شیزوفرنی را از کجا بشناسیم

«هوای تازه» در گامی دیگر از مسیر طولانی خود برای نهادینه سازی فرهنگ مطالعه در مورد بیماری های روحی و روانی به عنوان چهارمین عامل ازهم پاشیدگی خانواده ها در سراسر دنیا، به آخرین مرحله معرفی بیماری شیزوفرنی رسیده است.
در ادامه چند نشانه بارز و مشخصه هایی را که از روی آنها می توان ابتلای فردی به شیزوفرنی را حدس زد یا پیش بینی کرد، معرفی می کنیم.
روان شناسان و روان پزشکان، نشانه های بروز شیزوفرنی را به سه دسته تقسیم می کنند؛
۱) نشانه های مثبت
نشانه های نسبتاً معمولی و کم خطر مانند توهم، افکار عجیب، سوءتفاهم های مداوم در برداشت از موضوعات، ناتوانی در درک و دریافت مفاهیم واقعی، ناتوانی ها و نارسایی های حرکتی و پندارهای بیهوده.
۲) نشانه های منفی
نشانه هایی که معمولاً در صورت مواجهه با آنها باید سریع تر اقدام کرد مانند ناتوانی در پذیرفتن مسوولیت ها، ارائه طرح و پیشنهاد، صحبت کردن به طور واضح و شمرده، بیان احساسات یا یافتن لذت و شادابی در زندگی روزانه. این نشانه ها را معمولاً با دشواری بیشتری می توان دریافت چرا که اغلب با نشانه های افسردگی و تنبلی اشتباه گرفته می شوند.
۳) نشانه های ادراکی
این نشانه ها در رابطه با دشواری و مشکل در توجه، فکر کردن و وظایف اجرایی و عملی دیده می شوند که به بیمار اجازه نمی دهند امور را ساماندهی کند یا به مدیریت بحران های زندگی اش بپردازد.
نشانه های مثبت، رفتارهای قابل فهمی هستند که در افراد سالم و عادی دیده نمی شود و معمولاً فقدان درک از واقعیت را سبب می شود. این نشانه ها شامل توهم و تصاویر غیرواقعی از اطراف و ناتوانی در حرکت هستند. توهم را به این صورت تعریف می کنیم که گاهی اوقات افراد چیزهایی را می بینند، می شنوند، لمس می کنند یا می بویند که وجود خارجی ندارند و شخص دیگری نمی تواند آنها را حس کند.
صداها رایج ترین نوع توهم در بیماران شیزوفرنی هستند. اکثر بیماران مبتلا به شیزوفرنی صداهایی می شوند که آنها را به انجام دادن کارهایی امر می کنند، رفتارشان را مورد نقد قرار می دهند یا آنها را از کاری نهی می کنند و در مورد خطرهایی قریب الوقوع باخبرشان می کنند. افراد مبتلا به این بیماری معمولاً حسی از اطراف خود ندارند و گاهی اوقات ساعت ها در یک نقطه می نشینند بدون اینکه هیچ حرکتی انجام دهند یا چیزی را حس کنند. یا ممکن است کاملاً سالم و عادی به نظر برسند تا اینکه در یک لحظه با عصبانیت و خشم چیزی را ادا کنند.
انگاره های غلط و تصاویر غیرواقعی از اتفاقات نیز باورهای شخصی غلطی هستند که بخشی از فرهنگ و مسلک فرد نیستند ولی امکان تغییر هم ندارند. این باورها ممکن است کاملاً غیرعادی و عجیب باشند. مثل این تصور که عده یی از همسایه ها به وسیله امواج مغناطیسی یا دوربین های مداربسته، به کنترل زندگی او می پردازند. یا اینکه ایستگاه های رادیویی و تلویزیونی، عقاید شخصی او را به سراسر دنیا مخابره می کنند. این افراد معمولاً تصور می کنند که دیگران در حال توطئه چینی علیه آنها، مسموم کردن نوشیدنی و غذاهای شان، دروغگویی و ایجاد شایعه یا ضربه زدن به زندگی شخصی و کاری شان هستند.
نشانه های منفی بیماری شیزوفرنی نیز نشانه های قابل درکی هستند و خانواده ها می توانند پس از مدتی آنها را دریابند اما غالباً سخت تر و دشوارتر به دست می آیند. از جمله احساس لذت و شادی نکردن و بروز این احساس به صورت مکرر که عده یی تصور می کنند بخشی از شخصیت منفی گرای بیمار است اما کمتر کسی به خاطر می آورد که این ابراز نارضایتی مداوم از زندگی، می تواند سرآغاز شروع بیماری شیزوفرنی باشد. همین طور این افراد به صورت مکرر از پذیرفتن مسوولیت های مهم در زندگی یا تصمیم گیری های تاثیرگذار کاری پرهیز می کنند و هر زمان که فرصتی برای قرار گرفتن مسوولیتی بر عهده شان به وجود می آید، به شکلی غیرعادی و مضطرب با رفتارهای نسنجیده، الفاظ پشت سرهم و بدون معنی و چهره هراسان و ترسیده از پذیرفتنش طفره می روند.
همین طور صحبت کردن های مکرر و ادای جملات نامفهوم با اصوات خش دار و بدون معنی که غالباً هم شخص خاصی مخاطب آنها نیست، از جمله نشانه های دیگر بروز شیزوفرنی پارانوییدی هستند. افراد مبتلا به این بیماری حتی اگر سخنوران خوبی باشند، غالباً توانایی خود را در بیان جملات بامعنی و متناسب از دست می دهند و نمی توانند مفهوم و منظور مورد نظرشان را به روشنی بیان کنند.
از دست رفتن توانایی های حرکتی نیز در صورتی که شخص به بیماری جسمی خاصی مبتلا نباشد، از نشانه های منفی این بیماری است. ممکن است آن را با فلج یا معلولیت نسبی و موقت اشتباه بگیرند اما هرگز اینطور نیست و در صورتی که فرد به سایر نشانه های مثبت و منفی و ادراکی شیزوفرنی نیز مبتلا باشد و در عین حال ناتوانی حرکتی داشته باشد، نیاز است که برای درمان و بررسی بیشتر وضعیت او به پزشک متخصص مراجعه شود.

سیدایمان ضیابری

منبع : روزنامه اعتماد