شبکه ورزش, ضرورت و کارکردها

ضرورت های بومی تر شدن و ارتباط مخاطب با برنامه های ورزشی چیست

ورزش در کنار فیلم و موسیقی، مقوله‌ای است که در همه جای دنیا بیشترین مخاطب و محبوبیت را دارد و هر انسانی به یکی از این مقوله‌ها یا همه آنها گرایش دارد.

یکی از نشانه‌های اصلی برای اثبات این مدعا، برنامه‌های تلویزیونی در این زمینه است. اگرچه رسانه‌ای مثل تلویزیون بیش از هر چیز بر نقش اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی تاکید می‌کند، اما بیشترین طیف مخاطبانش یا انتظاراتی که مخاطب از این رسانه دارد به تامین سرگرمی برمی‌گردد که در این خصوص فیلم و ورزش بیش از سایر مقولات برنامه‌سازی نقش ایفاء می‌کند.

اصلا یکی از دلایل پرمخاطب بودن شبکه سه سیما این است که حجم برنامه‌های ورزشی آن بیش از دیگر شبکه‌هاست. همین پتانسیل عظیم تماشاگر و علاقه‌مندان به یک بخش خاص تلویزیونی، بهانه و دلیل منطقی برای تاسیس شبکه تخصصی در آن حوزه است. طی سال‌های اخیر در کشور خودمان شاهد گسترش کمی شبکه‌های تلویزیونی بودیم که بیشتر آنها با رویکرد تخصصی راه‌اندازی شدند.

در واقع به شبکه‌های تخصصی نیاز بود تا علاقه‌مندان هر حوزه یا دست‌اندرکاران و متخصصان آن موضوع خاص بتوانند به شکل اختصاصی برنامه‌های مورد علاقه خود را پیگیری کنند. اگر فیلم و سینما را یکی از این مقولات بدانیم شبکه‌ آی‌فیلم و نمایش بر همین مبنا شکل گرفتند و تاسیس شبکه ورزش هم در راستای همین هدف صورت گرفت.

اتفاقا ظرفیت این شبکه از حیث گستردگی رشته‌های ورزشی و طیف بیشتر علاقه‌مندان به این حوزه، تاسیس این شبکه و توجه بیشتر به آن را نسبت به شبکه‌های دیگر تائید می‌کند. شاید همه مردم به سینما یا موسیقی علاقه نداشته باشند، اما ورزش از عمومیت و گستردگی بیشتری میان مردم برخوردار است و این از منظر رسانه‌ای و مخاطب‌شناسی رسانه اهمیت دارد.

سال‌ها بود که همه از ضرورت تاسیس شبکه ورزش و اهمیت آن سخن می‌گفتند، اما اکنون که این شبکه تاسیس شده به نظر می‌رسد آنچنان که شایسته است دیده نمی‌شود و مهجور مانده است. یکی از دلایل این مهجوریت به محدودیت‌های دریافت این شبکه در مناطق مختلف کشور برمی‌گردد.

یعنی هنوز همه استان‌ها قادر به دریافت امواج این شبکه نیستند و فقط از طریق دستگاه گیرنده دیجیتال دریافت می‌شود. بدیهی است برای دیده شدن یک شبکه تازه تاسیس و مخاطب‌پذیری آن، ابتدا باید بسترهای فنی و عملیاتیش فراهم شود تا برای همگان قابل دسترسی باشد. در شرایط کنونی بعید به نظر می‌رسد بضاعت فنی و تکنیکی صدا و سیمای ما ضعیف‌تر از آن باشد که شبکه‌ای مثل ورزش با پتانسیل بالای مخاطب سراسری نشود.

اما دیگر نکته مهم‌ این که به صرف تاسیس یک شبکه به نام ورزش نمی‌توان مطمئن بود به این نیاز مهم پاسخ داده شده است. تامین برنامه‌های مناسب و غنی کردن محتوای برنامه‌ها، مهم‌ترین بخشی است که دست‌اندرکاران این شبکه باید به آن اهتمام بورزند.

یکی از نقدهای جدی به برنامه‌های ورزشی تلویزیون، چه از سوی مخاطبان و چه از سوی خود ورزشکاران این بوده که ورزش در تلویزیون فقط به فوتبال محدود شده و سایر رشته‌های ورزشی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. شاید کشتی، والیبال، بسکتبال و وزنه‌برداری تا حدودی پس از فوتبال مورد توجه قرار گرفته باشند، اما چه بسیار رشته‌های ورزشی‌ای که جذابیت سرگرم‌کنندگی و هیجانی دارند، اما خیلی از مردم آنها را نمی‌شناسند.

عدالت‌طلبی در پوشش اخبار و گزارش‌های ورزشی میان همه رشته‌های ورزشی قطعا باید سرلوحه شبکه ورزش قرار بگیرد و علاقه‌مندان و ورزشکاران باید بتوانند ورزش مورد علاقه خود را از این شبکه پیگیری کنند. البته منظور این نیست که سهم همه رشته‌های ورزشی در برنامه‌سازی‌ها به یک اندازه باشد. قطعا ورزش‌هایی مثل فوتبال و کشتی چون طرفداران بیشتری دارند و رخدادهای ورزشی در این حوزه‌ها از سایر رشته‌های ورزشی بیشتر است، پس سهم بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند.

از سوی دیگر ضروری است شبکه ورزش به برخی ورزش‌های ایرانی یا محلی و بومی که مهجور مانده‌اند، توجه و آنها را دوباره احیاء کند. ساخت مستندهای ورزشی که به معرفی و تاریخچه ورزش‌های مختلف می‌پردازد از جمله این اقدامات می‌تواند باشد تا بازی‌های بومی و محلی نیز به مردم معرفی شود. این ورزش‌ها می‌تواند فرهنگ و آیین‌های ملی ما را احیاء کند و در جهت معرفی فرهنگ ایرانی به جهانیان موثر باشد.

در ضمن توجه به اخلاق ورزشی و روحیه پهلوانی به جای قهرمانی باید از حیث اخلاقی ـ روان‌شناختی در تولید برنامه‌های این شبکه مورد توجه قرار بگیرد. امروزه جامعه ورزشی ما در معرض تهدید انواع حاشیه‌های زرد و بی‌اخلاقی‌هاست که قطعا جای نقد و بررسی و آسیب‌شناسی آنها در شبکه ورزش خالی است.

اساسا یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که باید در شبکه ورزش کنار اخبار و گزارش‌های ورزشی مورد توجه جدی قرار بگیرد، آسیب‌شناسی ورزش حرفه‌ای و ملی در کشور است.

رویکردهای جامعه‌شناختی و روا‌ن‌شناسی به این مقوله و حضور کارشناسان و متخصصان دیگر رشته‌های دانشگاهی که از منظر علمی به مسائل و جوانب ورزشی توجه کنند، بشدت احساس می‌شود. شبکه ورزش به تولید نودهای مختلفی در رشته‌های ورزشی گوناگون نیازمند است تا از این طریق به آسیب‌شناسی و البته فرهنگسازی در حوزه ورزش بپردازد.

یکی دیگر از مسائل برنامه‌های ورزشی ما بی‌توجهی به ورزش بانوان و نوجوانان است که امروزه بخش عمده‌ای از جامعه ورزشی ما را تشکیل می‌دهند. واقعیت این است که ورزش صرفا یک مقوله مردانه نیست و جنسیت نمی‌شناسد. شبکه ورزش باید پایان بخش تبعیض جنسی دست کم در برنامه‌سازی‌های ورزشی باشد. در سال‌های اخیر شاهد موفقیت و پیروزی بانوان ورزشکار در سطح ملی و بین‌المللی بوده‌ایم و این ضرورت توجه بیشتر رسانه ملی به این مقوله را ایجاب می‌کند.

در پایان باید به آموزش ورزش در این شبکه هم اشاره کرد. این شبکه فرصت خوبی است تا ورزش‌های حرفه‌ای به شکل آکادمیک و علمی آموزش داده شود. چه‌بسا از این طریق شبکه ورزش بتواند مخاطب عادی را به یک ورزشکار حرفه‌ای بدل کند. در ضمن از ورزش عمومی نیز نباید غافل بود. با این حال شبکه ورزش ابتدای راه قرار دارد و هنوز برای رسیدن به نقطه مطلوب به فرصت بیشتری نیازمند است.

سیدرضا صائمی