فراخوان ملی شناسایی تولیدات علمی «هیأت» آغاز به کار کرد/ از تجربه‌نگاری تشکّلی تا واکاوی مدل حکمرانی مردمی در آیین‌های دینی

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، مسأله تولید علم در موضوع هیأت و آیین‌های مذهبی، به‌ویژه ابعاد تشکیلاتی و اجتماعی آن، در سال‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های اصلی پژوهشگران حوزه فرهنگ تبدیل شده است. تأکیدات اخیر رهبر معظم انقلاب بر لزوم نگاه پژوهش‌محور به مقوله مداحی و ثبت تجربیات هیأت، شتاب بیشتری به این حرکت بخشید. در همین راستا، نشست «نقطه؛ سرخط» با حضور حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان، مهدی امین‌فروغی، حجت‌الاسلام مجید باباخانی و محمدجواد دایی‌دایی برگزار شد تا رسماً فرآیند جمع‌آوری و نمایه‌سازی آثار علمی این حوزه آغاز شود.

ریشه‌های تاریخی فقر پژوهشی در حوزه هیأت

مهدی امین‌فروغی، نویسنده و پژوهشگر حوزه هیأت، در این نشست به تشریح دلایل کمبود آثار جامع پژوهشی پرداخت و گفت: «محدودیت‌های تاریخی تشیع و فشار‌های حکام جائر در قرون اولیه، مانع از ثبت نظام‌مند کیفیت مجالس عزاداری شده است. اگرچه از دهه ۷۰ شمسی تلاش‌های فردی ارزشمندی آغاز شده، اما ما هنوز با یک اثر جامع که این پدیده عظیم را تحلیل کند، فاصله داریم.»

وی با اشاره به اینکه حتی در دوران صفویه و قاجار نیز بیشتر مستشرقان به ثبت وقایع پرداخته‌اند، تأکید کرد: «امروز بیش از هر زمان دیگری به پژوهش‌های تحلیلی در حوزه‌های مقتل، تاریخ، ادبیات و حتی موسیقی مداحی نیاز داریم تا بتوانیم مرحله آموزش و تولید را بر پایه‌ای علمی استوار کنیم.»

هیأت؛ کانون حل مسائل اجتماعی و مدل موفق حکمرانی

حجت‌الاسلام مجید باباخانی، رئیس سازمان هیأت و تشکل‌های دینی، با تأکید بر اینکه حرکت‌های بزرگ علمی نیازمند پشتیبانی حکمرانی هستند، اظهار داشت: «هیأت‌ها از زنده‌ترین نهاد‌های مردمی هستند که در بحران‌هایی نظیر کرونا، زلزله و سیل، کارآمدی خود را ثابت کرده‌اند. این توان اجتماعی نشان می‌دهد که هیأت صرفاً یک مجلس آئینی نیست، بلکه نهادی اثرگذار در متن جامعه است.»

وی تولید ادبیات اختصاصی برای هیأت را یک ضرورت دانست و افزود: «آسیب‌شناسی مداحی و پالایش پیرایه‌های آن تنها از طریق دانش منسجم و تجربه‌نگاری دقیق امکان‌پذیر است. این فراخوان مقدمه‌ای برای تدوین اطلس جامع پژوهشی هیأت خواهد بود.»

پناهیان: هیأت، معجزه جاری دین و قله مردم‌سالاری است

حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان نیز در این نشست با اشاره به ریشه‌های عمیق و ایرانیِ برخی آیین‌ها مانند مراسم مشهد اردهال، گفت: «پدیده هیأت و مداحی، مغز متفکر آیین‌های ماست که باید از منظر علوم انسانی، هنر، معماری و حتی اقتصاد و سیاست واکاوی شود.»

پناهیان با نقد جای خالی این پژوهش‌ها در حوزه‌های علمیه تصریح کرد: «در هیأت، بهترین شکل حکمرانی و مردم‌سالاری بدون نیاز به انتخابات‌های مرسوم اجرا می‌شود؛ جایی که فداکاری و شایستگی، ملاک اصلی است. ما باید دست دانشمندانی که این "معجزه جاری دین" را تبیین علمی می‌کنند، ببوسیم.» وی همچنین بر لزوم تبیین نظریِ ارزش شعر آیینی و مدیریت هیأت تأکید کرد.

راه‌اندازی پایگاه «اندیشه هیأت» و نمایه‌سازی آثار

محمدجواد دایی‌دایی، مدیر اندیشکده هیأت، درباره جزئیات فنی این فراخوان توضیح داد: «هدف ما ایجاد یک نقطه عطف برای جمع‌بندی پژوهش‌های گذشته است. این فراخوان صرفاً محدود به مقالات و پایان‌نامه‌ها نیست؛ بلکه پیمایش‌های آماری، یادداشت‌های سیاستی و پژوهش‌های مستندمحور را نیز شامل می‌شود.»

وی افزود: «آثار گردآوری شده در پایگاه "اندیشه هیأت" که سال آینده رونمایی می‌شود، به‌صورت عمومی در دسترس پژوهشگران قرار خواهد گرفت تا نظام مسائل این حوزه به‌درستی ترسیم شود.»

تقویم و نحوه ارسال آثار

پژوهشگران، اساتید و خادمان حوزه هیأت می‌توانند آثار علمی خود را در قالب‌های:

کتاب و پایان‌نامه

مقالات علمی و طرح‌های پژوهشی

تاریخ شفاهی و یادداشت‌های راهبردی

پیمایش‌های آماری و تحلیل‌های رسانه‌ای

حداکثر تا تاریخ ۱۵ دی ماه ۱۴۰۴ از طریق سامانه https://d۷۲.ir/research به دبیرخانه رویداد ارسال کنند.