فوتبال سیاسی

نگاهی به مسابقات فوتبال سیاسی در جهان

فوتبال در دنیای مدرن به عنوان ویترین بروز عقاید و اندیشه سیاسی درآمده است.در فوتبال جهان هستند مسابقات فوتبالی که سایه سنگین سیاست وحمله به اندیشه رقیب نطفه برگذاری آنهاست.

رئال و بارسلونا در اسپانیا،گلاسکو و سلتیک در اسکاتلند،ستاره سرخ و پارتیزان در کرواسی،بوکاجونیورز و ریورپلات در آرژانتین وآلمان و انگلیس از نمونه های بارز این مسابقات است.

بهترین شیوه برای تحلیل این گونه مسائل، شیوه تطبیقی و ریشه یابی تاریخی سیاسی اجتماعی این پدیده هاست.پدیده های که راه به دنیای سیاست ندارد و حتی در دنیای ورزش نیز قابل تحلیل نیست و ریشه در هویت و اصالت طرفین دارد . حتی دربرخی نمونه ها چون آلمان و انگلیس این قضیه خصوصیات نژادپرستی به خود می گیرد و ریشه هایش را باید در دل به خاک وخون کشیدن ۵میلیون انسان بی گناه، در جنگ جهانی دوم و جهانخواری آدولف هیتلر جستجو کرد.

● «رئال بارسلونا» فوتبالی که پرچم اسپانیا را به آتش می کشد

هنگامی که رئیس باشگاه بارسلونا از مجاز بودن برگزاری بازی دوستانه بین تیم منتخب ایالت کاتالونیا و کشورهای مختلف می گوید و در گوشه ای دیگر خبر آتش زدن پرچم اسپانیا توسط چند جوان فوتبالدوست کاتالونیا را می شنویم نمی توانیم این پدیده استثنایی علم سیاست و ورزش را ندیده یگیریم.

اسپانیا با ازدواج سلطنتی یک زوج ( یکی از آراگون و دیگری از کاستیل) یکپارچه شد و از آن پس تمام ایالت ها زیر یک پرچم، رؤیای استقلال را به دست فراموشی سپردند اما در این میان وضعیت ۲ ایالت کاملاً متفاوت بود. باسکی ها با حمایت برخی از دشمنان حکومت وقت، پرچم استقلال را بلند کردند. اگر دلایل آنها کاملاً سیاسی محسوب می شود، استدلال اهالی کاتالونیا عمیق تر و روشنفکرانه تر به نظر می رسید. آنها خیلی خوب می دانستند منطقه زیبای شمال شرقی اسپانیا زبان و فرهنگی متفاوت از تمام اسپانیا دارد و باید مستقل شود. زوج سلطنتی اسپانیا از ماه عسل بازنگشته بودند که ناگهان جنبش ادبی کاتالونیا از کتاب ها بیرون آمد و در خیابان ها در حال مبارزه برای استقلال دیده شد.

در فاصله آن سال ها تا زمان تأسیس بارسلونا اتفاقات فوق العاده زیادی رخ داد اما هیچکدام تکان دهنده تر از عزم مردان کاتالونیا برای داشتن یک تیم فوتبال نبود. بارسلونا در سال ۱۸۹۹ متولد شد و آرمان استقلال منطقه را به دوش کشید. پرچم باشگاه نمادی از خواسته های مردم منطقه بود؛ توپ فوتبال ، علامت ضربدر به نشانه اعلام جنگ و پرچم کاتالونیا! گفته می شد ورزشگاه نوکمپ مقر فرماندهی دولت کاتالونیا است. بازی های یک ماه در میان، دوستداران بارسا را به استادیوم ها می کشاند تا ضمن تماشای رقابت چند شعار بر ضد اسپانیا سر دهند!

نکته طعنه آمیز تأسیس رئال مادرید توسط چند جوان کاتالونیایی بود! تیم بزرگ اسپانیا سال ۱۹۰۱ در حیاط خلوت یک خیاطی تشکیل شد و اصلاً «رئال» نبود. در ابتدا هیچ دشمنی بین ۲ تیم وجود نداشت اما وقتی آلفونسو سیزدهم تصمیم گرفت لقب « رویال» ( یک نام سلطنتی) را به سفیدپوشان بدهد، دشمنی بارسایی ها کینه جو، جهت دار شد. نور چشمی های پادشاه باید در هر رقابتی پیروز می شدند زیرا اسپانیای گرسنه برای نشان دادن شخصیت نداشته خود، به یک تیم فوتبال قدرتمند که بتواند آن طرف مرزها سرود دولت را به گوش خارجی ها برساند، نیاز داشت.

حتی در حال حاضر هم اوضاع تغییر نکرده است. رقابت درون زمین ادامه دارد و روی سکوها «زاپاترو» به عنوان نخست وزیر کاتالانی اسپانیا اجازه نمی دهد داوران بی جهت برای رئال مادرید پنالتی بگیرند! هرگاه لایحه ای به نفع منطقه کاتالونیا صادر می شود، داوران زمین خوردن مسی درون محوطه جریمه حریفان را پنالتی تشخیص می دهند و چنانچه مادرید از دولت امتیاز بگیرد، پای قطع شده مهاجم آرژانتینی بارسا هم نمی تواند سند محکمی برای اعلام خطا باشد!

● «گلاسکورنجرز سلتیک» جنگ «مشارکت قدیمی ها»

در این بازی که به «مشارکت قدیمی ها»معروف است و کسی دلیل این نام را نمی داند، هر تیم این شهر به پیروان یک شاخه از مذهب مسیحیت تعلق دارد و اختلافات تاریخی میان پیروان این مذاهب و مسایل قومی و اجتماعی این دو گروه همیشه داربی گلاسکو را دارای شرایط ویژه و حالت فوق العاده می کند.

اولین بازی دو تیم شهر گلاسکو در سال ۱۸۸۸ انجام گرفت که در آن تیم سلتیک رنجرز را شکست داد و جالب این که حالا این دو تیم همشهری با انجام بیش از ۴۰۰ بازی در زمینه تعداد داربی ها در جهان رکورددار هستند. در روز بازی های این دو تیم قطعاً هیچ صندلی خالی در ورزشگاه سلتیک پارک (با ظرفیت ۶۰ هزار تماشاگر) و اپیروکس پارک (با ظرفیت ۵۰ هزار تماشاگر) پیدا نمی شود و بلیت های این بازی به چندین برابر قیمت فروخته می شود. طرفداران رنجرز آبی و سفید پوش کاتولیک هستند و طرفداران سلتیک های سبز و سفید پروتستان و در زمان رودررویی های سیاسی ایرلند و جنگ های جدایی طلبان با نیروهای انگلیسی و طرفداران این دو تیم بارها به بهانه مسابقات این تیم ها رودرروی هم قرار گرفتند و بازی های آن ها را به میدان جنگ بدل کردند.

● «بوکاجونیورز ریورپلات» دوزخیان روی زمین

داربی بوئنوس آیرس آرژانتین میان تیم های بوکاجونیورز و ریور پلات است که خود آرژانتینی ها آن را «ال سوپرکلاسیکو» می نامند. جذابیت این بازی به حدی است که روزنامه آبزرور انگلستان در سال ۲۰۰۴ در مقاله ای تحت عنوان «۵۰ اتفاق ورزشی که بهتر است قبل از مردن آن ها را تجربه کنید» آن را درصدر این ۵۰ مورد قرار داد.

براساس آمار رسمی اعلام شده در سال ۲۰۰۳ و براساس سرشماری از بیش از یکصد هزار نفر از مردم آرژانتین ۴۰ درصد مردم طرفدار تیم بوکاجونیورز هستند و ۳۳ درصد طرفدار تیم ریورپلات که خود این آمار نشان می دهد که بازی های این دو تیم تا چه حد در کشور آرژانتین واقعه مهمی محسوب می شوند. این دو تیم تاکنون ۲۹۷ بار مقابل هم بازی کرده اند و از این حیث سومین رکورددار انجام داربی در جهان محسوب می شوند. از آنجایی که در بازی های این دو تیم پرتاب فشفشه و ترقه های آتش زنه بسیار شایع است خارجی ها این داربی را«داربی آتش بوئنوس آیرس» نام گذاری کرده اند. تاکنون در داربی بوئنوس آیرس و در درگیری هایی که بین طرفداران دو تیم به وجود آمده بیش از ۱۴ نفر کشته شده اند و بیش از پنج هزار نفر هم مجروح شده اند

● «ستاره سرخ پارتیزان»جنگ کمونیست سرخ وشمشیر

بازی میان تیم های ستاره سرخ و پارتیزان پایتخت صربستان از بعد از جنگ جهانی دوم به محل برخورد اندیشه های سیاسی بدل شده است. در سال های گذشته ستاره سرخ تیم متعلق به حکومت کمونیستی یوگسلاوی و پارتیزان تیم مخالفان حکومت ارزیابی می شد و گرچه حالا دیگر حکومت کمونیستی بر افتاده است اما هنوز هم طرفداران این تیم ها دارای عقاید سیاسی متفاوت هستند، یعنی صرب های افراطی و نژادپرست و مخالف با کروات ها و بوسنیایی ها طرفدار رداستار و صرب های میانه رو طرفدار پارتیزان محسوب می شوند.

هر ۲ تیم شهر بلگراد در سال ۱۹۴۵ تأسیس شدند اما پارتیزان نظامی بود و ستاره سرخ مردمی تر. دربی این ۲ تیم از جمله خشن ترین رقابت‌های ورزشی در سراسر جهان است و برخی از مردم در جریان درگیری هواداران ۲ تیم آسیب‌های جدی متحمل شده اند و عده زیادی نیز جان خود را از دست داده اند. لقب هواداران ستاره سرخ جنگجویان است و لقب طرفداران پارتیزان قبرکن ها.

احسان انصاری