در تهران قدیم چند روز مانده به ماه رمضان، مردم با حال خوش سراغ میزبانی از ماه رمضان می‌رفتند؛ از شستن و تمیز کردن حمام‌های عمومی گرفته تا رفت و روب کوچه و خیابان. تهرانی ها نذهای خاصی داشتند که در ماه رمضان ادا می کردند.

استحمام در دو حمام محله‌های سنگلج و باغ فردوس(خیابان مولوی) با هدف جلوگیری از شیوع تیفوس مجانی شد.

در سال ۱۳۲۳ دو حمام برای استفاده عموم مردم مجانی شد.

پدیده آپارتمان در دهه چهل شمسی رسما وارد معماری ما شد و قبل از آن اکثر خانه‌ها فاقد حمام بود و فقط اعیان و اشراف حمام سرخانه داشتند و مابقی افراد برای استحمام به حمام‌های عمومی می‌رفتند. استفاده از سیستم شوفاژ به‌صورت مرکزی و دارای موتورخانه از دهه سی شمسی در برخی از ادارات کم‌کم متداول شد و چیلر …

حمام‌های عمومی در تهران از زمان تبدیل شهر به پایتخت، بخش جدایی‌ناپذیر زندگی محله‌ای بودند و در کنار مسجد و بازار ساخته می‌شدند. این حمام‌ها با ساعات مشخصی برای زنان و مردان، به صورت عمومی و با هزینه کم خدمات‌رسانی می‌کردند. استفاده از حمام‌ها برای غیرمسلمانان ممنوع بود و مردان وسایل حمام را به اشتراک …

تا سال۱۲۳۲، مقارن با سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار، تهران ۱۵۳حمام داشت و همه به شکل خزینه بودند، اما با ورود پسر یکی از سرداران ناپلئون حمام ها هم متحول می شوند. «پولاک» در کتاب سفرنامه خود نوشته، هر محله به تناسب جمعیت، حمام‌هایی داشت. محله ارگ که کاخ سلطنتی در آن مستقر بود، ۱۴حمام داشت که از این تعداد …

حمام‌ها زمانی که هنوز از عصر ارتباطات خبری نبود و ابزار و وسایل ارتباطی امروزی مانند تلگرام و اینستاگرام و غیره فراگیرنشده بود، قوی‌ و به‌روزترین مکان کسب اخبار و اطلاعات به شمار می‌رفتند.

محمود منیعی، تهران پژوه، تعریف می کند: «در گذشته مردم از شاخ حیوانات برای اطلاع رسانی در مواقع خاص و حساس بوق هایی را درست می کردند و یکی از جاهای مورد استفاده از این بوق ها در حمام ها بود. معمولاً بوق‌ها در ۲ نوبت به صدا در می‌آمد؛ یکی برای اعلام باز شدن حمام و دومی برای اعلام تبدیل حمام مردانه به زنانه. …

گرمابه بوعلی در دزاشیب یکی از قدیمی‌ترین حمام‌های شمیران است که قدمت آن به دوران صفویه می‌رسد. در روزگار گذشته آنقدر شهرت داشت که شاه و شاهزاده هم برای حمام کردن روانه این منطقه خوش آب و هوای شمیران می‌شدند.

در دل بازار و یکی از کوچه پسکوچه‌های شلوغ خیابان باب همایون، حمام کهن و قجری هنوز سرپاست که روزگاری حمام سرخانه خاندان شاه قاجار بود.

حمام قدیمی ماندگار که چند سالی است به گود زورخانه تغییر کاربری داده یکی از بناهای قدیمی و ارزشمند محله دولاب است. حمامی که برای ساختش بنا بر تعریف ریش‌سفیدان محله، ماجراهای جالبی مثل زائری که هزینه سفر زیارت خانه خدا را برای رفاه بنده‌های خدا، صرف بنا کرد از سرگذراند.

حمام در کنار بازار، مسجد و مدرسه جزء ارکان اصلی محله‌های تهران قدیم به شمار می‌رفت. براساس اسناد اغلب حمام‌های قدیمی تهران، وقفی است.

حمام‌ها یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های معماری سنتی را به خود اختصاص داده‌اند. اینکه حمام‌هایی با قدمت ۵۰۰ ساله همچنان در تهران وجود دارند نشان از معماری خاص و بی‌نظیر آن‌هاست.

تهران‌شناسان و باستان‌شناسان اعتقاد دارند که نمی‌توان دقیق گفت کدام گرمابه، اولین حمام تهران بوده است و در چه سالی نخستین حمام تهران ساخته شده.

از سال ۱۳۴۸ که فیلم قیصر اکران شد تا کنون بارها این پرسش مطرح شده که چرا مسعود کیمیایی حمام نواب را برای یکی از جنجالی ترین سکانس‌های این فیلم انتخاب کرد.

چال حوض حکم استخر عمومی را داشت و افرادی که برای شنا کردن به حمام می رفتند از چال‌حوض استفاده می کردند.

یکی از کارهای واجب اهالی پایتخت‌نشین به ویژه در ساعت های پایانی سال حمام رفتن بود. قدیمی‌ها باور عامیانه‌ای داشتند که از ابتدای سال هر طور که باشی تا آخر سال همان شکل باقی می مانی. با این اوصاف کسی علاقه نداشت در لحظات سال تحویل و شروع سال نو چهره‌ای ژولیده و درهم و نامرتب داشته باشد.

حمام های تهران قدیم حکم فضای مجازی یا همان کافه ها و مراکز دورهمی امروزی را داشتند؛ جایی که مردم درآن مدت‌ها وقت صرف می کردند و از اخبار روز با خبر می شدند، با هم اختلاط می کردند و بالطبع در این حال و هوا باید تجدید قوایی هم انجام می شد و این، بخش خوشمزه ماجرا بود.

اگر چه بیشترین حمام های قاجاری در تهران ساخته شد اما وسایل استحمام معمولا از شهرهای دور و نزدیک به پایتخت می رسید. کارگاه‌های راسته خیابان مولوی و محدوده بازار، محل تولید روشور و انواع صابون بود اما مواد اولیه آنها به شهرهای دیگر تعلق داشت.

ژوزف میشل تانکوانی، جهانگرد و سفرنامه‌نویس دوران فتحعلی شاه، حمام‌های تهران را این‌گونه توصیف می‌کند: «حمام‌ها از دو بخش اندرونی و بیرونی تشکیل ‌شده‌اند. قسمت بیرونی با حصیر یا فرشی محصور شده است. حمام حرارت فوق‌العاده‌ای دارد. به‌محض ورود در وهله اول نفس آدم بند می‌آید. هر کسی ‌توان تحمل این میزان حرارت …

بزم حمام رفتن تهرانی‌ها اغلب با شعر و ترانه‌های کوچه‌بازاری همراه بود. از طرفی توصیف شاعران از وضعیت حمام‌های قدیم به‌گونه‌ای بود که گویی در آب خزینه نفست بند آمده است.

کسب و کار حمامی یکی از مشاغل نان و آبدار تهران قدیم بود. شغل پر رونق و مشتری که نه تنها تعطیلی و کسادی نداشت، که باعث شکل گیری مشاغل زیادی هم می شد. خواندن ماجرای سلسله مراتب ارتقا در پیشه حمامی خالی از لطف نیست.

در تهران نیز که قدمت قدیمی‌ترین حمام‌های آن به عصر صفوی برمی‌گردد، دلاک‌ها علاوه بر شست‌وشو، افرادی همه‌فن‌حریف بودند که حجامت، رگ زدن، شکسته‌بندی و... را نیز در حمام‌ها برعهده داشتند.

جن‌ها همیشه پای ثابت روایت‌های مرتبط با حمام‌های قدیمی بوده‌اند. گویی خزینه‌های بخار گرفته و گرمابه‌های زیرزمینی با قصه‌ها و خرافات عجین شده‌اند.

به گزارش سرویس سرگرمی درلحظه، در تهران نیز که قدمت قدیمی‌ترین حمام‌های آن به عصر صفوی برمی‌گردد، دلاک‌ها علاوه بر شست‌وشو، افرادی همه‌فن‌حریف بودند که حجامت، رگ زدن، شکسته‌بندی و را نیز در حمام‌ها برعهده داشتند. علیرضا زمانی، تهران‌پژوه درباره درمانگری در حمام‌های تهران قدیم می‌گوید: «در سفرنامه‌های …

پیچ خیابان را تمام نکرده حمام قدیمی و تاریخی فرحزاد نمایان می‌شود. درست در نزدیکی حسینیه فرحزاد می‌توان دیوارهای فرسوده و نم گرفته‌اش را دید.

سه کنج دیوار لنگ قرمزی که زیر آفتاب سوزان دیگر رنگ و رخی برایش نمانده، آویزان است و بالای آن با قلم نوشته شده «گرمابه سرتخت»؛ حمام قدیمی محله سرتخت که همچون گذشته تنور هیزمش گداخته و گرم است و اهالی به این مکان برو و بیا دارند.

درباره گذرهای تاریخی اودلاجان روایت های مختلفی نقل شده است. در کتاب «تهران در عهد قاجاریه» از باغ نظام الدوله، حمام نواب، شترگلو، مسجد حوض و در مدرسه به عنوان گذرهای مهم و تاریخی اودلاجان نام برده شده که بیشتر آنها با گذشت زمان یا نابود شده اند یا تغییر ماهیت داده اند.

یکی از مراسمی که در خزینه قدیمی پونک برپا می‌شد حنابندان بود. خانواده‌ها در روز حنابندان با شیرینی به خزینه می‌رفتند تا این مکان را برای برپایی مراسم آماده کنند. بعد هم مراسم باشکوه خاصی برپا می‌شد که مقدمه مراسم عروسی بود.

بخشی از قدیمی‌ترین بناهای پایتخت در گذشته کاربری‌های متنوعی داشته‌اند؛ از حمام و کافه گرفته تا کتابفروشی. بعضی از آنها به همان شکل و شمایل گذشته باقی مانده‌اند اما برخی بعد از مرمت و بازسازی، تغییر کاربری داده‌اند.

تهران به عنوان پایتخت ایران، شاهد مهم‌ترین تحولات سیاسی، فرهنگی و حتی اقتصادی دو قرن اخیر بوده است. در اینجا تنها از قاب چند عکس قدیمی، مروری خواهیم داشت بر خاطرات تهران در بیش از یک قرن گذشته.

روزگاری در تهران درمان دندان‌درد با کمک کلبتین میسر بود و بس! البته این دندان کشیدن و کار باکلبتین که وسیله‌ای شبیه قیچی قند امروزی بود، راست کار سلمانی‌ها و دلاک‌های حمام بود.

شاید هیچ شهری در ایران در دو قرن اخیر به اندازۀ تهران تغییر نکرده باشد؛ این شهر زمانی که در سال ۱۱۶۵ به عنوان پایتخت حکومت قاجار تعیین شد، تنها حدود ۲۰ هزار نفر جمعیت داشت و حالا جمعیت آن از ۹ میلیون نفر نیز فراتر رفته است.

اهالی محله سلسبیل در دورانی که هنوز حمام دوشی وجود نداشت، برای استحمام به خزینه حمام خورشید می‌رفتند؛ خزینه‌ای که خاطرات متنوعی را برای ساکنان این محله تداعی می‌کند.

از سال‌های ۱۳۰۸ ساخت حمام عمومی مجهز به دوش و حمام خانگی در تهران رایج شد.

قیمت استحمام و اصلاح در سال ۱۳۴۲ اعلام و رسانه‌ای شد.

۸۰ سال قبل گرمابه میدان سنگلج با امکانات متفاوت افتتاح شد.

گرمابه‌های قدیمی در نیم قرن پیش از معضلات شهر تهران محسوب می‌شدند.