رسم چهارشنبه سوری به شکل واقعی

آداب و رسوم، رفتارهایی هستند که در طول تاریخ بنا بر شرایط خاص و دوره ای مشخص، شکل گرفته و به مرور زمان دچار تغییر و تحول شده و تا امروز که به ما رسیده اند این آداب و رسوم به شکل قانون …

آداب و رسوم، رفتارهایی هستند که در طول تاریخ بنا بر شرایط خاص و دوره ای مشخص، شکل گرفته و به مرور زمان دچار تغییر و تحول شده و تا امروز که به ما رسیده اند این آداب و رسوم به شکل قانون نا نوشته درآمده که در بین اقشار جامعه لا زم الا جرا می شوند.

یکی از این رسوم که از ایران باستان به ما رسیده مراسم چهارشنبه سوری است که در آخرین سه شنبه سال کهنه برگزار می شود تا با این مراسم به نوعی به استقبال سال نو برویم. اما مدتی است که این مراسم مورد هجمه و نقد یک طرفه قرار گرفته و اگر این روال ادامه یابد نمی دانیم چه به روز این آیین کهن ایران خواهد آمد.

همه ساله از فاجعه هایی که در مراسم چهارشنبه سوری به وجود می آید خبر می دهند اما همان فردی که سال گذشته در این روز آسیب دیده امسال باز هم در چهارشنبه سوری شرکت می کند و این سوالی است که باید بدان پاسخ داده شود که چرا مردم چنین علا قه ای به این روز خاص دارند؟ تا همین ۱۵-۱۰ سال قبل مردم می دانستند که چهارشنبه سوری یعنی قاشق زنی، فالگوش ایستادن، پریدن از روی آتش که با بوته خار افروخته شده و گفتن جمله «زردی من از تو، سرخی تو از من».

آجیل چهارشنبه سوری، شام ویژه چهارشنبه سوری که رشته پلو و برای گشایش رشته کار درسال آینده است و دهها آداب دیگر که هرکدام در جای خود قابل تامل است.

ابتدا باید برای این فرهنگ باستانی ایرانی که امروز برخی می خواهند معضل تعریفش کنند ریشه یابی کنیم. در گذشته رادیو و تلویزیون از چند روز مانده به نوروز، آداب آن را تشریح می کردند نمایش هایی اجرا می شد که دختر و پسر نیت کرده و فال گوشی می ایستادند و اولین کسی که از مقابل آنان رد می شد را به فال نیک می گرفتند.

زن یا مرد چادری روی سر می انداختند و پشت در خانه ها با قاشق روی کاسه می کوبیدند و صاحب خانه نیز چیزی در کاسه اش می گذاشت. کنار خیابان ها پر از بوته بود و عده ای بوته می فروختند و عده ای هم بوته می خریدند و آتش می زدند. اما امروزه صدا و سیما ایام نوروز را به صحنه های دلخراش سوختگی سال های قبل اختصاص می دهد و تهدیدهایی که از سوی نیروی انتظامی علیه فروشندگان و توزیع کنندگان مواد آتش زا اعلام می شود.

اکنون سوال اینجاست که چرا به جای بوته، لاستیک تریلی آتش می زنند؟ چرا جوانان ترقه ها را جلوی پای زنان و کودکان و سالخوردگان منفجر می کنند تا از وحشتی که به آنان دست می دهد بخندند و از همه مهم تر اینکه چرا رسم زیبای چهارشنبه سوری این چنین شده است؟

همه جای دنیا مراسم شادی وجود دارد. در یک کشور روز برداشت گوجه فرنگی، افراد با گوجه فرنگی به سر و صورت یکدیگر می کوبند. در یک کشور گاوها را در خیابان رها می کنند.

در کشور دیگری روز گل بازی وجود دارد و مردم یکدیگر را گل مالی می کنند وصدها و شاید هم هزاران رسم دیگر که هر کشوری سعی کرده آن را هدایت کند; کاری که می شود در ایران برای روز چهارشنبه سوری انجام داد.

شهرداری ها در نقاط مختلف شهرها می توانند محل هایی را برای علاقمندان آتش بازی چهارشنبه سوری تعیین کنند و در این محل ها انواع ترقه ها و وسایل آتش بازی را عرضه کنند تا هر کس که مایل بود و اعصابش را داشت به آنجا برود. می شود سایر مراسم چهارشنبه سوری را از طریق رسانه ها پررنگ تر کرد تا جایگزین آتش بازی های غیرمنطقی شود و صدها راهکار دیگر که البته در وهله اول باید بخواهیم چهارشنبه سوری بماند تا این راهکارها اندیشیده و ارایه شود.

در مجموع برای شاد بودن انگیزه، دلیل، شرایط و حالت به خصوص لازم است که می توان همه این موارد را در آخرین شب چهارشنبه سال پیدا کرد به شرط آنکه بخواهیم که چهارشنبه سوری این آیین ایران باستان به همان شکل واقعی - و نه شکل کنونی آن - بماند.

نویسنده : کوروش شرفشاهی