رمان در زندگی مردم

امروز ژانر رمان و رمان نویسی یکی از مهم ترین ژانرهای ادبیات است و شاید کمتر کسی باشد که یک رمان نخوانده باشد یا دست کم این کلمه برای او آشنا نباشد. این کلمه در ادبیات فارسی به اندازه …

امروز ژانر رمان و رمان نویسی یکی از مهم ترین ژانرهای ادبیات است و شاید کمتر کسی باشد که یک رمان نخوانده باشد یا دست کم این کلمه برای او آشنا نباشد. این کلمه در ادبیات فارسی به اندازه ای جا افتاده است که دیگر نمی توان عبارت های داستان بلند، داستان دراز و.‎.‎. را به جای آن برگزید اما آیا تا به حال فکر کرده ایم که رمان چیست و چه تفاوتی با حماسه یا قصه می تواند داشته باشد

کلمه «رمان» ابتدا از زبان فرانسه وارد زبان فارسی شد اما این کلمه در اروپا تاریخی پرپیشینه دارد. در قرون وسطی رمان به داستان هایی گفته می شد که شوالیه ها را، و قهرمانی ها و دلاوری های آنها را توصیف می کرد و بیشتر این داستان ها منظوم بودند اما این تعبیر از کلمه رمان با تعبیری که امروز ما از کلمه رمان داریم، کاملاً متفاوت است چرا که این تعریف بیشتر به حماسه ها نزدیک است. در واقع رمان به سبک متعادل و متعارفی که ما آن را می شناسیم باید گفت که از اوایل قرن هفدهم پا به عرصه وجود نهاد و نخستین رمان، «دن کیشوت» اثر سروانتس است. رمان دن کیشوت دیگر شرح ماجراهای شوالیه و قهرمانی ها و دلاوری های آنها نبود. حتی می توان گفت که انتشار دن کیشوت به گونه ای خداحافظی با داستان های خیالی شوالیه بود چرا که سروانتس در اثر خود تا حدود زیادی قهرمان بازی ها و دلاوری های شوالیه را به باد استهزا گرفته بود. از ویژگی های رمان از لحاظ لغوی باید به نثر بودن آن اشاره کرد. تا قبل از آن، حماسه ها و تراژدی ها بودند که به نظم سروده می شدند اما قصه ها که از لحاظ لغوی می شود گفت به ژانر رمان نزدیک تر است، تفاوت آنها هم با رمان در شخصیت ها و پرسوناژهایشان است. قصه یک داستان خیالی است که بیشتر یک افسانه به نظر می آید و ما با این ژانر یا عبارت در قصه های مادربزرگ آشنا هستیم که بیشتر شرح داستان های پری و موجودات خیالی و ‎.‎.‎. است.

با این همه، برجسته ترین ویژگی رمان شاید در شخصیت پردازی آن باشد. شخصیت های رمان، نه چون شخصیت های تراژدی، اسیر دست خدایان و سرنوشت رقم خورده اند و نه چون شخصیت های حماسی، قهرمان های مطلق هستند و نه چون شخصیت های کمدی، از طبقات دون که فقط ابزاری برای خنده اند. در رمان شخصیت ها خودشان هستند آدم هایی که در بیرون وجود دارند، آدم هایی که در زندگی واقعی و در دنیای عینی وجود دارند و به خواننده بسیار نزدیک هستند، نزدیک تر از قهرمان تراژدی ها و حماسه ها و کمدی ها، چرا که در رمان ها، حتی رمان هایی که تا حدودی خیالی باشند. نویسنده به دو بعد از روایت پدیده ها در رمان خود می پردازد، یک بعد که با دنیای درون شخصیت ارتباط دارد، یعنی از اندیشه ها و احساسات او برای ما می گوید و بعد دیگر دنیایی که بیرون از شخصیت رمان قرار دارد، یعنی اتفاق هایی که در پیرامون و محیط شخصیت رخ می دهند.

چند قرن است که رمان همواره بیشترین خواننده ها را به خود اختصاص داده است و به عنوان بزرگ ترین ژانر ادبیات از آن یاد می شود. رمان نیز چون دیگر ژانرهای ادبی انواع خاصی را به خود اختصاص داده که از آن میان می توان به رمان تاریخی، رمان اجتماعی، رمان روان شناختی، رمان علمی، رمان حادثه ای و.‎.‎. اشاره کرد.

اسعد کرم ویسه