تخلف یا جرمی اثبات شود، مسیر مشخصی وجود دارد: روند قضایی باید به درستی دنبال شود و تصمیمات باید کاملاً بر اساس قوانین جاری کشور اتخاذ گردد.

اما نکته اساسی ما اینجاست: اجازه دادن به تبدیل شدن رویه‌های استثنایی، به‌ویژه در زمینه نصب قیم‌ها، به یک رویه دائمی، هم بنیان‌های دموکراسی را تضعیف می‌کند و هم اعتماد عمومی به نهادهای انتخابی را از بین می‌برد. ما خواهان کشوری هستیم که نه به واسطه سیستم قیم‌مآبانه، بلکه به دلیل سیستم حقوقی قوی، شفافیت کامل و عدالت قضایی خود در جهان مطرح باشد.

ما معتقدیم که مشکلات مدیریتی و حقوقی در هر یک از شهرهای ما، از جمله شهرهای مناطق کردنشین، باید در چارچوب قوانین مدون و اصول دموکراسی حل و فصل شوند. موضع حزب سعادت قاطع است: اراده متعلق به مردم است و این اراده تنها باید توسط عدالت و قانون محافظت شود، نه جایگزین شود.

دیدگاه حزب سعادت درباره مذاکرات امرالی و روند «ترکیه بدون تروریسم» چیست؟

ما در حزب سعادت، مذاکرات امرالی (مذاکرات با سازمان پ.ک. ک) و دستیابی به هدف «ترکیه بدون تروریسم» را از نزدیک دنبال کرده و با رویکردی اصولی به آن می‌نگریم. آرزوی مشترک ما و تمام ملت ترکیه، رهایی از سایه شوم تروریسم و دستیابی به فضایی سرشار از صلح و امنیت پایدار است. بر این اساس، اهمیت می‌دهیم که گام‌های برداشته شده در این مسیر، در راستای صلح اجتماعی، حاکمیت قانون و معیارهای دموکراتیک باشد.

در خصوص مذاکرات امرالی، موضع حزب سعادت بر شفافیت، قانونی بودن و محوریت پارلمان استوار است. ما بارها تأکید کرده‌ایم که مجلس ملی کبیر ترکیه باید نقشی فعال و تعیین‌کننده در تصمیم‌گیری‌های مربوط به این روند ایفا کند. باور ما این است که روندی که صرفاً در پشت درهای بسته پیش برود، نمی‌تواند بازتاب‌دهنده اراده کامل ملت ما باشد. به همین دلیل، لزوم آگاه‌سازی نمایندگان مجلس و دخیل کردن آنان در این فرآیند را ضروری می‌دانیم.

هنگامی که هیئت مذاکره‌کننده امرالی با نمایندگان حزب سعادت دیدار کردند، ما نگرانی‌ها و دیدگاه‌های خود را به صراحت بیان نمودیم. تأکید کردیم که این موضوع در کمیته‌های تخصصی حزب به دقت مورد ارزیابی قرار گرفته و ما آمادگی خود را برای مشارکت سازنده در این روند اعلام نمودیم.

هدف «ترکیه بدون تروریسم» برای ما فراتر از یک مسئله حزبی است؛ آن را مسئله‌ای حیاتی برای ایجاد صلح اجتماعی، برادری و اعتماد در کشورمان تلقی می‌کنیم. ما معتقدیم که دستیابی به این هدف، تنها با کنار گذاشتن سلاح حاصل نمی‌شود، بلکه نیازمند احترام کامل به حاکمیت قانون، حقوق بشر و اراده‌ای است که در مجلس نمایندگی می‌شود.

انتظارات ما از این فرآیند شامل موارد زیر است:

نقشه راهی روشن و مشخص.

اجرای فرآیند در چارچوب اصول حقوقی و عدالت.

فراهم آوردن تمهیدات قانونی لازم.

اطلاع‌رسانی دقیق و مستمر به عموم جامعه.

شفافیت در پیشبرد این روند، آگاه‌سازی تمام اقشار جامعه و ایفای نقش فعال توسط مجلس، از ارکان اساسی مورد نظر ما برای موفقیت این فرآیند است.