داروهای مورد استفاده در درمان صرع

اكثر بیماران مبتلا به صرع با مصرف داروهای ضدصرع حملاتشان كنترل می گردد.برخی از این داروها به مدت چندین سال است كه مورد استفاده قرار می گیرد اما بعضی از آنها اخیراً كشف شده و به تازگی در اختیار بیماران قرارداده شده است.
داروهای قدیمی تر
بعضی از شایعترین داروهایی كه امروزه در درمان صرع مصرف می شود مدتهای زیادی از كشف و استفاده از آنها می گذرد و به اوایل قرن بر می گردد. این داروها عبارتند از:
كاربامازپین:
این دارو در دهه ۱۹۵۰ میلادی كشف شد و برای درمان صرع پارسیل و حملات تونیك كلونیك مؤثر و نسبتاً بی خطر می باشد. با اینحال، این دارو می تواند صرع كوچك و پرشهای عضلات را بدتر نماید. گاهی اوقات ممكن است بدن بیماران با خوردن این دارو دچار كهیر بشود و یا اینكه یاعث اختلال در سلولها و یا گلبولهای خونی آنها بشود. صورت وقوع چنین عوارضی، بیمار باید مصرف این دارو را متوقف نماید. مصرف زیاد داروی كاربامازپین می تواند باعث دوبینی (مشاهده دوتایی اشیا)، تهوع، سردرد و خواب آلودگی شود. نام تجارتی این دارو، تگرتول (Tegretol) می باشد.
كلونازپام:
داروی كلونازپام از گروهی از داروها می باشد كه به آنها "بنزودیازپین ها" گفته می شود. داروهای گروه بنزودیازپین ها (مثل دیازپام) در موارد اضطراب و بعنوان خواب آور استفاده می شوند. داروی كلونازپام در صرع كوچك و سایر انواع صرع بكار می رود. با این حال در بعضی از بیماران، بعد از مدتی كه از این دارو استفاده نمودند (حدود سه ماه) اثر آن از بین رفته است و هیچ تأثیری در درمان صرع آنها ندارد.
همانند بقیه داروهای گروه بنزودیازپین ها، داروی كلونازپام دارای عوارض جانبی مهمی مثل خواب آلودگی و تغییرات رفتاری (بخصوص بروز رفتار تهاجمی در كودكان) می باشد.
اتوسوكسیماید:
این دارو فقط در دمان صرع كوچك مؤثر می باشد. بعضی از بیماران با خوردن این دارو دچار قرمز شدن پوست می شوند. عوارض جانبی دیگر این دارو عبارتست از: معده درد، خستگی، سردرد و سرگیجه.
فنوباربیتال:
داروی فنوباربیتال یكی از قدیمی ترین داروهایی است كه در درمان صرع بكار می رود كه در سال ۱۹۱۲ میلادی كشف شده است. این دارو ارزان بوده و در درمان اكثر انواع صرع مؤثر می باشد، اما در سالهای اخیر، بخاطر عوارض جانبی آن، كمترل مورد استفاده قرار می گیرد. در ابتدا از داروی فنوباربیتال بعنوان یك قرص خواب آور استفاده می شد. بنابراین تعجبی ندارد كه بیمارانی كه از این دارو مصرف می كنند، خواب آلوده می شوند، گرچه این خواب آلودگی بعد از مدتی و با گذشت زمان معمولاً كاهش پیدا می كند. برعكس در كودكان ممكن است داروی فنوباربیتال باعث فعالیت بیشتر آنها شده و حتی آنها را پرخاشگر و تهاجمی كند. در تعداد كمی از افراد، ممكن است فنوباربیتال باعث قرمز شدن پوست و بروز تاول ها بشود. مصرف مقادیر زیاد این دارو می تواند باعث خواب آلودگی، ناتوانی جنسی، افسردگی و ضعیف شدن حافظه گردد. مصرف طولانی مدت داروی فنوباربیتال می تواند باعث كاهش ذخیره بعضی از ویتامین ها در بدن گردد ویتامین د (D) و اسید فولیك.
فنی توئین:
داروی فنی توئین از سال ۱۹۳۸ میلادی در دسترس بیماران قرار گرفت. در هنگام كشف این دارو، از آن به عنوان یك موفقیت بزرگ در درمان صرع یاد شد زیرا اثر آن بخوبی فنوباربیتال بود اما باعث خواب آلودگی نمی شد. فنی توئین در درمان حملات پارسیل و حملات تونیك كلونیك مؤثر می باشد. بعضی از بیماران با خوردن این دارو دچارقرمز شدن پوست می شوند كه در این صورت باید مصرف آن را متوقف نمایند. مصرف مقادیر زیاد این دارو باعث بروز سركیجه، افزایش تعداد تشنج ها، خواب آلودگی، عدم تعادل و دوبینی (مشاهده توتایی اشیا) می شود. مصرف طولانی مدت داروی فنی توئین می تواند منجر به تورم لثه ها، جوشهای صورت، پرموشدن صورت و كاهش ذخیره بعضی از ویتامین ها در بدن گردد (ویتامین د D و اسید فولیك). بعلت دارا بودن چنین عوارض جانبی كه در مصرف طولانی مدت فنی توئین مشاهده می شود، بیماران جوان علاقه ای به مصرف این دارو ندارند و اغلب مصرف یك داروی ضدصرع دیگر را ترجیح می دهند.
پریمیدون:
داروی پریمیدون هنگامی كه خورده می شود در بدن تجزیه شده و به فنوباربیتال تبدیل می وشد، بنابراین دارای همان عوارض جانبی فنوباربیتال هم می باشد.
سدیم والپروات:
داروی سدیم والپروات در دهه ۱۹۶۰ میلدی در فرانسه بصورت اتفاقی مشخص شد كه برای درمان صرع مفید می باشد. امروزه از این دارو در درمان صرعهای حساس به نور، حملات میوكلونیك و صرع كوچك استفاده می شود. با این حال این دارو در تمام انواع صرع مؤثر می باشد. در كودكان كوچكتر از سه سال، لازم است كه این دارو با احتیاط مصرف شود زیراگاهی اوقات باعث صدمات شدید كبدی در آنها می شود. بعضی از افراد با مصرف این دارو دچار كم شدن پلاكتهای خون می شوند (پلاكتها برای لخته شدن خون ضروری می باشند).
با این حالن شایعترین عوارض جانبی داروی سدیم والپروات عبارتند از: تحریك گوارشی، ریزش مو، لرزش، ورم كردن مچ پاها، افزایش وزن و خواب آلودگی (بخصوص اگر
همراه فنوباربیتال مصرف شود).
داروهای جدیدتر
هنگامی كه داروهای جدید ضدصرع برای اولین بار عرضه شدند، آنها را بر روی بیمارانی كه دارای صرع كنترل نشده بودند امتحان كردند و از آنها بعنوان یك داروی اضافی در درمان صرع استفاده نمودند. اگر موفقیت آنها در درمان صرع ثابت می شد، اجازه می گرفتند كه از آنها استفاده نمایند. با این حال، بعضی از داروهای ضدصرع جدید كه در درمان انواع صرع مؤثر هستند هنوز اجازه آنها از طرف مقامات دارویی صادر نشده است. پزشكان می توانند از این داروها تحت شرایطی تجویز نمایند، اما معمولاً آنها این مسئله را ابتدا با بیمار در میان می گذارند.
گاباپنتین:
درحال حاضر،داروی گاباپنتین (Gabapentine) فقط این اجازه را گرفته است كه در درمان صرع پارسیل همراه با سایر دراوهای ضدصرع مصرف شود. این دارو عوارض جانبی كمی دارد اما مصرف مقادیر زیاد آن می تواند باعث بروز سرگیجه، لرزش و خواب آلودگی شود. در بعضی از بیماران هم تعداد تشنج ها افزایش پیدا می كند. این دارو همچنین باعث افزایش وزن نیز می شود.
لاموتریگین:
داروی لاموتریگین (Lamotrigine) در ابتدا دارای همان محدودیتهای گاباپنتین از لحاظ اجازه مصرف بود، اما امروزه می توان آن را در انواع مختلف حملات و بصورت تك دارویی (بدون بكار بردن همزمان با سایر داروهای ضدصرع) مصرف نمود. بطور بالقوه این دارو در تمام انواع صرع مفید می باشد. در تعداد كمی از بیماران، داروی لاموتریگین می تواند باعث قرمز شدن پوست شود و به نظر می رسد كه احتمالاً در بیمارانی كه در شروع مصرف این دارو، مقادیر زیادی از آن را مصرف می كنند، این وضعیت بروز می كند. مصرف مقادیر زیاد این دارو می تواند منجر به خواب آلودگی، دوبینی (دیدن دوتایی اشیاء) و سرگیجه گردد.
توپیرامیت:
داروی جددی توپیرامیت (Topiramate) را می توان همراه با سایر داروهای ضدصرع در انواع مختلف صرع بكار برد. عوارض جانبی این دارو معمولاً در هنگام شروع مصرف آن ایجاد می شود و شامل اختلال گوارش، خستگی، عدم تعادل و به ندرت ایجاد سنگهای كلیوی می باشد. همچنین بیمارانی كه از این دارو مصرف می كنند ممكن است دچار كاهش وزن شوند.
تیاگابین:
داروی تاگابین (Tiagabin) جدیدترین دارویی است كه برای استفاده در درمان صرع پارسیل همراه با سایر داروهای صرع در بریتانیا اجازه كسب كرده است. عوارض جانبی مهم این دارو عبارتند از: سرگیجه، لرزش، خستگی، افسردگی و گاهی اوقات اسهال.
ویگاباترین:
داروی ویگاباترین (Vigabatrin) فقط برای درمان صرع پارسیل همراه با سایر داروهای ضدصرع اجازه مصرف گرفته است. با این حال ممكن است در سایر انواع صرع در كودكان نیز مفید باشد. حدود ۵ درصد بیمارانی كه از این دارو مصرف می كنند دچار افسردگی هم می شوند و گاهی اوقات گیجی یا علائم روانی ممكن است بروز كند.
سایر عوارض جانبی این دارو مثل خواب آلودگی و سرگیجه، معمولاً خفیف هستند. بعضی از بیماران نیز دچار افزایش وزن می شوند.
اخیراً نگرانی هایی از اثر داروی ویگاباترین بر روی بینایی پیدا شدها ست كه با مصرف طولانی مدت این دارو دیده می شود. به همین دلیل پزشكان علاقه چندانی به استفاده از این دارو ندارند و همچنین بیمارانی كه از این دارو مصرف می كنند هم لازم است كه بطور مرتب وضعیت بینایی آنها معاینه شود.
سایر داروها
داروهایی هم وجود دارند كه درا بتدا برای درمان سایر بیماریها استفاده می شدند اما بعدها مشخص شد كه می توان از آنها در درمان صرع نیز استفاده نمود (برای مثال داروهای ادرار آور، ضداضطراب و ضدافسردگی). این داروها عبارتند از:
استازولامید:
داروی استازولامید یك داروی ادرارآور (مدر) می باشد یعنی با خوردن این دارو، ادرار بیمار افزایش می یابد. از این دارو عمدتاً در درمان بیماری گلوكم (آب سیاه چشم) استفاده می شود. با این حال گاهی اوقات بعنوان یك داروی كمكی در درمان صرع هم از آن استفاده می گردد كه می تواند بسیار هم در این موارد مؤثر باشد.
مشكل اصلی در استفاده از داروی استازولامید این می باشد كه در بعضی از بیماران بعد از چند ماه كه از مصرف آن بگذرد دیگر اثر چندانی نخواهد داشت. همچنین این دارو می تواند باعث قرمز شدن پوست شود.
سایر عوارض جانبی مهم این دارو عبارتند از: تشنگی بیش از حد، گزگز دستها و پاها، خستگی و از بین رفتن اشتها.
كلوبازام:
داروی كلوبازام از گروه داروهای بنزودیاپین ها (مثل دیازپام) می باشد. این دارو می تواند همراه با داروهای ضدصرع مصرف شود و در انواع صرع بسیار هم مؤثر می باشد، .اما بعد از چند ماه كه از مصرف آن گذشت، اثر آن بتدریج كم خواهد شد.
دیازپام:
داروی معروف دیازپام از گروه داروهای بنزودیازپین ها می باشد و معمولاً بصورت مرتب از آن در درمان صرع استفاده نمی شود، بلكه در مواردی كه یك تشنج طول می كشد از این دارو استفاده می كنند تا تشنج متوفق شود. در چنین مواردی می توان از قرصها و یا شیاف آن استفاده نمود. در بیمارستان نیز میتوان از نوع تزریقی آن استفاده كرد.

منبع : پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران