پول می دهیم نا سلامتی می خریم همچنان بازار تولید و عرضه محصولات تقلبی داغ است

لطفاً دست نگهدارید در قوطی کنسرو ماهی را باز نکنید آیا مطمئن هستید که بهداشتی است گلاب درون بطری را توی ظرف آب و شکر مثلاً برای تهیه شربت, حلوا یا در مواد غذایی خورشت ها و نریزید

لطفاً دست نگهدارید! در قوطی کنسرو ماهی را باز نکنید آیا مطمئن هستید که بهداشتی است. گلاب درون بطری را توی ظرف آب و شکر مثلاً برای تهیه شربت، حلوا یا در مواد غذایی (خورشت ها و ...) نریزید. اول اطمینان حاصل کنید گلاب تقلبی نیست. دستمال کاغذی خریده ایم، آدامس می جویم، کلوچه می خوریم و ...

نمی دانیم مارک جعلی دارند یا نه، غیر بهداشتی و مضر برای سلامتی مان هستند یا نه.

آیا می دانید خوراکی های صنعتی، مواد غذایی، آرایشی، نوشیدنی و ... فاقد مجوز بهداشتی، جعلی، بدون پروانه و تقلبی شناخته شده همواره با اسامی جذاب، زیبا و پرکشش عرضه به بازار مصرف می شوند؟! نام هایی شامل گل پسند، اطمینان، ترگل، کیمیا، سافتگل و ... و ... همچنین کالای وارداتی قاچاق با مصارف غذایی، شربت ها، آرایشی، بهداشتی هم با شکل ظاهری و رنگ های جذاب در بسته بندی های دلپذیر اغلب بدون تاریخ، بعضاً مضر و تاریخ گذشته در دسترس مصرف کنندگان قرار می گیرد.

یک کاسب قدیمی و خبره در این باره می گوید که کسانی هستند که تاریخ منقضی را محو می کنند و تاریخ معتبر روی کالا نقش می زنند. بهر حال یک بحث مهم، در بازار شلوغ و پرمصرف انواع تنقلات، خوراکی ها و لوازم آرایشی و بهداشتی و نوشیدنی این است که مردم عموماً اطلاعات کافی از ایمنی سلامت این کالا ندارند و بسیاری از آنها به تاریخ مصرف محصولات بسته بندی غذایی فله و لبنی و فرآورده های بهداشتی چندان دقت و توجه نمی کنند. در گفت و گو با برخی از شهروندان، آنان ملاک اطمینان خود به تهیه چنان تولیدات را تائید دوست و آشنا که بعضی مواد غذایی، لبنی و حتی غذاهای آماده شده را مصرف کرده اند، قرار می دهند!

● اجناسی که در گلوی زندگی گیر می کنند!

چندی پیش اداره کل نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و امور پزشکی، از تولید، توزیع و مصرف ۸ قلم اجناس خوراکی، آشامیدنی و بهداشتی غیرمجاز خبر داده است. این اقلام شامل: پودر - نوشیدنی فوری- آدامس، حبوبات، گلاب، عرقیات گیاهی، ادویه جات، دستمال کاغذی و پوشک بود.

قبل از آن هم اسامی چند قلم فرآورده غذایی و غیر بهداشتی اعلام شد که شامل آلوچه، عرقیات گیاهی، قند حبه خرد شده، رب گوجه فرنگی و ... بود. این محصولات هم همانند موارد مشابه، مشکل غیربهداشتی، غیر قابل مصرف، جعلی بودن و نداشتن مجوز بهداشتی داشتند. بیشتر اقلام متعدد مواد غذایی، دارویی، آرایشی و تنقلات صنعتی قاچاق از طریق راه های کور مرزی وارد کشور می شوند. اگرچه برخی از این نوع اقلام در نیمه راه ها و یا در انبار شهرهایی کشف می شود اما صورت مساله کم و بیش خوانا می ماند! در این اوضاع و احوال اما یک سوال مطرح است :کالاهایی که به دلایل مذکور، غیرمجاز اعلام می شوند درچه موقعیتی اطلاع رسانی می شوند؟ آیا پس از آن که چنان محصولات در مراکز عرضه توزیع شده و به مصرف مردم رسیده است، اعلام می شود؟ یا پیش از آن که این نوع کالا وارد بازار مصرف شوند، درباره تولید غیر بهداشتی آنها اطلاع رسانی می شود؟ در هر صورت، زیان و هزینه های کالاهای قاچاق و تولیدات غیر مجاز داخلی، متوجه مردم و ثروت ملی خواهد شد.

بنا به گفته یک مقام متبوع وزارتی، «وظیفه این وزارتخانه اطلاع رسانی به مردم است. از این رو به مردم توصیه می کنیم چنانچه به سلامت خود علاقه مند هستند از مصرف فرآورده های غذایی بدون برچسب خودداری کنند.»

● هشدارباش درباره فراوانی محصولات تقلبی

یک مقام مسئول در وزارت بهداشت اعلام می کند که محصولات غذایی که دارای کیفیت بالا و تضمین کننده سلامت و امنیت غذایی باشند از این پس با یک آرم مشخص وارد بازار می شوند. از این اعلان عمومی سه سال می گذرد. به گفته او، نصب یک آرم مشخص می تواند کیفیت مواد غذایی مورد نیاز مردم را تضمین کند زیرا هم اکنون بسیاری از محصولات غذایی موجود در بازار تقلبی بوده است و مارک، آرم و پروانه ساخت مشخصی ندارند که مردم باید در این زمینه هوشیار باشند.

وی همچنین می گوید: تسهیلات قانونی برای افزایش سطح امنیت غذایی و سلامت محصولات در اختیار صاحبان صنایع قرار گرفته و هدف ما ارتقای فناوری، توانمندی ها، استاندارد سازی محصولات و اصلاح ساختار تولید محصولات غذایی است.

برای ایجاد امنیت غذایی، دوره های آموزشی برای صاحبان صنایع و وارد کنندگان محصولات غذایی در زمینه تولید، کیفیت و نگهداری محصول، برگزار می شود.»

● فقط شرکت های معتبر

دقایقی دیگر به ساعت ۳ بعد ازظهر مانده است. چند ظرف غذای آماده- درون یک کیسه نایلونی به دست و عجله دارد عرض خیابان را طی کند. نزدیکش می روم و درباره سلامت غذا و نظارت بر مواد غذایی نظرش را جویا می شوم. «توکل» جوانی است که در یک کارگاه تولیدی مشغول کار است. در پاسخم می گوید:«بارها مواد غذایی و ماست خریده ام که کیفیت و طعم واقعی نداشته اند. به همین دلیل مواد غذایی غیر از تولیدات شرکت های معتبر را خریداری نمی کنم.» نگاه وی به ایمنی و سلامت تولیدات غذایی برایم جالب است. متاسفانه بسیاری از مردم بدون توجه به نکات بهداشتی تولیدات یا محل و چگونگی عرضه آنها از دستفروشان هم مواد خوراکی خریداری می کنند. توکل معتقد است که نظارت بر چگونگی تهیه مواد غذایی و پخت و عرضه غذا در رستوران ها کمتر به چشم می آیند.

● کیفیت مواد غذایی در محیط های غیربهداشتی؟!

به چند مغازه اغذیه فروشی و رستوران سری می زنم. موقع ناهار بازارشان داغ است. فروشنده سرگرم تهیه سفارش غذا و دریافت پول است و پزنده ها مشغول طبخ غذا. وارد یکی از ساندویچ فروشی ها می شوم. چند مشتری آقا و خانم مشغول صرف غذای شان هستند. با «علیرضا علیپور» هنگام تناول غذا درباره چگونگی اطمینانش از ایمنی سلامت مواد غذایی و بهداشتی محیط سوال می کنم. او پاسخ می دهد یکی از مشتریان - تقریباً- همیشگی این اغذیه فروشی است. دلیلش این است که به وضعیت بهداشتی و مواد غذایی این اغذیه فروشی اطمینان دارم.»

وی با اشاره به این که رشته کارش امور برودتی است و در مراکز صنایع تولیدی و فرآورده های غذایی نیز به راه اندازی و امور سیستم برودتی شان مشغول است، از نزدیک شاهد چگونگی اوضاع بهداشتی و تولیدی این گونه کارخانه بوده و می گوید:«من کارم در امور تاسیساتی برودتی است. با کارخانه ها سر و کار دارم. از نزدیک دیده ام که بعضی کارخانه هایی که محصولات غذایی تولید می کنند محیط غیربهداشتی دارند.

این وضع بیشتر در بخش لبنیات است. باور کنید که تولیدات یک کارخانه کالباس سازی بسیار نازل است. یا در یک کارخانه تولید لبنی به طریقی متوجه شدم شیر گاوداری صنعتی از چربی بالا و اسید کم تهیه می شود. تولید ماست با کیفیت پایین است که در نتیجه، مدت زمان ماندگاری آن و هر فراورده بدون کیفیت دیگر، کم می شود.»

از «علیپور» در زمینه چگونگی تشخیص خود از سلامت مواد غذایی و... می پرسم، می گوید با شناخت و آگاهی از روند تولید محصول، مواد مورد نیاز خود را تهیه می کنم:«از تولیدات واحدهای صنعتی که از کیفیت و بهداشت آنها آگاهی خرید می کنم. »

● تصویر سلامتی بر بوم نقاشی

«سلماسی» نقاش، تعریف خود از لزوم ایمنی سلامت در ارتباط با غذا، بهداشت، آشامیدنی ها و ... را به قلم و رنگ و بوم مشابهت می دهد:« اگر به فرض، سلامت را پارچه نظیف و ظریف بافت و سفید روی بوم درنظر بگیریم، این شخص آگاه نقاش است که مثلاً در تصویرسازی یا نمایی از یک آبشار رفیع با قلم و رنگ های ملایم و کاملاً مناسب حفظ انعکاس و نمود ماهیت و کیفیت نوار پرموج آب را رسم می کند یعنی به وضوح بیان تصویری سوژه را تجسم می بخشد و ساماندهی می نماید. در آن صورت، تصویری با تلالو به دست می آید. غذا و اقسام خوردنی ها و رعایت بهداشت هم نقش همین تصویر و دقت را دارند. اگر بهداشت و مواد سالم در تامین غذا مورد توجه قرار نگیرد در واقع باید به فکر هزینه های درمانی هم باشیم. غذای سالم مساوی با انسان سالم و هوشمند است. درباره این موضوعات، می باید نظارت و مراقبت های رسمی دستگاه های مسئول همواره در جریان باشد. امروزه کم نیستند اماکن طبخ غذا که چندان ایمنی کارشان را مراعات نمی کنند. مردم هم اطلاعی از وضعیت مواد اولیه ندارند که چگونه تولید و چگونه طبخ می شود.

روز به روز هم به تعداد مغازه های غذاهای آماده افزوده می شود. به گفته پزشکان خیلی از امراض ناشی از غذاها، نوشیدنی ها و تنقلات غیربهداشتی است. نظارت از محل تولید تا مصرف، ایمنی جسم و روان سالم را بیمه می کند.»

«نوبری» خواربار فروش است، دو کارتن محتوی روغن مایع روی ترک موتورسیکلتش می گذارد. آماده رفتن می شود. از او درباره چگونگی آگاهی وی از سلامت غذایی و آشامیدنی و بهداشتی محصولاتی که عرضه می کند می پرسم، لبخندی می زند و می گوید «من فروشنده هستم. خبر از کم و کیف کارخانه ای ندارم.»

ادامه می دهد:«اگر بهداشتی نباشند و مضر باشند... مسلم است مصرف کننده اگر بداند فلان مثلاً کره، ماست یا مواد پروتئینی ناسالم است و بهداشتی نیست، حاضر نمی شود مصرف کند. گاه در تلویزیون و یا روزنامه می بینیم و می خوانیم اقلامی از محصولات خوردنی و غذایی غیر استاندارد کشف شده است.

در این وضع باید بهداشت و مسئولان در رسانه ها مردم را آگاه کنند و در کارخانه ها رسیدگی کنند.»

● سیب سبز زندگی در سفره خانواده ها

نشان «سیب سبز» با علامتی بر بالای آن ایمنی و سلامت بر فرآورده های غذایی و خوراکی و ... در سفره های خانواده ها و مصرف کنندگان نهاده خواهد شد.

این نشان به تولیدکنندگانی اهدا می شود که فرآورده ها و تولیدات شان در بالا بردن سطح تندرستی مردم اثر چشمگیری داشته باشند.

مدیرکل نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به سیر سنواتی مصوبه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی و اجرای آن در سال جاری اشاره می کند که با عملیاتی شدن این پروژه با اهمیت، استقبال دست اندرکاران واحدهای صنعتی در زمینه مواد غذایی و ... رو به افزایش داشته است.

«دکتر عنایت حسینی» در این باره می گوید: با مصوبه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی در سال ۱۳۸۵ مقرر شده است که نشان ایمنی و سلامت به محصولات واحدهای صنعتی که در ارتقاء سلامت موثر هستند اهدا شود. در سال ۸۶ آیین نامه اجرایی مصوبه مذکور تهیه شد و به تایید وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی رسید و از سال ۸۷ (امسال) به مرحله اجرا گذاشته شد. در هفته سلامت سال جاری با اهدا نشان به دو تولیدکننده مواد غذایی شروع کردیم.

به گفته این مقام وزارت بهداشت، در جریان نشان ایمنی و سلامت، به مناسبت روز جهانی غذا - ۲۳ مهر ماه- به هشت محصول غذایی - خوراکی دیگر این نشان ایمنی و سلامت اهدا خواهد شد که شامل فراورده های لبنی، عسل، روغن زیتون و مغز دانه های بادام، پسته بهداشتی است. وی می افزاید تا بحال مسئولان واحدهای صنعتی ۱۰ محصول خود را اظهار کرده و درخواست نشان ایمنی و سلامت داشتند که موفق به اخذ نشان عالی شده اند و یادآور می شود این نشان فقط به محصولاتی تعلق می گیرد که تاثیر زیاد و چشمگیری در بالا بردن سطح سلامت داشته باشند.»

«پیشگیری» اولویت و مسئولیت نخست اهداف وزارت بهداشت، درمان و آموزش است و به همین دلیل واژه پیشگیری، مطلوب ترین کلمه در ادبیات پزشکی محسوب می شود. بر اصل و اساس همین کلمه، جامعه انتظار دارد فرصت های ظهور و ترویج عوامل تولید و عرضه موادغذایی، بهداشتی، آرایشی و خوراکی های دیگر که تقلبی، جعلی، غیربهداشتی، بدون تاریخ معتبر تولید و مصرف و فاقد مجوز و پروانه ساخت هستند خنثی شود.

قطعاً هر بار که مردم باخبر می شوند وزارت بهداشت و یا مأموران انتظامی موفق به کشف و ضبط کالای غذایی و... غیرمجاز و مضر شده اند، خشنود می شوند و مقداری خیالشان راحت می شود.

اگرچه نیز این قبیل هوشیاری ها و اقدامات کم نبوده است اما باید فرهنگ ایمنی و سلامت و آگاهی عمومی هم همواره به صورت های مختلف مطرح شود و ارتقاء یابد. یک شیوه مؤثر این امر به نظر می رسد این باشد که جامعه و خانواده ها نحوه تشخیص کامل ه ر نوع موادغذایی، تنقلات، محصول بهداشتی و آرایشی و امثالهم داشته باشند فرضاً سلامت محصولات گوشتی و یا مثلا ماهی و کنسروهای سالم و تازه، چگونه معلوم می شود... لااقل شکل ظاهری محصول شناخته شود. «طوری که رسانه تصویری و نوشتاری گاه شرایط اوضاع سیارات فضایی را تشریح می کنند...»

● تیری که وسط راه به سنگ خورد

راننده کامیون شاید و یا به یقین از برنامه خریدار کنسروهای محموله بارش خبر نداشت که چه خوابی برای بازار مصرف بیش از ۷هزار قوطی محتوی کنسرو غیربهداشتی اش در تهران، دیده است. مبداء کنسروها یکی از شهرهای جنوبی کشور و مقصدش تهران بود. راننده جاده ها و مسیرهای کمربندی شهرها را پشت سر می گذارد. در یک منطقه عوارضی محموله و بارنامه اش مورد بررسی مأموران قرار می گیرد: معلوم می شود کنسروها به صورت قاچاق وارد کشور شده و غیربهداشتی هم هستند. براساس تحقیقات حاصله، قرار بوده کنسروها در تهران پس از نصب برچسب شرکت های معتبر، با قیمت بالا به فروش رود که تیر صاحب هزاران کنسرو، به سنگ می خورد. در ارتباط با کشف این محموله، یک نفر دستگیر شد.

● سلامتی زیر غبار گرد و خاک

بسیاری از مردم اعم از بزرگسال و چه نوجوان عادت نکرده اند پیش از مصرف تنقلات، خوردنیهای سلفون پیچ، نحوه طبخ و وسایل کاربری آنها را بررسی کنند این که تاریخ تولید و مصرف دارند؟ کارخانه تولیدی آن معتبر است و دست کم از طریق تبلیغات تجاری رسانه ها این مورد اخیر شناخته شده است یا نه؟ در معابر دیده ایم و حتماً شما هم مشاهده کرده اید سطل (ظرف) شربت و خاکشیر، آب زرشک، خرما، لواشک، آب میوه در لیوان های بدون سرپوش و... و... در معابر و مغازه ها و حوالی مدارس عرضه می شوند. همراه با آلودگی های ناشی از سوخت انرژی، غبار شناور در فضا و بدون کمترین رعایت بهداشتی به فروش می رسند، البته متأسفانه بچه ها بیشترین مشتریان این خوراکی ها و تنقلات هستند. مصرف چنین محصولات بدون کمترین نظارت و ایمنی سلامت و بهداشت، قطعاً روی تندرستی اثر نامطلوب می گذارد، درست مثل تأثیر چربی ها و سس ها و نوشابه و چیپس و... و... که حتی اشتهای نوجوانان و جوانان را هم نشانه می گیرد. در نقد این اوضاع، آیا چیزی جز عدم نظارت، زمینه سازی مریضی ها و تحمیل هزینه های درمانی بر اقتصاد خانواده و ثروت ملی می توان گفت؟ سیستم نظارتی قوی، مستمر و متعهد به حفظ سلامت جامعه و فرد، به عنوان مهمترین عامل پیشگیری که همواره بر آن تأکید داشته ایم و یک اولویت پیش از درمان مطرح بوده و است، خود نقشی عمیق و مفید نیز در مهار و یا کاهش زیان های انسانی و مادی ملی کشورمان به سزا خواهد داشت.

● چرخه سلامتی می لنگد

«موادغذایی، بهداشتی و نوشیدنی چنانچه سالم باشند علاوه بر حفظ چرخه سلامتی و ایمنی افراد در اقتصاد فرد، جامعه و کشور تأثیر می گذارد. کلا جامعه سالم ابتدا از تغذیه سالم و بهداشت مطمئن شروع می شود.»

این را «امامی» صاحب یک مغازه ساندویچ فروشی، می گوید البته وی بر لازمه نظارت بر موادغذایی و بهداشتی تأکید می کند. او در این باره معتقد است اگر نظارت اولیه بر تولیدات و مواد مورد مصرف در محل کارخانه انجام بشود، بخش عمده ای از نگرانی های خیال و فکر مردم مصرف کننده راحت می شود. مردم فرضاً نمی دانند در یک قوطی کنسرو غذایی دربسته چه مواد و در چه شرایط بهداشتی رعایت شده و یا مراعات نشده قرار دارد. بنابراین، پیش از آن که هر نوع موادغذایی، خوراکی و بهداشتی وارد بازار مصرف شود، لازم است وزارت بهداشت به آن نظارت داشته باشد. نظارت اولیه یک امر مهم برای اعتماد به سلامت و ایمنی کالا به خصوص در بخش هر نوع خوراکی است.» از او هم می پرسم مصرف کنندگان چطور می توانند از کم و کیف چنین محصولاتی آگاه باشند؟ او نظرش این است که از روی ظاهری کالا می شود تازگی و کهنگی شان را شناخت. البته برخی دیگر از مردم هم همین نظر را دارند اما می بینیم موادغذایی دربسته، بطری آبلیمو، شربت و مرباجات، لبنی و... در نظر ظاهری ماهیت مواد و نحوه تولیدی را نشان نمی دهند.

● دیدار از کارخانه ها و اطلاع رسانی جمعی

«مجید زریباف» مسئول عرضه انواع مواد گوشتی صنعتی یک فروشگاه بزرگ، طرح اجرایی وزارت بهداشت در اهدای نشان ایمنی و سلامت به واحدهای صنعتی موادغذایی، بهداشتی و آرایشی را بسیار مناسب می داند و می افزاید: «کارخانه تولیدکننده محصولات گوشتی مورد عرضه در فروشگاه محل اشتغال خود موفق به اخذ نشان ایمنی و سلامت وزارت بهداشت شده است. او نیز بر این باور است چنانچه محصولات غذایی و خوراکی و... غیربهداشتی باشند ضمن آن که سلامت جامعه را به خطر می اندازند، ضرر مادی هم ببار می آورند.»

وی در این باره که مردم و خانواده ها به چه طریق ممکن می توانند محصول غذایی، بهداشتی، آرایشی و... مورد اطمینان را از تقلبی و یا غیربهداشتی تشخیص دهند؟ می گوید از طریق رسانه های جمعی و یا از نزدیک، وضعیت کار و بهداشت و مواداولیه مورد استفاده کارخانه ها را ببینند و از شرایط بهداشتی و کیفیت محصولات آن ها عیناً آگاه شوند. «زریباف» که در فواصل نسبتاً کوتاه پس از آن که به اصطلاح، مشتریان را راه می اندازد و صحبتش را دنبال می کند، همچنان اقدام وزارت بهداشت در تأیید کیفیت جامع محصولات غذایی و ایجاد زمینه نظر مثبت مردم نسبت به فرآورده های بهداشتی و آرایشی را می ستاید.»

● یکبار امتحان

در یک فروشگاه بزرگ عرضه مواد گوشتی صنعتی فله فروشی هنگام انتخاب و پرسش چند نوع مواد غذایی آماده با «امینی» که شغل آزاد دارد در مورد روش انتخاب و تشخیص مواد غذایی پرسش می کنم. او جواب می دهد: «من فرضاً اگر تصمیم دارم کنسرو بگیرم در وهله اول یک نوع آن را تهیه و تست می کنم. چنانچه از نظر کیفی و بهداشتی، خوب بود، طبعاً دفعات دیگر از همان نوع کنسرو می گیرم و مصرف می کنم، از فروشگاهی هم مواد غذایی تهیه می کنم که اجناس متنوع و تازگی داشته باشد. البته متریال اولیه مواد شرط وضعیت آن است. برای حفظ سلامت لازم است از اول از گوشت های غیربهداشتی استفاده نکرد.»

● نرخ هزینه های مراقبت سلامت بیش از تورم

کشورهای پیشرفته، نرخ هزینه هاشان در امور ایمنی و مراقبت های سلامت بیش از نرخ تورم عمومی شان افزون یافته است.

براساس داده های آماری پزشکی از دهه ۶۰ میلادی نرخ مخارج مراقبت های تندرستی در جوامع توسعه یافته فراتر از نرخ تورم همگانی شان شده است. این اتفاق بیانگر آن است که اقتصاد بالینی (بستری شدن در بیمارستان) در جهت ارائه خدمات سلامت مورد توجه جدی و تاکید واقع شده است. فرایند این موضوعات حاکی از آن دارد که نخبگان و کارشناسان شناخت بهتری از موقعیت مثلثی با اضلاع ربط اقتصادی بین خود، حوزه مراقبت و اقتصاد جامعه شان دارند.

در واکاوی های مرتبط با اصل و لزوم مراقبت از سلامت و هزینه های نبود بهداشت و ایمنی غذایی، بحث اقتصادی خود دربرگیرنده مباحث و تحلیل های مختلف و نیازها و ملزومات هزینه ای دیگر است که به طور اختصار شامل امکانات درمانگاهی، خدمات دهی، پرسنل، مخارج درمانی، صرف رفت و آمد و یا بستری در بیمارستان و یا بعضاً استفاده از پرستار بالینی و ناظر جهت بیمار در منزل و... و... است. همه اینها همانا تحمیل ناشی از غیربهداشتی بودن محیط، غذا و آب، آشامیدنی های مضر برای تندرستی هستند ضمن آن که شخص بیمار خود از تولید و بهره وری کاری خود باز می ماند. در یک نگاه کلی به این عوامل و فرایندهای آن ها. فاکتورهای دیگری از جمله افت در چرخه اقتصادی و هدر رفتن سرمایه های مادی و گاه سرمایه های معنوی (انسانی) جامعه و کشور به دست می آیند این قبیل تاثیرات در تجزیه و تحلیل های اقتصادی نیز مورد توجه اقتصاددانان است. بنابراین در تحکیم و ثبات ایمنی و سلامت در پروسه غذایی، بهداشتی، آشامیدنی و حتی آرایشی، لزوماً می باید موضوع تأثیرگذار پیشگیری بیشتر مورد عنایت دستگاه های مسئول درمانی واقع شود.

● منفعت ایمنی و سلامت بیش از مخارج درمانی

از «دکتر فرهاد خرمی» استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، درباره ایمنی بهداشتی در فرآورده های صنایع مواد غذایی، بهداشتی و... و نیز آثار ناامنی سلامت ناشی از مصرف چنین محصولات در اقتصاد خانواده و جامعه سؤال می کنم. پاسخ می دهد: «اگر ایمنی در تولیدات مواد غذایی و... باشد منفعتش بیشتر از هزینه های درمانی است چرا که در صورت ناامنی مثلا در بخش بهداشت، مشکلات موجب صرف هزینه های سازوکار و پرسنل و درمانی می شوند.»

وی می افزاید: «چنانچه ایمنی باشد مسلماً برای مصرف کنندگان سودبخش می شود. این موارد از نشان یا مهر ایمنی و سلامت بر کالا حاصل می شود. در چنین شرایطی مصرف کنندگان روی به این قبیل فرآورده ها می برند. اصولاً مردم حاضرند قیمت مناسب از طریق مالیات به دولت، بپردازند اما کالای مواد غذایی و خوراکی استاندارد تعیین شده به دست شان برسد. در این حال اطمینان مصرف کننده ایجاد می شود.» این استاد اقتصاد نیز تاکید می کند امنیت در پروسه غذایی- فرآورده های لبنی و پروتئینی- منفعتش در سبد خانواده و برای اقتصاد کشور بیش از هزینه های تحمیلی است- «در تمام دنیا کشوری که پیشرفته و موقعیت اقتصادی بیشتر داشته باشد توجه زیاد روی تولید و عرضه کالاهای سالم می کند و نسبت به این که مواد غذایی بهداشتی و معتبر به دست مصرف کننده برسد، بیشتر دقت می ورزد.»

● عواض بیماری های غذایی بر اقتصاد

«دکتر عنایت حسینی» مدیر کل نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، بهداشتی و آرایشی وزارت بهداشت ادامه صحبت های پیشین خود پیرامون اهدای نشان ایمنی و سلامت به واحدهای صنعتی که ارتقای ایمنی و سلامت در محصولات شان داشته اند، پاسخ این سؤالم که تاثیرات منفی اقتصادی ناشی از عدم ایمنی و سلامت مصرف فرآورده های غذایی و... می کند. وی عوارض بیماری های ناشی از غذا را در دو جنبه اقتصادی خانوار و جامعه مطرح می کند و توضیح می دهد یکی از پیامدهای بیماری های موصوف، اثرات مستقیم اقتصادی مربوط به تحمیل هزینه های درمانی، بستری شدن در بیمارستان و از کارافتادگی روزانه است. مورد دیگر یک سری اثرات غیرمستقیم است. به عنوان نمونه، درباره صنعت توریسم و گردشگری اثرگذار است. در جایی و کشوری که بیماری واگیر- فرضاً- بیماری وبا شایع شده باشد، مسلماً هیچ توریسمی به آنجا نمی رود. بنابراین، کشورهایی که از طریق توریسم گردش اقتصادی دارند سعی در حفظ سلامت جامعه شان دارند. اثر دیگر برآمده از ناایمنی سلامت غذایی، متوجه بخش صادرات است زیرا هنگامی که بیماری ناشی از مواد ناسالم غذایی باشد دیگر کسی طالب خریداری و مصرف چنان محصولاتی نخواهد بود.»

● احوال خودمان را جویا شویم

مقوله جامعه سالم، کالایی نیست که سفارش دهیم یا از دور مدیریت کنیم یا آن که مثل یک دکوراسیون و مبلمان در اسرع وقت ساخته و پرداخته شود. جامعه سالم با انسان های تندرست و مراقبت های بهداشتی، فرهنگی و نظارت و تدارکات کارا و پایدار شکل می گیرد. وظیفه هر شهروند و خانواده و سیستم مدیریتی است که در بنای جامعه و کشور سالم و مترقی نقش و سهم مسئولانه داشته باشد تا در محیطی امن از هر نوع کسالت ها و ناخوشی های جسمی و روحی زندگی مان را به نیکی تداوم بخشیم. مادیات، تمدن، دارندگی و پیشرفت ها و آسایش های حیاتی هر انسان از رهگذر وجود سالم و سرشار از نشاط و تحرک تامین خواهد شد. هر نوع غذای سر راهی، تنقلات گوشه خیابان ها، مواد اولیه غذایی، آرایشی و بهداشتی، آب آشامیدنی و نوشیدنی های رنگارنگ شیمیایی دار را به طور دربست، مفید وجودمان نپنداریم. چطور به سر وقت ماشین مان که در جایی پارک کرده ایم می رویم و می بینیم بغلش خش زده شده یا چراغش شکسته است، خلقمان درهم می رود و احتمالا ناراحت می شویم چون ضرر مالی وارد شده است، یا به دلیل آن که لباس شویی لباس مان را کامل و بدون نقص اتو نزده است، دلخور می شویم و صدها مثال دیگر... چرا احوال سلامت وجودمان را سراغ نمی گیریم که این مثلا غذای آماده که میل کردیم، سالم بوده و آن نوشیدنی رنگی به تندرستی ما زیان وارد خواهد کرد یا نه و...؟

حسن آقایی