عراقچی: موضوع هسته‌ای ایران راه حل نظامی ندارد/ رئیس جمهور آمریکا به دیپلماسی برگردد

باشگاه خبرنگاران جوان - مشروح مصاحبه اختصاصی سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با شبکه الجزیره به شرح ذیل است:

عراقچی: ما هم زیاد می‌شنویم که رژیم اسرائیل ممکن است که مجددا دست به حمله بزند، دو تا نکته من باید بگویم، یکی این که جنگ روانی بخشی از جنگ واقعی است و به نظر می‌رسد آنها فعلا روی جنگ روانی دارند کار می‌کنند و این که یک واهمه و التهابی را در کشور به وجود بیاورند که خود این بخشی از آن جنگ کلی تری هست که در مورد ایران می‌خواهند داشته باشند.

مردم ما به این جنگ روانی عادت دارند، شاید سال‌ها است که آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها این تهدید‌ها را کرده‌اند، برای سالیان طولانی آمریکا همیشه می‌گفت که همه گزینه‌ها روی میز است، گزینه نظامی روی میز است، بنابراین بیشتر تلاش برای ایجاد یک التهاب و ایجاد یک ترس در جامعه بود و این کاری است که اکنون هم داره صورت می‌گیرد.

این البته به این معنی نیست که ما احتمال جنگ را نادیده می‌گیریم، بله احتمال جنگ همیشه بوده و الان هم وجود دارد حتما، ولی هم آمریکایی‌ها و هم رژیم اسرائیل می‌دانند که جنگ گذشته، جنگ دوازده روزه یک تجربه شکست خورده بود. یعنی فی الواقع آنها در رسیدن به اهداف خودشان شکست خوردند و اگر یک تجربه را شما هر چند باری هم که تکرار کنید همان نتیجه قبلی را می‌گیرید.

ما آمادگی کامل داریم و نیرو‌های مسلح و مردم ما آمادگی دفاع از کشور را در هر شرایطی دارند، این به این معنی نیست که ما خواهان جنگ هستیم ما حتما خواهان حل مسائل از طریق دیپلماسی هستیم، این کاری بود که من در نیویورک تلاش کردم انجام دهم و فرصتی برای دیپلماسی فراهم شود ولی کشور‌های اروپایی و آمریکا در موضوع اسنپ بک تصمیم خود را گرفته بودند و درخواست‌های زیاده خواهانه داشتند.

برای ما اولویت دیپلماسی است ولی برای هر وضعیت دیگری هم آمادگی داریم، همانطور که در جنگ قبلی نشان دادیم با آمادگی کامل از کشورمان دفاع می‌کنیم.

ما هر احتمالی را می‌دهیم و نیرو‌های امنیتی ما ارزیابی‌های خودشان را دارند و این ارزیابی‌ها را به مسئولان کشور منتقل می‌کنند و بر اساس این ارزیابی‌ها برای هر شرایطی ما آمادگی داریم ولی تصور من این است که تکرار یک تجربه شکست خورده اگر عقلانیتی وجود داشته باشد، نباید صورت گیرد.

البته ما با دشمنانی مواجه هستیم که از هیچ جنایتی خودداری نمی‌کنند، آنچه که در غزه برابر چشم همه جهانیان اتفاق افتاد نشان داد که با کسانی طرف هستیم که هیچ حد و مرزی در جنایات خودشان قائل نیستند و برای همین است که ما آمادگی کامل داریم و در عین حال فرصت‌ها بر دیپلماسی را هیچ گاه نبستیم، زمینه برای دیپلماسی هم وجود دارد، اما برای هر وضعیتی نیز آماده هستیم.

ما به شکلی که بار قبل در برابر آمریکا و اسرائیل ایستاده‌ایم در برابر آنها می‌ایستیم، بار قبل هم بزرگ‌ترین بمب افکن‌های خودشان را به میدان آوردند، پیشرفته‌ترین جنگنده‌های خود را به پرواز در آوردند و از قوی‌ترین بمب‌های خودشان استفاده کردند برای حمله به تاسیسات زیرزمینی استفاده کردند ولی نتیجه‌ای حاصل نشد. مشکل همین جاست

موضوع هسته‌ای ایران راه حل نظامی ندارد، ممکن است ساختمان‌ها را نابود کنید و به تجهیزات آسیب برسانید ولی تکنولوژی را نمی‌توان از طریق بمب و حمله نظامی از بین برد. دانش را با بمب نمی‌توان از اذهان پتک کرد حتی اگر تعدادی از دانشمندان را ترور کنید، باز هم کسان دیگری هستند که تکنولوژی را ادامه می‌دهند. از همه اینها مهمتر اراده یک ملت را نمی‌توان با بمباران از بین برد؛ بنابراین حملات نظامی هر چه قدر بزرگ باشد و توسط یک قدرت بزرگ انجام شود نمی‌تواند مشکل را روی رمین حل کند. این تجربه‌ای بود که انجام دادند. برای سالیان طولانی تهدید به حمله نظامی کردند و آن را اجرا هم کردند ولی نتیجه‌ای که می‌خواستند نگرفتند.

قبل از حمله نظامی برای سالیان طولانی مردم ایران را تحریم کردند و هیچ مشکلی حل نشد. هیچ راه حلی جز یک راه حل مذاکره شده و دیپلماتیک برای حل مسائل موجود، وجود ندارد و این مسیری است که نهایتا مجبور می‌شوند به سمت آن بیایند.

تاسیسات هسته‌ای ما در اثر حمله هوایی آسیب جدی دیده است، بسیاری از تجهیزات ما در این تاسیسات از بین رفته‌اند این کاملا درست است ولی دانش و تکونولوژی از بین نرفته است. اراده مردم ایران از بین نرفته است. آنچه مقام معظم رهبری فرمودند کاملا درست است که تکونولوژی هسته‌ای ایران وارداتی نیست که وقتی به وسیله بمباران از بین برود دست ما خالی باشد بلکه اینها محصول دانش و دانشمندان ایرانی هستند و مجددا هم می‌تواند تولید شوند بنابراین برنامه هسته‌ای ایران از بین نرفته است ولی بله آمریکا در حمله به تاسیسات هسته‌ای موفق بوده است و تاسیسات ما آسیب جدی دید.

ما به قطر حمله نکردیم بلکه به پایگاه آمریکایی در قطر حمله کردیم. اگر جنگی بین ما و آمریکا صورت بگیرد و آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ما حمله کند حتما باید انتظار داشته باشد که ما هم به پایگاه‌های نظامی آمریکا حمله کنیم، اینکه این پایگاه‌ها در کجا قرار دارند فرقی نمی‌کند ما با کشور‌های همسایه خودمان در کمال دوستی زندگی می‌کنیم و هیچ مشکلی با قطر و کشور‌های دیگر منطقه نداریم ولی متاسفانه پایگاه آمریکا در خاک برخی کشور‌ها قرار دارد؛ بنابراین جنگ ما با آمریکا خواهد بود و حمله ما به پایگاه‌های آمریکایی خواهد بود.

البته من امیدوارم که این انفاق نیفتد بار قبل هم آمریکایی‌ها سریع متوجه شدند که این جنگ باید خاتمه یابد، اما به اعتقاد من به عنوان کسی که در ۲۰ سال گذشته در مذاکرات هسته‌ای حضور داشته، به عنوان کسی که مذاکره هسته‌ای را پیش برده و اجرا کرده و اکنون به عنوان وزیر خارجه ایران می‌گویم یک راه حل صلح آمیز کاملا دست یافتنی است به شرطی که هر دو طرف به حقوق هم احترام بگذاریم و آمادگی دستیابی به یک توافق بر اساس منافع متقابل را داشته باشیم و اگر کسی بخواهد حق مردم ایران را نادیده بگیرد طبیعی است که نمی‌توانیم به یک توافق برسیم.

پیشنهاد و توصیه من به رئیس جمهور آمریکا این است که به دیپلماسی برگردند و پیدا کردن یک راه حل مذاکره شده به از نظر من قابل دسترسی است.

وقتی که ایران به پایگاه آمریکا در قطر حمله کرد، وزرای خارجه کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس به دوحه رفتند برای اعلام همبستگی با قطر و در آنجا بیانیه‌ای را تهیه کردند. من به هر ۶ وزیر خارجه کشور‌های عضو شورای همکاری تلفن زدم و به آنها گفتم که لطفاً اسم من را هم در زیر آن بیانیه بنویسید. ایران هم با قطر اعلام همبستگی می‌کند. چرا؟ چون ما هیچ مشکلی با قطر نداریم و حمله ما به قطر نبود. حمله ما به پایگاه آمریکایی بود که متاسفانه این پایگاه در قطر بود.

ما هیچ وقت به آمریکا به عنوان مذاکره کننده صادق اعتماد نداریم، در هیچ چیزی آمریکا صادق نبوده و به نظر من هیچ کسی نمی‌تواند به آمریکا اعتماد کند ولی مانع از آن نمی‌شود که شما دیپلماسی را امتحان نکنید. ما دور قبل هم با عدم اطمینان کامل با آمریکا مذاکره کردیم ولی یک واقعیتی وجود دارد ما اعتماد خودمان را به تدریج نسبت به هرگونه مذاکره با آمریکا از دست داده‌ایم.

بله هیچ اعتمادی برای مذاکره با آمریکا نیست، مقام معظم رهبری هم عبارتی که اخیرا به کار بردند آن بود که مذاکره با آمریکا بن بست محض است.

با این حال جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری که معتقد به دیپلماسی و راه حل‌های مسالمت آمیز است همواره آمادگی مذاکره را داشته است، پرچم دیپلماسی همیشه در دست ما قرار دارد. هر گاه احساس کنیم طرف‌های مقابل آمادگی یک مذاکره از موضع برابر و براساس احترام و منافع متقابل را دارند، جمهوری اسلامی ایران اجابت خواهد کرد.

منظور من اقدامی بود که سه کشور اروپایی در شورای امنیت انجام دادند و تلاش کردند که تحریم‌های شورای امنیت و سازمان ملل را برگردانند. به اعتقاد من این یک ضربه به دیپلماسی بود، چون که مشکل اصلی را حل نکرد و بلکه آن را سخت‌تر و پیچیده‌تر هم کرد. من همیشه یک مقایسه کردم، همانطور که حمله نظامی آمریکا نتوانست مشکل را حل کند و بلکه آن را سخت‌تر کرد، تحریم‌های بیشتر از جمله اقدام اخیر در شورای امنیت اثر مشابه دارد و نمی‌تواند مشکل را حل کند بلکه آن را دشوارتر و پیچیده‌تر می‌کند.

واقعیت این است که سه کشور اروپایی با اقدامی که انجام دادند در حقیقت راه دیپلماسی را سخت‌تر کردند و همانطور که گفتم یک ضربه به دیپلماسی وارد کردند که فکر نمی‌کنم به آسانی بتوانند آن را جبران بکنند.

همینطور که شما گفتید، خیلی از مردم در ایران تصور می‌کنند که بازرسی‌های آژانس و کسب اطلاعات آژانس از تاسیسات هسته‌ای ایران باعث شد که اطلاعات گران قیمتی به اسرائیل و آمریکا منتقل شود و این باعث حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران شد. 

آنها بازرسان آژانس را از جهت انتقال این اطلاعات مقصر می‌دانند، بعد از عملیات نظامی ما ناچارا همکاری خود با آژانس را متوقف کردیم. تا زمانی که به یک مدالیتی جدید، یک چارچوب جدید برای همکاری برسیم چرا؟ چون حمله به تاسیسات هسته‌ای یک عمل کاملاً بی سابقه بود و هیچ پروتکلی وجود نداشت که چگونه از یک تاسیسات هسته‌ای بمباران شده بازرسی باید انجام شود. 

من و آقای گروسی صحبت کردیم، توافق کردیم که یک چارچوب جدیدی را در این خصوص با هم طراحی بکنیم. مذاکراتی بین ایران و آژانس انجام شد. نهایتاً این چارچوب تهیه شد که بین من و آقای گروسی در قاهره امضا شد و این نشانه از حسن نیت ایران بود که ما آماده تعامل با آژانس هستیم، همچنان آماده حرکت در مسیر‌های دیپلماتیک هستیم ولی متاسفانه این اقدام ایران کاملاً نادیده گرفته شد و کشور‌های اروپایی و آمریکا در شورای امنیت اقدام به اسنپ بک و بازگردندن قطعنامه‌های گذشته کردند. 

توافق قاهره اکنون دیگر کارایی لازم را ندارد و ما باید در نحوه همکاری خودمان با آژانس تجدید نظر کنیم و این چیزی است که اتفاق خواهد افتاد.

من مطمئن نیستم منظورشان دقیقا چه بوده، چون این دخالت آشکار رئیس جمهور یک کشور در امور داخلی یک کشور دیگر است این که آیا ایران به یک کشور بزرگ یا یک کشور با عظمت تبدیل شود یا نشود، این فقط به مردم ایران مربوط می‌شود. هیچ کسی دیگری حق ندارد در این مورد تصمیم بگیرد. اینکه آیا ایران اکنون در یک موقعیت بزرگ و با عظمتی است یا نیست به خود ما و به مردم ایران مربوط می‌شود و من به همین دلیل مطمئن نیستم که رئیس جمهور آمریکا واقعا منظورش از این صحبتی که کرده همین بوده که الان برداشت شده است. من واقعا توصیه می‌کنم که آمریکا به مردم ایران احترام بگذارد و به نظامی که مردم ایران برای خودشان انتخاب کرده‌اند، احترام بگذارد.

در جریان جنگ دوازده روزه اخیر و حمله آمریکا به ایران، آمریکایی‌ها شاهد انسجام ملی در ایران و حمایت مردم ایران از کشور خودشان، از خاک خودشان و از نظام حاکم بودند این چیزی نیست که کس دیگری بتواند برای مردم ایران تصمیم بگیرد. چهل و چند سال پیش مردم علیه یک رژیم دیکتاتور وابسته به آمریکا که در خدمت منافع آمریکا بود، انقلاب کردند و تصمیم گرفتند که خودشان برای خودشان تصمیم بگیرند و یک نظام مردم سالار مبتنی بر ارزش‌های اسلامی ایجاد کردند. 

فکر می‌کنم که آمریکا اگرچه از اینکه رژیم متحد خودش را از دست داده عصبانی است ولی بهتر است که به خواست مردم ایران و به اراده مردم ایران احترام بگذارد. فکر می‌کنم ایران الان به اندازه کافی بزرگ و با عظمت است که در مقابل دو ارتش مجهز به سلاح هسته‌ای بایستد و مقاومت کند و آنها را در اهداف خودشان ناکام بگذارد.

به نظر من رئیس جمهور آمریکا شانس جایزه صلح نوبل را داشت اگر که در مسیر درستی حرکت می‌کرد و من متاسفم که ثمره تلاش او برای جایزه صلح نوبل به حمله نظامی به ایران تبدیل شد، این چیزی نیست که مردم ایران بتوانند آن را نادیده بگیرند یا فراموش کنند، در مذاکرات اخیر در نیویورک من مجددا یک راه دیپلماتیک برای حل این مشکل پیشنهاد کردم که متاسفانه به دلیل تفکرات زیاد خواهانه و تأثیر لابی‌های مختلف مورد قبول واقع نشد. 

به اعتقاد من رئیس جمهور آمریکا این شانس را داشت اگر که به شکل دیگری عمل می‌کرد یا شاید هم هنوز دیر نشده باشد.