سکوت معنادار

چرا اوباما در مقابل جنگ غزه موضعگیری نکرد

زمانی که دولت جورج بوش، رئیس‌جمهور پیشین ایالات‌متحده که روز سه‌شنبه دوران زمامداری‌اش به پایان رسید ، مستقیما و به طور کامل از اسرائیل حمایت ‌کرده، جنبش حماس را محکوم می‌کرد و مسوولیت جنایات در منطقه را متوجه این جنبش می‌دانست، باراک اوباما، رئیس‌جمهور جدید آمریکا در قبال تهاجم اسرائیل به نوار غزه سکوت اختیار کرده بود و این امر سوالات و تردیدهای بسیاری را درباره حقیقت وعده‌های اوباما برای تغییر برانگیخت.

این تردیدها و ملامت‌ها در ایالات ‌متحده اعلان انزجاری بود از موضعگیری اوباما ؛ به طوری که این محکومیت‌ها فقط از سوی کسانی که از اومی‌خواستند حملات اسرائیل را مورد انتقاد قرار دهد، صادر نمی‌شد بلکه گروهای طرفدار اسرائیل در ایالات متحده هم این سکوت اوباما را دلیلی بر عدم التزام کامل او به امنیت و منافع اسرائیل و روابط مستحکم تل‌آویو با واشنگتن می‌دانستند.

اینها اتهاماتی است که در خلال مبارزات انتخاباتی درون حزبی دموکرات‌ها وپس از آن در مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری آمریکا هم به اوباما نسبت داده می‌شد.

● اظهارنظر اول وآخر

همزمان با روز دوم تهاجم رژیم ‌صهیونیستی به نوار غزه و پس از گمانه‌زنی های بسیار درباره علل سکوت اوباما نسبت به تحولات خاورمیانه، اولین و آخرین اظهارنظر دولت انتقالی در ‌مدت ۲۳ روز جنگ اعلام شد.

در آن روز دیوید اکزلرود، از مشاورین ارشد اوباما تصریح کرد رئیس‌جمهور منتخب به دقت عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه را زیر نظر دارد و در باره این مساله با بوش ورایس تبادل نظر کرده است.

اکزلرود گفت: در حال حاضر یک رئیس‌جمهور تصمیم گیرنده است. او منظورش از این سخن آن بود که تا روز آغاز به کار رسمی رئیس‌جمهور جدید، بوش مسوول رسیدگی به این مساله است. وی افزود: اوباما تا شروع رسمی دوران ریاست‌جمهوری‌اش هرگز درباره مسائل نظامی منطقه اظهار نظر نخواهد کرد.به رغم آنکه اکزلرود تلاش کرد تا موضع اصولی اوباما را درباره این که اسرائیل نزدیکترین متحد آمریکا در منطقه است، متذکر شود با این حال او مصرانه از هرگونه اظهارنظر مستقیم در مورد تهاجم اسرائیل خودداری کرد.اظهارات مشاور اوباما نتوانست به بحث‌های ‌مطرح موجود درباره موضع اوباما درخصوص تهاجم اسرائیل به غزه ، خاتمه دهد بلکه اظهارات اکزلرود بحث دیگری را در مورد تلاش اوباما و دولت انتقالی او برانگیخت وآن پرهیز از هرگونه اظهارنظر مستقیم و شفاف سازی در باره این مساله است.مخالفین و موافقین تهاجم اسرائیل همگی ادله تیم اوباما را درباره این که یک رئیس‌جمهور باید تصمیم‌گیرنده باشد،رد کرده و خاطرنشان کردند که این بهانه پذیرفتنی نیست چرا که اوباما هر از چند گاهی در خصوص اقتصاد آمریکا اظهار نظر کرده و دیدگاه‌های خود را درباره آن مطرح و سیاست‌های آینده‌اش را در مورد رکود اقتصادی عمیقی که آمریکا با آن دست به گریبان است، بیان می‌کند.

طبعا کسانی هستند که می‌گویند شرایط کنونی اقتصاد آمریکا ذهن شهروندان عادی آمریکا را به خود مشغول کرده است واوباما نیز به این امید انتخاب شده که اقتصاد آمریکا را از بحران خارج کند. به این ترتیب طبیعی بوده که او تمام نیرویش را در فرصت باقی مانده تا آغاز به کار رسمی دوران ریاست‌جمهوریش صرف مسائل اقتصادی کند. بر این اساس اولویت اصلی او پس از شروع رسمی فعالیتش همین مسائل است که احتمال تاخیر در آن وجود ندارد.

هرچند کسانی هم وجود دارند که این توجیه را نمی‌پذیرند ومیگویند پس‌چرا اوباما و تیمش در خصوص حملات بمبئی اظهار نظر کرده وآن را محکوم کردند.‌تیم انتقالی اوبامااز همان روز اول وقوع حملات بمبئی، آن را محکوم و همدردی خود را با هند اعلام کرد‌ و مقابله با این حملات را جزئی از جنگ بر ضدتروریسم خواند.

● اوباما در منگنه

با وجود آن که سکوت اوباما ‌انتقادات و خرده‌گیری‌های بسیاری را ‌همراه داشته اما در عمل بهترین سیاستی است که او می‌تواند در پیش گیرد . اما او عملا در منگنه قرار گرفته است . اوباما از یک سو‌مخالفت با جنگ عراق و نجات اقتصاد آمریکا از رکود تحت شعار تغییر را در تبلیغات انتخاباتی خود قرار داد.

اکنون مشکل اصلی برای تیم اوباما آن است که شعار تغییر تبدیل به مانعی شده که روند حرکت آنها را کند کرده و توقعات نیز از آنها بسیار بالاست. همچنین امیدهای زیادی به اوباما بسته شده تا با ایجاد تغییر باعث نزدیکی هرچه بیشتر آمریکا به خاورمیانه و کانون این بحران یعنی موضوع فلسطین شود.

اوباما در خلال رقابت‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری آمریکا بیشترین انتقادات را به خاطر پرونده صلح خاورمیانه متوجه بوش کرد. وی بارها اعلام کرد ‌‌بر خلاف بوش هرگز تلاش برای مذاکرات صلح را به سال‌های پایانی دولتش موکول نمی‌کند بلکه مستقیما تمام تلاش خود را برای برقراری صلح وایجاد دو دولت در اراضی اشغالی خواهد کرد: یکی دولت یهودی اسرائیل و دیگر دولت فلسطینی تا در کنار هم باامنیت وآرامش زندگی کنند.

اوباما در خلال رقابت‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری آمریکا بیشترین انتقادات را به خاطر پرونده صلح خاورمیانه متوجه بوش کردهمچنین اوباما در ضمن شعار تغییر چه به عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری و چه به عنوان رئیس‌جمهور منتخب متعهد به بهبود روابط آمریکا با جهان اسلام وعرب شد چیزی که در طی هشت سال زمامداری بوش به پایین ترین میزان آن رسیده بود. تیم اوباما تاکید داشت رئیس‌جمهور منتخب پس از آغاز به کار رسمی در یکی از پایتخت‌های کشورهای اسلامی سخنرانی خواهد کرد که این تلاشی در جهت بهبود وجهه آمریکا در میان این کشورهاست. مشکل اصلی اوباما و تیمش در حال حاضر موضوع فلسطین است که مهمترین عامل در نگرش به آمریکا در جهان اسلام وعرب به شمار می‌رود و به تبع آن سکوت اوباما و دولت انتقالیش نسبت به حملات اسرائیل به نوار غزه چندان نمی‌تواند به برنامه‌های او برای بازسازی آنچه در دوران هشت ساله بوش ویران شده بود، کمک کند. از سوی دیگر آنچه اوباما را در منگنه قرار داده(سر دیگر منگنه) اسرائیل و طرفدارانش در ایالات‌متحده و پیچیدگی ماهیت وجودی اسرائیل است که بالاخره ظالم است یا مظلوم؟

یکی از مهمترین ایرادات به اوباما چه در زمان کاندیداتوریش در انتخابات حزب دموکرات و چه به عنوان کاندیدای برگزیده حزب ، عدم شهرت او در طرفداری و حمایت مطلق از اسرائیل به ویژه در زمان ورودش به مجلس سنای آمریکا بوده است.

با این همه سخنان اوباما و مواضعش از ابتدای سال ۲۰۰۵ هنگامی که عضو سنا شد به تدریج در جهت حمایت از اسرائیل تغییر یافت.این تحول در سخنان وموضعگیری‌های او در مورد مسائل مربوط به اسرائیل هنگامی‌ که‌‌ نیتش را برای شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری را اعلام کرد، بارزتر شد و در اظهارات او در برابر لابی مشهوراسرائیل در آمریکا (ایپک)در ژوئن ۲۰۰۸ به اوج خود رسید.

به‌رغم آنکه اظهارات اوباما درآنجا(در برابر لابی اسرائیل)سرشار از تجلیل، تحسین وحمایت از اسرائیل بود، اما این تهمت از سوی مخالفین سیاسی او همچنان‌ ضد او باقی ماند.

در کوران تبلیغات انتخاباتی ریاست‌جمهوری ، جان مک‌کین، کاندیدای جمهوری‌خواهان در همین رابطه اوباما را مورد حملات بسیاری قرار داد به طوری که او مجبور شد در تابستان ۲۰۰۸ به اسرائیل سفر کند.او در این دیدار بیش از پیش تاکید کرد که در حمایت از اسرائیل نسبت به روسای سابق جمهوری آمریکا هرگز کوتاهی نخواهد کرد.شاید اوباما زمانی که کاندیدای ریاست‌جمهوری بود، فکر نمی‌کرد اظهاراتش چنان تاثیر عمیقی داشته باشد به طوری که باراک با شروع حملات به نوارغزه سریعا مواضع قبلی اوباما را متذکر شد تا او را در موضع انفعال قرار دهد.

● کمترین ضررسیاسی

صرف‌نظر از حقیقت دیدگاه اوباما درباره هجوم اسرائیل به نوار غزه سکوت او -به نظر بیشتر کارشناسان سیاسی آمریکا- بهترین گزینه در میان سایر گزینه‌ها بود.چه بسا در صورت انتخاب گزینه دیگر در تنگنا قرار می‌گرفت یا مجبور به دادن امتیازی سیاسی در آینده می‌شد. اگر اوباما با کسانی همسو می‌شد که خواهان انتقاد از اسرائیل و توقف تهاجم به غزه بودند، خود و دولتش را در برابر جریان سیاسی حاکم برآمریکا واکثریت دموکرات کنگره قرار داده بود.

اما اگر آشکارا از تهاجم اسرائیل حمایت می‌کرد وعده تغییر وی در خصوص نزدیکی آمریکا به خاورمیانه و تعهدش درباره دخالت مستقیم و همه‌جانبه در طرح صلح به علاوه بهبود وجهه آمریکا در جهان اسلام و عرب بر باد می‌رفت.

● دو دیدگاه درباره تهاجم اسرائیل

برخی از تحلیلگران و ناظران سیاسی درآمریکا بر این باورند که اسرائیل زمان حمله به نوار غزه را با دقت مشخص کرده بود . در واقع این زمان میان انتقال دو دولت در آمریکا بود که یکی از آن دو در حال اتمام و دیگری در شرف آغاز به کار رسمی خود بود به این ترتیب استفاده از اهرم فشار بر اسرائیل از بین می‌رود.

دولت بوش در روزهای واپسین خود قرار داشت واسرائیل براین باور بود که قدرت هنوز در دست آنها‌ست،اما جهان به نوعی با این دولت برخورد می‌کرد که دیگر دوران آن به پایان رسیده و دولت آینده (اوباما) دولت حاکم خواهد بود هرچند در عمل هنوز قدرت را به دست نگرفته است.

این عده همچنین اضافه می‌کنند که اسرائیل می‌خواست در سایه دولت بوش کار غزه را یکسره کند چراکه نگرانی اسرائیل از آن است که دولت اوباما دیگر اجازه چنین تهاجم گسترده‌ای را به آنها ندهد تا تاثیری بر برنامه‌های دولت آینده درباره خاورمیانه نداشته باشد خصوصا که اوباما درصدد بهبود روابط با جهان اسلام وعرب است.

به باور این تحلیلگران علت تعجیل اسرائیل برای عملیات نظامی آن بود که دولت بوش از چنین حملاتی نه تنها جلوگیری نمیکرد‌ بلکه قطعا از آن حمایت و جانبداری نیز داشت . درحالی که اسرائیل و طرفدارانش در آمریکا از این میترسند که دولت اوباما سعی درصدد پذیرش حماس با برقراری ارتباط با آن ولو به شکل غیر مستقیم باشد.

بعضی از منابع نزدیک به تیم اوباما به طور غیررسمی از منابع داخل این تیم نقل می‌کنند که سکوت اوباما در خصوص تحولات خاورمیانه از آن جهت بود که مادامی که یک نفر تصمیم‌گیرنده است از آمریکا یک صدا شنیده شود. هرچند که قرائن وشواهد حاکی از آن است که اوباما و تیمش با عملیات نظامی اسرائیل در این برهه حساس موافق نبودند.

ترجمه: ‌مهدی مقدم نوین

منبع: الجزیره