بیماری های عفونی با گرم شدن هوا در مناطق آلوده افزایش می یابد

هرسال با گرم شدن هوا، وضعیت بهداشتی محیط تاثیر عمیق خود را روی زندگی شهروندان نشان می دهد. كودكتان در اثر گرمازدگی یا عفونت های میكربی دچار حالت تهوع و سرگیجه شده است. اولین راهی كه بعد از درمان های خانگی به ذهنتان می رسد، مراجعه به پزشك است و پزشك هم چیزی جز استراحت و پرهیز، سفارش نمی كند. اغلب ما انتظار داریم آبی كه از شیر منزلمان خارج می شود یا محیط اطرافمان، تا حد ممكن عاری از میكرب ها باشد، اما خیلی وقت ها و در خیلی مناطق با وجود كوشش های مسئولان هنوز به حد مطلوبی از این بهداشت نرسیده ایم.
بهداشت محیط، در بعضی نقاط كشور بویژه نقاط شمالی كشور، به علت عدم وجود متولی در زمینه جمع آوری و دفن زباله، از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و با گرمترشدن هوا، احتمال بروز اپیدمی بیماری های منتقله از حشرات افزایش می یابد.
دكتر فرشاد، مدیركل دفتر سلامت محیط و كار وزارت بهداشت می گوید: «بیماری های اسهال، بیشتر ناشی از آلودگی آب و توالت های غیربهداشتی است و هم اكنون نزدیك به ۲ میلیون خانوار روستایی كشور حتی حداقل معیار بهداشتی را هم ندارند.»
با وجود چنین شرایطی، در حال حاضر متولی خاصی برای جمع آوری و دفن بهداشتی زباله های محیطی منطقه شمالی كشور وجود ندارد و این مشكل بویژه در فصل گرما می تواند باعث بروز بیماری عفونی شود. دكتر فرشاد می گوید: «ما در شهرها عادت داریم زباله ها را بسوزانیم. سوزاندن زباله به غیر از آلودگی هوا، ۲ ماده خطرناك سرطانزا به نامهای دی اكسان و فوران را هم به ما هدیه می دهد و در مدت زمان درازی تمام بافت های چربی بدن انسان و حیوانات را هم در برخواهد گرفت.»
چندی پیش وزارت بهداشت، قانون مدیریت پسماندها را تصویب كرد و ضمن آن متعهد شد كه نسبت به جمع آوری و انهدام زباله ها و بخصوص زباله های بیمارستانی، اقدامی اساسی انجام دهد، چراكه این وزارتخانه به عنوان تولیدكننده بزرگ این نوع زباله ها مطرح است و همین طور مسئولیت مدیریت اجرایی را هم به عهده دارد، اما مشكلاتی چند هنوز هم كه هنوز است جلوی تحقق صددرصد این مسئله را گرفته است.
عوامل محیطی مثل آب، غذا، زباله و فاضلاب هركدام به نحوی سلامت زندگی انسان را در معرض خطر قرار می دهند. آب از جمله مهمترین موادی است كه به غیر از مصارف خوراكی، برای شست وشو، كشاورزی و استفاده های عدیده دیگر در منازل استفاده می شود و با توجه به مقادیر زیاد مصرف روزانه آن به عنوان بستری برای انتشار بیماری ها، سبب آلودگی های وسیعی می شود. در این میان به نظر می رسد وظیفه اصلی در نظارت و كنترل روی این ماده برعهده وزارت بهداشت و درمان است. هرچند تامین و توزیع آن را وزارت نیرو برعهده دارد و از نظر كنترل كیفی آن را بررسی می كند، فعالیت هایی كه از طریق وزارت نیرو انجام می شود باید از طریق وزارت بهداشت مورد تحقیق و بررسی قرار بگیرد.
دانشگاه های علوم پزشكی هم كار نظارت بر كنترل كیفی آب را برعهده دارند. آب مصرفی باید سالم و عاری از مواد زاید، باكتری ها و عوامل عفونت زا باشد. برای تحقق این هدف باید كلرسنجی روزانه و انجام آزمایشات باكتریولوژیك بر اساس استانداردها و جداول انجام شود كه این مسائل هركدام تحت كنترل و نظارت عوامل ذی ربط در شهرستان هاست.
به گفته دكتر فرشاد، مركز سلامت و محیط كار به عنوان برنامه ریز، اقدامات لازم را در این زمینه انجام می دهد كه این اقدامات شامل برنامه های آموزشی به منظور ارتقای سطح آموزشی است. تجهیز و به كارگیری آزمایشگاه های كنترل كیفی باتوجه به استمرار فعالیت ها از طریق وزارت نیرو تامین می شود و تا امروز درصد پوشش خانوارها در مناطق روستایی ۵/۸۴ درصد است.
دكتر فرشاد می گوید: «در سال ۱۳۸۳، ۵ اپیدمی مهم داشتیم كه در آلودگی آب و مواد غذایی نقش مهمی داشته اند. برای بروز اپیدمی، شرایطی لازم است كه عبارتند از وجود مخزن بیماری، محیط آماده و فردی كه به عنوان بیمار، مبتلا می شود. مخازن بیماری از كشورهای دیگر هم وارد كشور می شوند، بخصوص در مرزهای شرقی، غربی و جنوبی كه كنترل آنها به طور ۱۰۰ درصد نیست و به هرحال با ایمن كردن آب و مواد غذایی می توانیم این حمله را تضعیف كنیم.»
هرچند موارد گزارش شده اپیدمی تا پیش از سال ۸۳ چندین برابر سال گذشته بود و همین مسئله رشد مثبتی را در این زمینه نشان می دهد، اما تنها با افزایش میزان نظارت و كنترل می توان به پیشگیری از این بیماری ها در فصل تابستان و در مناطق گرم كشور امیدوار بود.
۲۳ درصد خانوارهای روستایی، هنوز هم دسترسی به آب آشامیدنی سالم ندارند و در بعضی مناطق با وجود این تاسیسات، با شبكه های شكسته و قدیمی مواجه هستیم.
دكتر فرشاد تاكید می كند كه: «تنها راهكار برای ارتقای سطح بهداشت و كاهش بیماری ها، شناخت سطح خطر در مورد وضعیت هر شهر به طور جداگانه و مجزا و رفع آن است كه در این زمینه جلسات بازآموزی بسیاری را دائر كرده ایم.» به عنوان مثال سال گذشته با اپیدمی بیماری التور (بیماری عفونی همراه با اسهال شدید) مواجه شدیم كه با وجود طرح توسعه و بهسازی مراكز بهداشتی و درمانی در شهرها و طرح ادغام مواد غذایی در سیستم شبكه های بهداشتی- درمانی كشور، بار بیماری تا حدود بسیار زیادی كاهش یافته است.
طبق آمارهای جهانی، ایران از نظر بیماری های منتقله از غذا و گوارش سیر نزولی و بیماری های قلب و عروق، چاقی و ... سیر صعودی را طی می كند.
از نظر آلودگی های غذایی، راهكاری كه در طرح ادغام در روستاها مطرح شد و كمك بسیاری به این مهم كرد، استفاده از تجربه و دانش بهورزان در زمینه آموزش روشهای دوشیدن پاكیزه شیر و تهیه مواد غذایی در محیطی مطلوب و عاری از میكرب بود. توزیع بهسازی تهیه و توزیع و مراكز عرضه مواد غذایی شهری حدود ۹۰ درصد و در روستاها ۸۰ درصد است، اما با این وجود اینكه با ورود به فصل گرما شمار مسمومان با مواد غذایی و بیماری های عفونی با چه احتمالی برآورد خواهد شد، سوالی است كه هنوز پاسخ درستی برای آن وجود ندارد.

منبع : خبرگزاری فارس