علت‌های قطع قاعدگی

«آمنوره» به معنی اصلا عادت‌ماهانه نشدن (آمنوره اولیه) یا حداکثر ۶ ماه قطع قاعدگی یک خانم در سنین باروری است. همین طور در مورد چگونگی رخ دادن عادت ماهانه در بدن زن و عوامل دخیل در …

«آمنوره» به معنی اصلا عادت‌ماهانه نشدن (آمنوره اولیه) یا حداکثر ۶ ماه قطع قاعدگی یک خانم در سنین باروری است. همین طور در مورد چگونگی رخ دادن عادت ماهانه در بدن زن و عوامل دخیل در آن گفته شد. در این نوشتار می‌خواهیم به طور خلاصه علل شایع و مهم این بیماری را ذکر کنیم.

اگر به یاد بیاوریم که نخستین محلی که محصولات عادت ماهانه (خون و لایه داخلی رحم) شکل می‌گیرد، رحم است، پس بسادگی می‌توان حدس زد که در صورت وجود مشکل در رحم و مجاری تناسلی، خونریزی قطع می‌شود.

در یک خانم جوان که تاکنون خونریزی نداشته ولی به‌صورت ماهانه و منظم درد زیر شکم و کمر دارد، می‌توان به‌وجود پرده بکارت سوراخ نشده شک کرد.

این اتفاق (یعنی ایجاد سوراخ‌هایی در پرده بکارت) در زمان جنینی رخ می‌دهد و اگر به صورت مادرزادی این سوراخ‌های کوچک ایجاد نشود، منجر به مشکلاتی برای فرد می‌شوند که البته قابل درمان است.

مشکلات مادرزادی دیگر مثل وجود یک پرده ضخیم در قسمت میانی واژن یا عدم تشکیل رحم و دهانه رحم علل کم‌شایع‌تر این مشکل در یک خانم جوان با سابقه عدم عادت ماهانه است. در خانمی که سابقه عادت ماهانه منظم تا قبل از یک کورتاژ رحمی را دارد و پس از آن پریود نشده است، شک به یک بیماری به نام «آشرمن» به وجود می‌آید که به‌صورت ایجاد چسبندگی وسیع در داخل رحم است و البته درمان خاص خود را دارد.

در سطح بالاتر تخمدان‌ها هستند که عامل تنظیم عادت ماهانه هستند و جزء شایع‌ترین علل آمنوره اختلال کار تخمدان‌هاست که به صورت عدم تخمک‌گذاری و پریود نشدن رخ می‌دهد که شایع‌ترین علت این مشکل، بیماری تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی‌کیستیک است.

باید بدانیم که چاقی و استرس و اختلالات خاص هورمونی در ایجاد این بیماری نقش اساسی دارند. از بیماری‌های دیگر تخمدان نارسایی زودرس تخمدانی است که خانم قبل از ۴۰‌سالگی یائسه می‌شود و نیاز به توجه و درمان خاصی دارد. در سطح بالاتر همان طور که هفته گذشته گفته شد، غده هیپوفیز در مغز است که کنترل‌کننده عادت ماهانه هستند و اگر اختلالی در تولید هورمون‌ها در این غده رخ دهد، در نهایت قطع قاعدگی را خواهیم داشت. مثال شایع آن، اختلالات تیروئید است که با ایجاد اختلال در ترشحات هورمونی غده هیپوفیز منجر به قطع قاعدگی می‌شود.

همین‌طور اختلالات در تولید هورمون پرولاکتین در هیپوفیز هم می‌تواند به این بیماری منجر شود. تومورهای هیپوفیز هم می‌توانند به تغییرات عادت ماهانه و آمنوره بینجامد. هیپوتالاموس، ناحیه کنترل کننده دیگری در مغز است که در امر تنظیم عادت ماهانه نقش دارد و خود تحت تاثیر عوامل محیطی است و استرس‌های شدید و ورزش‌های حرفه‌ای و سنگین، دوری از خانواده و تغییرات شدید وزنی (چاقی یا لاغری) می‌توانند باعث اختلال در عملکرد آن شده و منجر به آمنوره شود.

دکتر ثریا عالمی

جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان