شما با نمره خوب قبول شدید

در جریان رقابت های انتخاباتی ۲۰۰۸ میلادی, باراک اوباما وعده داد که به انزوای دیپلماتیک ایالات متحده پایان خواهد داد و عصر جدیدی در دستگاه دیپلماسی ثبت خواهد کرد عصری که اوباما نام آن را تعامل گذاشت

در جریان رقابت‌های انتخاباتی ۲۰۰۸ میلادی، باراک اوباما وعده داد که به انزوای دیپلماتیک ایالات متحده پایان خواهد داد و عصر جدیدی در دستگاه دیپلماسی ثبت خواهد کرد. عصری که اوباما نام آن را تعامل گذاشت. تعامل به جای تقابل. مخالفان و منتقدان او تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا از همین ابزار برای سرکوب وی استفاده کنند. آنها این سخنان را خوش‌بینانه و موضعی از روی ضعف خواندند. با این‌همه اوباما انتخابات را ماراتنی خواند برای استراتژی تعامل به جای تقابل. هیچ‌کدام از وعده‌های انتخاباتی او نیز مانند این یک مورد به تحقق نزدیک نشده است .

تعامل به خودی خود یک عنصر در دستگاه دیپلماسی نیست. اما فاکتور حیاتی و اساسی برای بالابردن سطح دسترسی به اهداف بین‌الملل بوده و البته به سرمایه‌گذاری در بخش نیروهای انسانی و سیاسی نیازمند است. زمانی که جورج میچل نماینده باراک اوباما در امور خاورمیانه مذاکرات غیرمستقیم میان اسرائیل و فلسطین را آغاز کند، باراک اوباما در حقیقت وارد سخت‌ترین مرحله کاری در دستگاه دیپلماسی خود می‌شود. جو حاکم بر این مذاکرات بسیار ناامید کننده است. در جریان نیم قرن گذشته فلسطینی‌ها همواره چشم در چشم هم سخن گفته‌اند حتی اگر این دیدارها ثمری به دنبال نداشته است. اما بحث در خصوص شهرک‌سازی‌ها انها را در یک سال گذشته به اندازه کافی از هم دور کرده است. از میان برداشتن این سد‌ها و رودرروی هم نشاندن دو طرف دقیقا به همان صبر و دیپلماسی نیاز دارد که میچل در پرونده ایرلند از خود نشان داد. در سال‌های حضور بیل‌کلینتون در قدرت من بیست بار برای مذاکره میان اسرائیل و سوریه و بازگرداندن بلندی‌های جولان به دمشق به منطقه سفر کردم. اما در نهایت نتیجه، نشان داد که مذاکرات غیرمستقیم کارآیی چندانی ندارند. البته در آن زمان به اعتقاد من مقاومت در برابر دیدار حضوری و گفتمان مستقیم در بدبینی عجیب حافظ اسد رئیس‌جمهوری وقت سوریه نسبت به اسرائیل ریشه داشت. ترور اسحاق رابین در چهارمین روز از نوامبر ۱۹۹۵ در نهایت باز تمامی تلاش‌های ما را بر باد داد و همه چیز به نقطه آغاز بن‌بست بازگشت.

علاوه بر به کار گرفتن میچل، باراک اوباما سیاست تعامل را در تمامی برنامه‌های دیپلماتیک خود به تنهائی ادامه می‌دهد. یکی از اهداف باراک اوباما که‌تاکنون بارها از ان سخن گفته و هنگام دریافت جایزه صلح نوبل هم به آن اشاره کرد، تلاش برای جهانی عاری از تسلیحات هسته‌‌ای بود. دخالت‌های مستقیم و بدون واسطه باراک اوباما برای گفتگو با همتای روس خود دمیتری مدودف، در نهایت منجر به امضا توافقنامه کاهش تسلیحات استراتژیک شد. در نهایت امضا این توافقنامه در ماه گذشته میلادی در پراگ نشان داد که سیاست تعامل آقای اوباما جواب داده است .

سطح تعامل ایالات متحده با چین هم نشان می‌دهد که باراک اوباما حتی در مواجه با پکن هم به سیاست تعامل رو آورده است. ایالات متحده که از اعزام نماینده دون‌پایه‌ای به نشست تغییرات جوی از سوی پکن نارحت بود، به راحتی خبر از امضا قرارداد تسلیحاتی با تایوان داد. چینی‌ها نیز بلافاصله اعتراض خود را عیان کردند. باراک اوباما برای ممانعت از خارج شدن کنترل ماجرا از دستانش، معاون وزیر امور خارجه خود را برای دلجوئی راهی پکن کرد. این مقام امریکایی به چینی‌ها اطمینان داد که ایالات متحده به دنبال مستقل خواندن تایوان یا تبت نیست. چین نیز اعلام کرد که رئیس‌جمهوری این کشور برای شرکت در نشست امنیتی واشنگتن به ایالات متحده می‌آید و در حاشیه همین نشست بود که هو جین تائو وعده داد که اعمال تحریم علیه ایران را مورد بررسی قرار خواهد داد .

پیشرفت در حقوق بشر نیز از جمله اهداف تعامل ایالات متحده با میانمار در ماه‌های اخیر است. سال گذشته دو نماینده از ایالات متحده به میانمار رفتند و درخواست لغو محدودیت‌های اعمال شده بر رهبر مخالفان سان سو کی را مطرح کردند. انتخابات پارلمانی برای نخستین بار در بیست سال گذشته برگزار شد و البته برخی چهره‌های مخالفان هم آزاد شدند.

در این میان گاه پیش می‌آید که نمی‌توان همواره بر مدار تعامل در سطح بین‌الملل پیش رفت. ایران در ابتدا موافقت خود را با تبادل اورانیوم و پایان دادن به بحران هسته‌ای اعلام کرد. در این میان ناآرامی‌های داخلی در تهران منجر به اختلال در این روند شد. در حال حاضر باراک اوباما خود را برای اعمال تحریم‌های جدی علیه ایران مهیا می‌کند. ایالت متحده برای به هدف رسیدن در این پرونده، با تمامی اعضای شورای امنیت از چین گرفته تا روسیه در حال تعامل است .

باراک اوباما در توسل به تعامل به جای تقابل در دستگاه دیپلماسی موفق عمل کرد. باید با برآورد میزان موفقیت او در پرونده‌های چالش‌برانگیزی مانند کره‌شمالی و ایران، به این تلاش‌های او نمره نهایی داد .

مترجم : سارا قاسمی

وارن کریستوفر

وارن کریستوفر در فاصله سال‌های ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۷ بر مسند وزارت امور خارجه ایالات متحده تکیه زده‌بود .