قربانیان سرشناس دوپینگ در ایران

دوپینگ همچنان که در ورزش دنیا قدمت طولانی دارد و ورزشکاران ریز و درشتی را در سراسر دنیا به کام خود بلعیده است, در کشورمان نیز از گذشته تا امروز قهرمانان زیادی را گرفتار و با حیثیت و جایگاهشان بازی کرده است

دوپینگ همچنان که در ورزش دنیا قدمت طولانی دارد و ورزشکاران ریز و درشتی را در سراسر دنیا به کام خود بلعیده است، در کشورمان نیز از گذشته تا امروز قهرمانان زیادی را گرفتار و با حیثیت و جایگاهشان بازی کرده است. منجلابی که گاه ریشه در ناآگاهی ورزشکار دارد و گاه تعمدی صورت می‌گیرد، با وجود این و با توجه به بارمنفی اجتماعی این پدیده، معمولا کمتر قهرمان دوپینگی به اشتباه خود اقرار کرده و حداکثر آن را ناشی از ناآگاهی خود دانسته است.

اما در شرایطی که هرازگاهی نام ورزشکاران دوپینگی رشته‌های مختلف اعلام می‌شود بد نیست مروری داشته باشیم به برخی ورزشکاران سرشناس رشته‌های مختلف که در یکی دو دهه اخیر دوپینگی شده‌اند.

● وزنه‌برداری و ماجرای دوپینگ ۹ نفره

وزنه‌برداری با توجه به طبیعت خاص این رشته و لزوم دارابودن قدرت بدنی بالا برای موفقیت در آن، نه‌تنها در ایران که در اکثر کشورهای دنیا بیشتر در معرض این آسیب قرار دارد. البته بر فدراسیون بین‌المللی این رشته مافیایی حاکم است که گاه سیاست تقسیم مدال را در دستور کار قرار داده و بر اساس همین سیاست وزنه‌برداران کشورهای مختلف را با تهدید مثبت اعلام‌شدن نمونه دوپینگ، از کسب مدال باز می‌دارد. درست مثل اتفاقی که در المپیک سیدنی برای شاهین نصیری‌نیا، کاپیتان تیم ملی ایران رخ داد و امید اصلی کسب مدال طلای تیم ایران به دلیل آنچه مصدومیت خوانده شد از جدول رقابت‌ها کنار گذاشته شد.

با این حال در اوایل دهه ۷۰ شمسی، مرحوم رمضـــانعلی تیموری وزنه‌بردار دسته فوق سنگین تیم ملی به دلیل مثبت اعلام‌شدن نمونه دوپینگش، چند صباحی را دور از دنیای قهرمانی ماند.

اوج دوپینگ در وزنه‌برداری به سال ۱۳۸۸ برمی‌گردد. زمانی که ماموران آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ (وادا) در محل اردوی تیم ملی حضور یافتند و از همه وزنه‌برداران حاضر در اردو تست گرفتند. تستی که در نهایت به مثبت اعلام‌شدن نمونه ۹ وزنه‌بردار حاضر در اردو انجامید. سرشناس‌ترین ناکام وزنه‌برداری سعیدعلی حسینی، وزنه‌بردار دسته فوق سنگین است، کسی که با توجه به رکوردهای خوبی که در رده سنی جوانان به ثبت رسانده بود از او به عنوان جانشین حسین رضازاده نام برده می‌شد. اما حسینی که پیش از این نیز یک بار دیگر دوپینگی اعلام شده بود با مثبت اعلام‌شدن مجدد تستش ابتدا به صورت مادام‌المعر و سپس با کلی کش و قوس در مجامع بین‌المللی، به ۱۲ سال محرومیت محکوم شد و این یعنی پایان عمر وزنه‌بردار جوانی که سال‌ها می‌توانست برای کشورمان افتخارآفرین باشد.

● کشتی و عباس جدیدی

کشتی هم کم در معرض دوپینگ نبوده و نیست. در حالی که در دهه ۶۰ و ۷۰ کشتی‌گیران سرشناسی چون محمدرضا توپچی و کیومرث رجبی در دام دوپینگ گرفتار شده بودند، در رقابت‌های جهانی سال ۱۹۹۳ عباس‌جدیدی کشتی‌گیر دسته ۹۰ کیلوی وقت تیم ملی که به مدال طلای رقابت‌های جهانی دست یافته بود، با مثبت اعلام‌شدن نتایج تست‌اش دو سال محروم شد. البته محرومیت جدیدی با تلاش فدراسیون کشتی تقلیل یافت و او پس از بازگشت به دنیای قهرمانی چندین مدال ارزشمند و پاک برای ورزش ایران به ارمغان آورد. اما پیش از المپیک آتن بود که خبر مثبت اعلام‌شدن دوپینگ مهدی حاجی‌زاده ستاره وقت تیم ملی کشتی آزاد همه را غافلگیر کرد، خبری که در ادامه و پس از کش و قوس فراوان به اینجا ختم شد که تنها نمونه A حاجی‌زاده مثبت بوده و نمونه B او منفی بوده است. با این حال حاجی‌زاده در المپیک آتن شرکت کرد و به توفیقی دست نیافت.

● بابک قربانی و علی اکبری، سرشناس‌ترین قربانیان

در شرایطی که کادرفنی تیم ملی کشتی‌فرنگی به خود می‌بالید، دو قهرمان مقتدر در دسته ۹۶ کیلو داشت که هر یک می‌توانستند کشتی ایران را در جهانی ۲۰۱۱ و المپیک ۲۰۱۲ صاحب مدال طلا کند، حدود دو ماه پیش از رقابت‌های جهانی ۲۰۱۱ ترکیه ماموران وادا در خانه کشتی حاضر شدند و پس از چندی اعلام شد این دو ستاره کشتی ایران دوپینگی هستند و هر یک به دو سال محرومیت محکوم شدند. گرچه در ابتدا محمدرضا یزدانی‌خرم، رئیس وقت فدراسیون کشتی قصد داشت این اتفاق را به لابی روس‌ها در فیلا نسبت دهد، محمد بنا، سرمربی تیم ملی دوپینگی بودن شاگردانش را پذیرفت و به این ترتیب دو ستاره کشتی‌فرنگی از نظرها محو شدند. گرچه کادرفنی تیم ملی هنوز هم هوای امیرعلی اکبری دارنده طلای رقابت‌های جهانی ۲۰۱۰ را دارد، اما بابک قربانی که بنا به گفته نزدیکانش به دنبال مثبت اعلام‌شدن دوپینگ‌اش بشدت عصبی شده بود، در نهایت طی یک نزاع به اتهام قتل دستگیر شد و هم اکنون در زندان به سر می‌برد.

● پرسپولیسی‌ها: تقصیر گوشت گاو بود!

در فصل ۷۵ـ۱۳۷۴ پرسپولیس به سرمربیگری استانکو پاپلکوویچ کروات در جام باشگاه‌های آسیا شرکت کرد، رقابت‌هایی که در آن پرسپولیس با دو یار کمکی به نام‌های فرشاد فلاحت‌زاده و خداداد عزیزی حضور یافت. در این میان پس از چندی بر اساس آزمایش‌هایی که زیر نظر AFC برگزار شد جواب تست دوپینگ فرشاد فلاحت‌زاده و نعیم سعداوی مثبت اعلام شد و این دو بازیکن هر یک به مدت هشت ماه محروم شدند. نکته جالب توجه در آن مقطع این بود که دو بازیکن یاد شده و همچنین امیر عابدینی، مدیرعامل وقت باشگاه پرسپولیس ریشه این دوپینگ را به گردن گوشت گاو مصرف شده انداختند. اما به هر شکل چه از مواد نیروزا استفاده‌کردند و چه استفاده نکردند، این دو نفر اولین دوپینگی‌های فوتبال ایران شناخته می‌شوند.

از دیگر فوتبالیست‌های سرشناس دوپینگی می‌توان به مهدی واعظی اشاره کرد. او در اردوی تیم ملی تست داد و تیم ملی و جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان را از دست داد. همچنین حمید شفیعی، بازیکنی که خیلی زود به عنوان یک ستاره در فوتبال ایران و باشگاه ذوب‌آهن چهره شد با دوپینگ از نظرها افتاد. شفیعی پس از طی‌کردن دوران محرومیت به استقلال آمد اما در لیگ هفتم ناکام بود و پس از آن رفته رفته از سطح اول فوتبال محو شد.

حامد کاویانپور، بازیکن سرشناس پرسپولیس هم در لیگ ترکیه بود که به جرم دوپینگ محروم شد و برگشت خورد. البته خودش هیچ وقت زیر بار این دوپینگ نرفت. در لیگ هفتم حرفه‌ای هم که وینگو بگوویچ، سرمربی پاس همدان بود، دو بازیکن این تیم به اتهام دوپینگ محروم شدند. سعید دقیقی و امیر ابوچا دوپینگی‌های پاس معرفی شدند. رضا چلنگر، مترجم بگوویچ هم سر همین پرونده و دست داشتن در ماجرای دوپینگ

محروم شد.

● دوحه ۲۰۰۶ و محرومیت پیش از اعلام!

در اینجا خالی از لطف ندیدیم به یک مورد جالب توجه در ورزش کشورمان اشاره کنیم. ماجرا به پیش از بازی‌های آسیایی ۲۰۰۶ دوحه بر می‌گردد. در آن مقطع گفته شد سازمان تربیت بدنی و کمیته ملی المپیک به این نتیجه رسیدند که برای پاک ماندن ورزش ایران در بازی‌های آسیایی هر ورزشکاری که نمونه تست پیش از اعزامش مشکوک باشد از فهرست کاروان اعزامی کنار گذاشته شود. در این میان شش تن از اعضای یکی از رشته‌های تیمی و همچنین یکی دو ورزشکار سرشناس دیگر رشته‌ها به دلیل آنچه مصدومیت اعلام شد، کنار گذاشته شدند. شایعاتی که در آن مقطع مطرح شد این بود که ورزشکاران یاد شده به دلیل مشکوک بودن نمونه تست دوپینگ‌شان خط خورده‌اند، اما به هر ترتیب چون تیم ملی مربوطه در دوحه نتیجه قابل قبولی گرفت، این داستان در همانجا مختومه شد و کسی پی آن را نگرفت.

امید توفیقی