پی یرشائف فر

در دوره‌ اشغال‌ فرانسه‌ توسط‌ نازیها، در نیروی‌ مقاومت‌ فرانسه‌ خدمت‌ كرد. او به‌ عنوان‌ نویسنده‌ و شرح‌ حال‌ نویس‌ نیز از شهرت‌ و اعتبار خاصی‌ برخوردار است‌.در سال‌ ۱۹۴۲، در سن‌ ۳۲ سالگی‌، مدیران‌ شركت‌ “RTF” را كه‌ تحت‌ اشغال‌ نیروهای‌ آلمانی‌ بود، ترغیب‌ كرد كه‌ در زمینه‌ موسیقی‌ آكوستیك‌، تحت‌ مدیریت‌ او، شروع‌ به‌ فعالیت‌ كنند. او می‌توانست‌ برای‌ پیشبرد، تحقیقاتش‌ از ابزار مختلفی‌ كه‌ در اختیار استودیوی‌ “RTF” استفاده‌ كند. این‌ استودیو، ابتدا “Studio d’Essai” نام‌ داشت‌ و بعدها به‌ “Club d’Essai” تغییر نام‌ داد.شائف‌ فر، ماهها وقتش‌ را صرف‌ كسب‌ تجربه‌ با تكنولوژی‌ای‌ كه‌ در اختیارش‌ قرار گرفته‌ بود، كرد. تحقیقات‌ او سرانجام‌ منجر به‌ كشف‌ نوعی‌ موسیقی‌ شد كه‌ در آن‌ اصواتی‌ كه‌ مبتنی‌ بر اصوات‌ طبیعی‌ بودند، ضبط‌ می‌شدند و سپس‌ از آنها در متن‌ موسیقیهای‌ متداول‌ استفاده‌ می‌شد.
در سال‌ ۱۹۴۸، او از تأثیر سازهای‌ كوبه‌ای‌ در موسیقی‌ به‌ شكل‌ متفاوتی‌ بهره‌ گرفت‌. در ۲۳ آوریل‌ این‌ سال‌، متوجه‌ شد كه‌ می‌توان‌ سازی‌ را اختراع‌ كرد كه‌ تمام‌ اصوات‌ موجود در یك‌ اركستر را به‌تنهایی‌ تولید كند. او همچنین‌ در نخستین‌ اثر رسمی‌ خود، كنسرت‌ برای‌ لكوموتیوها، برای‌ نخستین‌ بار از صدای‌ سوت‌ قطار بخاری‌، حركت‌ چرخهای‌ قطار روی‌ ریل‌ و صدای‌ قطع‌ و وصل‌ واگنها به‌ یكدیگر استفاده‌ كرد. هر چند این‌ اثر او به‌ عنوان‌ یك‌ اثر تجربی‌ شناخته‌ شد و كسی‌ آن‌ را جد‌ّی‌ نگرفت‌، اما چهار تاثیر مهم‌ آن‌ را نباید انكار كرد:
۱) امكان‌ استفاده‌ از فرآیندی‌ تكنولوژیك‌ در ساخت‌ یك‌ قطعه‌ موسیقی‌.
۲) امكان‌ چند بار اجرای‌ یكنواخت‌ یك‌ قطعه‌.
۳) اجرای‌ مجدد قطعه‌ منوط‌ به‌ نوازنده‌ نیست‌.
۴) عناصر كار، «واقعی‌ و متصل‌ به‌ هم‌» هستند.
شائف‌ فر، سپس‌ دست‌ به‌ كار دیگری‌ زد و با نواختن‌ قطعات‌ موسیقی‌ با سرعتهای‌ گوناگون‌، تأثیر مهمی‌ بر مفاهیمی‌ چون‌ گام‌ و فاصله‌ گذاشت‌ و “Etudes” را در سال‌ ۱۹۴۸ ارائه‌ كرد.
در اكتبر سال‌ ۱۹۴۸، “Etudes” از شبكه‌ تلویزیونی‌ “RTF” پخش‌ و ناگهان‌ توجه‌ جهانیان‌ به‌ این‌ موسیقی‌ جدید جلب‌ شد. از آن‌ پس‌ شائف‌ فر در سمپوزیومهای‌ مختلفی‌ در سراسر فرانسه‌ و جهان‌ شركت‌ كرد تا شیوه‌ كار خود را برای‌ همگان‌ توضیح‌ بدهد.
در سال‌ ۱۹۱۵، “RTF” استودیوی‌ جدیدی‌ را در اختیار او گذاشت‌. این‌ استودیو دستگاه‌ ضبط‌ هم‌ داشت‌. این‌ دستگاه‌ ابزار بسیار مهم‍ّی‌ برای‌ ثبت‌ آثار مبتكرانه‌ شائف‌ فر شد.
شائف‌ فر، آرا و تجارب‌ خود را در كتابی‌ به‌ نام‌ جست‌وجو برای‌ یك‌ موسیقی‌ مطلق‌ نوشت‌ و در آن‌ دقایق‌ ظریفی‌ را در مورد آغاز موسیقی‌ الكترونیكی‌ بیان‌ كرد. بسیاری‌ از آهنگسازان‌ معاصر وی‌ از جمله‌ میل‌هود۱، بولز ۲ و حتی‌ اشتوكها وزن‌۳ تحت‌ تأثیر شدید او بوده‌اند. بسیاری‌ از آنها به‌ استودیوی‌ او رفتند و از وسایل‌ آنجا برای‌ خلق‌ آثارشان‌ استفاده‌ كردند. شائف‌ فر، در سال‌ ۱۹۹۵ در اثر بیماری‌ آلزایمر درگذشت‌. از او به‌ عنوان‌ «موسیقیدان‌ صداها» نام‌ می‌برند.

۱. Milhaud
۲. Boulez
۳. Stockhause

ریحانه جعفری

منبع : پایگاه رسمی انتشارات سوره مهر