با شما تماس می گیریم

جوان مدت هاست كه مدرك گرفته و بیكار است, در جست وجوی كار به هر دری می زند ناگهان نگاهش به یك آگهی در روزنامه صبح می افتد «كار از ما, تلاش از شما»

جوان مدت هاست كه مدرك گرفته و بیكار است، در جست وجوی كار به هر دری می زند ناگهان نگاهش به یك آگهی در روزنامه صبح می افتد؛ «كار از ما، تلاش از شما».

نام و نشانی «بنگاه های كاریابی» چیزی كه مدتی است در لابه لای صفحه های آگهی روزنامه ها زیاد به چشم می خورد، ما را به سوی یكی از این مراكز كاریابی می كشاند، جایی كه شبیه دیگر بنگاه های موجود كشور است. واحدی در طبقه سوم یك ساختمان چهار طبقه قدیمی و نزدیك به یكی از شلوغ ترین خیابان های پایتخت. خیابانی كه دانشگاه تهران، یكی از منابع بزرگ صدور دانش آموختگان جویای كار، هم آنجا قرار دارد.

وارد دفتر بنگاه كاریابی كه می شوی چند میز و دستگاه تلفن یك شكل به همراه تعدادی رایانه و چند خانم اپراتور نگاه تازه وارد را به خود جلب می كنند. چرخی می زنی و تازه می فهمی كه چه خبر است، خیل عظیم جوانان جویای كار گوش تا گوش در دفتر كاریابی نشسته اند و نگاه شان به شماره ای است كه در دست دارند و در فكر رویایی نیمه تمام «كار خوب» تا شاید شاهین اقبال از هزار توی فایل های بیكار پر بكشد و بر شانه كاردان ها، كارشناس ها و كارشناس ارشدهای بیكار بنشیند.

علی، یكی از همین دانش آموختگان بیكار كه مهندس عمران است به ما می گوید: نه كار مرتبط با رشته تحصیلی ام پیدا می شود و نه غیرمرتبط.او كه شیفته سینما و جادوی هنر هفتم است، ادامه می دهد: گواهینامه فیلمبرداری و عكاسی هم دارم اما باز هیچ فایده ای ندارد. حالا به این مركز آمدم تا شاید فرجی شود و كاری مناسب پیدا كنم.

●روزهای دور از كار

به گفته یكی از اپراتورها، فرد مراجعه كننده در ابتدا باید یك برگ كپی از آخرین مدرك تحصیلی خود را برای ارایه به همراه داشته باشد و پس از آن با تكمیل فرم ویژه اطلاعات شخصی رشته تحصیلی و گرایش مورد علاقه خود را به همراه درخواست كار به موسسه ارایه كند. فرد جویای كار باید حتماً مشخص كند كه آیا تنها حاضر به پذیرفتن كار مرتبط با رشته تحصیلی خود است یا چنانچه در بخش غیرمرتبط هم نیاز به كار او بود، می پذیرد.

پس از آن فرد متقاضی باید ۱۲۰۰ تومان پرداخت كند تا صاحب فایل اطلاعاتی كاریابی شود.

به طوری كه با صدور یك كارت كه نشانگر ثبت نام فرد جویای كار است، او به طور رسمی جویای كار تلقی می شود و در لیست انتظار قرار می گیرد.

از این پس فرآیند كاریابی بنگاه های كاریابی برای متقاضی كار آغاز می شود، اتفاقی كه ممكن است از یك ماه تا یك سال یا شاید تا ابد ادامه پیدا كند!

●یك ماه حقوق برای كار

در این رهگذر چنانچه شانس با فرد جویای كار یار بود و او توانست با كمك فایل های بنگاه های كاریابی كار مناسب پیدا كند، باید از خیر نخستین حقوق خود بگذرد! چون براساس قرارداد دوجانبه كه بین فرد جویای كار و موسسه كاریابی منعقد شده اولین حقوق كاریاب به عنوان حق العمل و هزینه كاریابی بنگاه تلقی می شود و در اختیار موسسه كاریابی قرار می گیرد، حال فرقی نمی كند چه ۱۰۰ هزار تومان باشد چه یك میلیون تومان؟!

اما پرداخت نخستین حقوق فرد كاریاب به بنگاه كاریابی چگونه ضمانت می شود؟ پس از آنكه بنگاه كاریابی توانست فرد جویای كار را برای اشتغال معرفی كند، متقاضی كار باید ضمن پر كردن برگه رسمی ضمانت نامه، شناسنامه خود و یك سفته ۳ میلیون تومانی را در موسسه كاریابی مورد نظر به عنوان ضمانت پرداخت حق العمل یا همان كمیسیون تا تسویه حساب نهایی گرو بگذارد. به این ترتیب داستان جویندگان كار به پایان می رسد، اما حكایت بیكاری همچنان باقی است.

●درد دل جویندگان كار

زهرا صالح زاده، دارای مدرك كارشناسی علوم اجتماعی می گوید: تاكنون سه بار به این بنگاه ها مراجعه كرده ام. ۲ بار مرا به دو شركت خصوصی مختلف معرفی كردند كه آنها نپذیرفتند، بار سوم چون كار با كامپیوتر را به خوبی می دانستم به عنوان مسئول دفتر مدیر عامل به شركت دیگری معرفی شدم سرانجام پس از كلی پیگیری موفق شدم در آن شركت به عنوان مسئول دفتر مدیر عامل مشغول به كار شوم. اما بعد از ۴۵ روز كار اولین و آخرین حقوق خود را دریافت كردم و از كار بیكار شدم. من هم همان پول را تقدیم مركز كاریابی كردم چون براساس قرارداد اولین حقوق متعلق به آنها بود!

افشین قرایی، یكی دیگر از مراجعه كنندگان به بنگاه های كاریابی است كه نارضایتی خود را از این مراكز اعلام می كند. او تاكنون ۲ بار به بنگاههای كاریابی مراجعه كرده است. جالب اینجاست كه به گفته او یكی از این مراكز ۱۵۰۰ تومان بابت حق مشاوره و مركز دیگر ۵ هزار تومان مطالبه كرده است.

قرایی در این باره می گوید: وقتی به مسئول مركز اعتراض كردم، پاسخ گفت: نرخ حق مشاوره مشاغل با یكدیگر متفاوت است! جایی كه ما تو را معرفی می كنیم، آینده خوبی را برای تو ترسیم می كند. این در حالیست كه حق مشاوره باید در تمامی بنگاه های كاریابی یكسان باشد.

بنیان سست

محمد جهرمی، وزیر كار و امور اجتماعی افزایش بنگاههای كاریابی را از ۳۰۰ به ۱۵۰۰ بنگاه، گام مهمی برای اشتغال زایی می داند و براین باور است كه چنانچه بنگاههای كاریابی گسترش یابد می توانند در هدایت افراد جویای كار نیز مؤثر باشند، اما موسی الرضا ثروتی، عضو كمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به وضعیت نامناسب آمار فعالیت بنگاههای كاریابی، معتقد است كه مراكز كاریابی به طور صحیح فعال نیستند و آمار فعالیتشان قابل قبول نیست.

به گفته او، رایزن های بازرگانی كشور در سراسر جهان نیز هیچ بازاریابی برای صادرات نیروی كار مازاد ایران ندارند و هیچگونه انسجام و هماهنگی نیز در خصوص صادرات نیروی كار به چشم نمی خورد.

واقعیت آن است كه موضوع جذب نیروی كار ایران در خارج از كشور چند سالی است كه در محافل دولتی مطرح می شود، بطوری كه ۳ سال پیش برای شناسایی فرصت های شغلی خارجی یادداشت تفاهمی بین وزارت كار و امور اجتماعی ایران و سازمان های بین المللی كار و امور مهاجرت امضا شد كه در این یادداشت تفاهم ساماندهی ساختار های كاریابی داخلی نیز مورد تاكید قرار گرفت، بر این اساس مقرر شد كه وابستگان كار ایران آموزش های لازم را فرا بگیرند و دوره های آموزش خاصی نیز برای بنگاههای كاریابی پیش بینی شد.

این در شرایطی است كه برخی كشورها نیز به عنوان كشورهای هدف از سوی وزارت كار و امور اجتماعی معرفی شدند، اما در عمل راهكاری عملی برای تعمیق همكاری های دوجانبه و چندجانبه و تعامل ایران با كشورهای دیگر برای صدور نیروی كار فعال اندیشیده نشد و طرح اعزام نیروی كار به خارج از كشور جز در موارد محدودی با شكست همراه بود.

بنگاههای كاریابی نیز به دلیل نبود انسجام و هماهنگی لازم و فقدان تشكل ملی چندان مورد شناسایی نهادهای بین المللی و فعال در این زمینه قرار نگرفتند.

از طرفی این بنگاهها در داخل به دلیل آنكه كارفرما محسوب نمی شوند و كارفرما همان استخدام كننده كارگر است، در عمل بنگاههای خدماتی حاضر به بیمه كردن كارگران نیستند و چنانچه در هر شرایطی بیمه كارگران اجباری شود، ممكن است كارفرمایان به استخدام نیروی انسانی جویای كار تمایل چندانی نداشته باشند.

●سیاستگذاری فصلی

جمعیت بیكاران جوان كشور در حالی به مرز ۴ میلیون نفر رسیده و دولت را متعهد به ایجاد سالانه ۸۰۰ هزار فرصت شغلی جدید در كشور كرده است كه هنوز برنامه ریزان و اعضای اتاق فكر دستگاه های متولی ایجاد شغل، بودجه های كلان را صرف طرح های ضربتی كارآفرینی در كوتاه مدت می كنند؛ روش هایی كه سال هاست در كشورهای توسعه یافته به عنوان شیوه های منسوخ و ناكارآمد تلقی می شود.

این شیوه ها هر چند كه در كوتاه مدت تعدادی از بیكاران را به كار گماشته ولی تصویب قوانین و طرح های مختلف و گاه متضاد منجر به افزایش نرخ بیكاری در چند سال گذشته شده است!فقدان یك برنامه و دستورالعمل واحد همچنین تغییر سیاستگذاری ها بدون در نظر گرفتن یك استراتژی مشخص برای غلبه بر بحران بیكاری، در كنار رشد ۸۰۰ هزار نفری نیروی كار در هر سال هنوز چشم انداز روشنی را برای غلبه بر این مشكل ترسیم نمی كند، اما باید امیدوار بود.

بنیامین صدر