یک تیر و دو نشان

در این هنگام میان شادروانان بهبهانی و طباطبایی و نیز تعدادی از سران روحانی جنبش نشست و گفت وگویی درگرفت. رایزنی آنان به این انجامید كه هر شب در یكی از مساجدی كه روحانیون مشروطه خواه، امامت و تولیت آن را به عهده دارند، منبر وعظ و خطابه ای برگزار شود و آقایان برای بیدار كردن توده ها و پافشاری در خواسته ها، ضمن سخنرانی های مذهبی، مسائل سیاسی روز را نیز طرح كنند. قرار بر این شد كه شب های جمعه آقا سیدعبدالله بهبهانی در مسجد خود واقع در سرپولك، شب های دوشنبه آقاسیدمحمد طباطبایی در مسجد خود واقع در چاله حصار، هم خود به منبر بروند و هم سخنرانان روحانی هوادار جنبش برای مردم سخنرانی كنند. این روزها در تهران شایع شده بود- و یا از سوی برخی نیروهای تندرو خواسته شده بود- كه قرار است سیدین حكم جهاد صادر كنند و آزادیخواهان بی آنكه هیچ آمادگی داشته باشند، به جنگ دولت خودكامه بروند! رواج چنین شایعه ای به سود جنبش نبود.
عین الدوله به این بهانه فراشان و قزاقان زیر فرمان خود را به باغ شاه برد و آماده باش داد و خانواده های آرامش طلب تهرانی به هول و هراس جنگ خانگی دچار آمدند. شادروان طباطبایی با تیزهوشی و كیاست این نكته را دریافت و بالای منبر چنین گفت: «از گوشه و كنار می شنوم كه می گویند ملاها خیال جهاد دارند. این شایعه دروغ و خلاف واقع است. ما نه جنگی داریم نه نزاعی!». آن گاه برای اینكه تضمین فقهی و شرعی نیز داده باشد، گفت: «پادشاه ما مسلمان است. با پادشاه مسلمان، جهاد متصور نیست...»
سپس مردم را به آرامش و بردباری فراخواند. وی به نیكی می دانست كه درگیری خشونت آمیز تندروان با نظامیان به سود جنبش نیست. هر چند كه برخی می پنداشتند چنانچه درگیری میان آزادیخواهان و سپاهیان دولتی درگیرد، با این فرض كه چون سپاهیان مسلمان هستند و خانواده خود را در روبه رو دارند، تیراندازی و كشتار نخواهند كرد و اگر هم این درگیری خشونت بار روی دهد، چند روزی بیشتر به درازا نخواهد كشید و باز با این فرض كه این بار میان خود سپاهیان نیز تنشی روی خواهد داد، شادروان طباطبایی اما هیچ یك از این فرض ها را نپذیرفت و با رایزنی دیگر سران جنبش، شایعه مذكور را همراه با فرونشاندن شعله تندروی در میان آزادیخواهان پاسخ گفت. از آن سو پاسخ شادروان طباطبایی به این شایعه، جلو تندروان جنگ طلب در اردوی نظامی را نیز گرفت. در واقع طباطبایی با یك تیر دو نشان زد. یكی تندروان جبهه مشروطه خواهی را از اقدامات نابخردانه بازداشت و دیگر تندروان در میان جبهه خودكامگان را نیز بی دستاویز و خلع سلاح كرد!

منبع : مطالب ارسال شده