حملات ژنرالیزه

حملات ژنرالیزه حملاتی هستند كه در یك زمان و در هر دو نیمكره مغزی شروع می شوند. در چنین حملاتی، هیچ هشدار قبلی وجود ندارد و بیمار سریعاً هوشیاری خود را از دست می دهد. اغلب این حملات، تونیك-كلونیك هستند اما می تواند فقط یك حمله كلونیك (بدون مرحله سفت شدن بدن) باشد و یا اینكه فقط یك حمله تونیك (بدون مرحله تكان خوردن و لرزیدن بدن) باشد و بیمار مثل یك تخته چوب به زمین بیفتد.
همچنین یك نوع نادر از حمله ها وجود دارد كه بیمار فقط به زمین می افتد اما به سرعت بهبود می یابد (این نوع حملات را اصطلاحاً حملات آتونیك Atonic می نامند).
همچنین دو گروه دیگر حملات ژنرالیزه وجود دارند كه عبارتند از: حملات ابسانس (absence) و پرش های میوكلونیك (Myoclonic).
حملات ابسانس
چنین حملاتی در گذشته به نام "صرع كوچك" یا "پتی مال" (Petit mal) معروف بود. این حملات كه معمولاً در كودكان دیده می شود طوری است كه فقط چند ثانیه شخص دچار گیجی می شود و می توان آن را با پرت شدن حواس یا عدم تمركز اشتباه گرفت. كودكانی كه دچار صرع ابسانس هستند می توانند روزی صدها بار دچار چنین حملات چند ثانیه ای شوند و اغلب نه خود كودك و نه اطرافیانش متوجه اكثر چنین حملاتی نمی شوند زیرا زمان آنها بسیار كوتاه می باشد. چنین كودكانی در هنگامی كه در كلاس هستند و معلم به آنها دیكته می گوید ممكن است دچار حمله شده و چند كلمه یا یك خط از دیكته را ننویسند. بنابراین اگر معلمین با چنین دیكته هایی مواجه شدند كه كودك چند كلمه را جا انداخته است باید به وجود این بیماری در كودك مشكوك شوند و آن را به اطلاع والدین او برسانند.
حملات میوكلونیك
این وع از حملات معمولاً در بیمارانی كه مبتلا به سایر انواع حملات هستند دیده می شود. این حملات، پرشهای كوتاه یك دست و یا یك پا و یا تمام بدن می باشد. در چنین مواردی بیمار ممكن است بطور ناگهانی یك فنجان چای را به زمین بزند و یا اینكه تمام بدن خود را به زمین پرت نماید.
از این توضیحات می توان دید كه انواع مختلفی از حملات وجود دارد و شما احتمالاً تا كنون متوجه شده اید كه بیماریهای دیگر هم وجود دارد كه می تواند با حملات صرعی اشتباه گرفته شود كه در مورد آنها در فصل بعدی كتاب توضیح خواهیم داد.
انواع حملات ژنرالیزه
- حملات آبسانس (صرع كوچك یا پتی مال)
- حملات میوكلونیك
- حملات كلونیك
- حملات تونیك
- حملات تونیك- كلونیك (صرع بزرگ یا گراندمال)
- حملات آتونیك
علت بروز حملات صرعی
همه فعالیت مغز بستگی به عبور پیامهای الكتریكی در آن دارد. مغز حاوی میلیون ها سلول عصبی است كه به آنها اصطلاحاً "نورون" گفته می شود. سلولهای عصبی یا نورون ها دارای بدنه و بازوهای بلندی همراه با شاخه هایی هستند كه به آنها اصطلاحاً "آكسون" گفته می شود. پیامهای الكتریكی از طریق این آكسون ها انتقال داده می شوند (مانند پیامهای تلفنی كه از طریق سیم تلفن انتقال می یابد). وقتی این پیامها به انتهای آكسون می رسند، موجب ترشح و آزاد شدن یك ماده شیمیایی می گردند. این ماده شیمیایی با نورون مجاورش از طریق یك گیرنده ویژه كه به آن اصطلاحاً "رسپتور" (Receptor) گفته می شود، ارتباط برقرار می كند. این كار ممكن است باعث تحریك و برانگیختن بدنده نورون بشود و در صورتی كه این تحریك به اندازه كافی باشد، یك پیام دیگر به طرف آكسون منتقال می گردد. این راهی است كه از طریق آن، نورون ها با یكدیگر ارتباط برقرار می كنند. اگر فقط تحریك (بدن مهار) در مغز اتفاق بیفتد، در نهایت تمام نورون ها با همدیگر تحریك شده و بعضی از نورونها یك ماده شیمیایی از آكسونهایشان را ترشح می كنند كه باعث مهار نورونهای مجاورشان می شود و از بروز طوفان الكتریكی جلوگیری می كنند. وقتی كه بین تحریكات و مهار شدن های سلولهای مغزی تعادلی برقرار باشد، مغز كار خود را بطور طبیعی انجام می دهد. اما اگر تحریكات زیاد باشند و یا اینكه مهار كنندگی در یك قسمت مغز كم باشد (عدم تعادل) موجب بروز حملات می گردد.
در حملات پارسیل، عدم تعادل موضعی بین تحریك و مهار می تواند بر اثر صدمات موضعی به یك قسمت از مغز اتفاق بیفتد (برای مثال صدماتی كه بر اثر نرسیدن اكسیژن به سلولهای مغزی در هنگام تولد، مننژیت یا ضربه های مغزی ایجاد می شود).
در بعضی موارد، دلایل ایجاد حملات پارسیل به درستی مشخص نمی گردند.
در حملات ژنرالیزه، عدم تعادل شیمیایی بر
روی یك قسمت وسیع مغز اثر می گذارد و مغز اغلب هیچگونه ساختمان غیر طبیعی را بطور وضوح آشكار نمی سازد. چنین مواردی می تواند بر اثر استفاده از موادی مثل كوكائینو آمفتامین ها، مصرف زیاد الكل، تغییر در تركیبات شیمیایی بدن، بطور ارثی و ژنتیكی و یا اینكه به دلایل نامشخصی اتفاق بیفتد. بنابراین، حملات صرعی، علامتی از یك اختلال زمینه ای مغزی هستند، همانطور كه شكم درد یك علامت از اختلال زمینه ای گوارشی می باشد.
صرع
صرع عبارت است از وضعیتی كه فرد، مستعد حملات عود كننده صرعی می باشد. اگر كسی بعلت مصرف زیاد مشروبات الكلی دچار یك حمله (تشنج) شود و سپس خرودن مشروبات الكلی را كنار بگذارد، احتمال وقوع یك حمله دیگر، بسیار كم می باشد و بنابراین نمی توان تشخیص صرع را برای چنین فردی در نظر گرفت. از سوی دیگر، اگر فردی بعلت وارد آمدن صدمه به یك قسمت از مغزش دچار تعداد زیادی حمله شود، احتمال وقوع حملات دیگری در آینده بسیار زیاد می باشد و تشخیص صرع در چنین شخصی مطرح می گردد.
تصمیم گرفتن راجع به اینكه فردی مبتلا به رع می باشد یا خیر، همیشه آسان نمی باشد. همه ما، یك در ۳۰ احتمال دارد كه در طول زندگی دچار حمله صرع شویم و افرادی كه مقدار زیادی مشروبات الكلی یا بعضی مواد را مصرف می كنند احتمال خیلی بیشتری دارند كه دچار حمله شوند. اكثر پزشكان فقط در صورتی كه فردی در طی یكسال دوبار دچار حمله شده باشد تشخیص صرع را مطرح می سازند زیرا در این موارد، احتمال وقوع حمله سوم در طول یكسال، بالای ۸۰ درصد می باشد.
مشكل تشخیصی در بیمارانی است كه فقط یك حمله داشته اند. در چنین مواردی، پزشكان معمولاً احتمال بروز یك حمله دیگر را ارزیابی می كنند كه این كار با انجام آزمایشات و سؤالاتی كه از بیمار و اطرافیانش در مورد مشخصات حمله می كنند انجام می گردد.
اكثر پزشكان در بریتانیا معمولاً فردی را كه فقط یك بار دچار حمله شده است را تحت درمان دارویی قرار نمی دهند زیرا احتمال كمی وجود دارد كه آن فرد دوباره دچار حمله شود و نیز بخاطر عوارض جانبی داروهای ضد صرع معمولاً این كار تا وقوع حمله بعدی به عقب می اندازند.
سؤال دیگری كه مطرح م باشد این است كه اگر تشخیص دادیم كه یك بیار به صرع مبتلا است، چند سال را باید این بیمار بدون حمله بگذراند تا بگوییم كه او دیگر مبتلا به صرع نیست و بهبود یافته است؟
متأسفانه، هیچ جواب آسانی به این سؤال وجود ندارد، اما قطعاً این موضوع حقیقت دارد كه اكثر افراد مبتلا به صرع، در نهایت حملاتشان متوقف شده و دیگر جزء بیماران صرعی به حساب نمی آیند.
لازم است كه همیشه بخاطر داشته باشیم كه صرع یك علامت است و نه یك بیماری. علامت، چیزی است كه توسط بیمار تجربه می شود و نسان دهنده وجود یك بیماری زمینه ای است. بنابراین، صرع علامتی از یك بیماری زمینه ای در مغز می باشد. طیف گسترده ای ا مشكلات مغزی می توانند باعث بروز صرع در افراد شوند.
سندروم صرع
سندروم (Syndrome) یك اصطلاح پزشكی است كه یك بیماری خاص را مطرح می كند كه در آن دسته ای مشخص از علائم بیماری با هم ایجاد می شوند (مثل سندرم داون). شایعترین سندرمهای صرع عبارتند از: صرع خوش خیم كودكی (با تغییرات مشخص در نوار مغزی) و صرع ژنرالیزه اولیه.
مشخصات سندرم‌های صرع
صرع خوش خیم كودكی
- در سنین بین ۲ تا ۱۴ سالگی رخ می‌دهد
- می‌تواند ارثی باشد
- صورت، گلو و زبان دچار حمله می‌شوند و هوشیاری حفظ میشود
- گاهی اوقات حملات تونیك كلونیك در حین خواب بروز می‌كند
- الگوی نوار مغزی ویژه‌ای دارند
- اكثر این افراد بطور كامل بهبود می‌یابند و درمان دارویی معمولاً لازم نمی‌شود
صرع ژنرالیزه اولیه
- معمولاً در كودكی یا در بلوغ رخ می‌دهد
- می‌توان آن را به انواع مختلف سندرم‌ها تقسیم نمود
- می‌تواند ارثی باشد
- انواع حملات شامل تركیبی از آبسانی، حملات تونیك كلونیك و حملات میوكلونیك می‌باشد
- حملات معمولاً در هنگام بیداری رخ می ‌دهند
- الگوی خاصی در نوار مغزی دارد
- معمولاً به خوبی با داروی سدیم والپروات كنترل میشود

منبع : پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران