یکشنبه, ۲۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 12 May, 2024
مجله ویستا


بی‌خانمان‌ها همچنان‌ در خان‌ اول‌


بی‌خانمان‌ها همچنان‌ در خان‌ اول‌
بانك‌ مسكن‌ پس‌ از اعلام‌ خبر واگذاری‌ دو نوع‌ وام‌ مسكن‌ به‌ متقاضیان‌ واجدالشرایط‌ دریافت‌، مسئولیت‌ پرداخت‌ آنها را به‌ عهده‌ گرفت‌. در این‌ میان‌ وام‌ ده‌ میلیون‌ تومانی‌ خرید مسكن‌ و وام‌ سه‌ میلیون‌ تومانی‌ ودیعه‌ مسكن‌ با عرض‌اندام‌ وسیع‌ خود نظر همگان‌ را به‌ خود جلب‌ كرده‌ است‌. شرایطی‌ كه‌ برای‌ دریافت‌ این‌ دو وام‌ اعلام‌ شده‌ نشان‌ دهنده‌ آن‌ است‌ كه‌ تنها كسانی‌ می‌توانند از این‌ وام‌ها بهره‌ ببرند كه‌ از كارمندان‌ كم‌ درآمد دولت‌ یا كارگران‌ تحت‌ پوشش‌ تامین‌ اجتماعی‌ باشند در حالی‌ كه‌ از دو میلیون‌ خانوار بدون‌ مسكن‌ موجود در كشور تنها بخش‌ قلیلی‌ از آنها شرایط‌ مذكور را داشته‌ و با وجود قوانین‌ اجرا نشده‌ قانون‌ كار و بیمه‌نشدن‌ كارگران‌ توسط‌ كارفرمایان‌ عملا واجدین‌ شرایط‌ این‌ گونه‌ وام‌ها، نمی‌توانند از آن‌ استفاده‌ كنند.با در نظر گرفتن‌ این‌ واقعیات‌، اعلام‌ چنین‌ تسهیلاتی‌ را در ابعاد گسترده‌ باید تنها غوغاسالاری‌ دانست‌ كه‌ فقط‌ سرپوشی‌ بر بی‌خانه‌ بودن‌ اقشار كم‌درآمد است‌.منابع‌ رسمی‌ از قول‌ وزیر مسكن‌ اعلام‌ كرده‌اند كه‌ حدود ۲۷ تا ۳۰ درصد جامعه‌ از داشتن‌ مسكن‌ ملكی‌ محروم‌ هستند كه‌ خود ۴۵ تا ۵۰ درصد اقشار كم‌درآمد را تشكیل‌ می‌دهد.
آنچه‌ كارشناسان‌ بخش‌ مسكن‌ و حتی‌ مسئولان‌ دولتی‌ سابق‌ و بعضی‌ از مسئولان‌ كنونی‌ دولت‌ بر آن‌ تاكید كرده‌اند و مدیران‌ نظام‌ بانكی‌ كشور هم‌ به‌ آن‌ واقفند، اینكه‌ وام‌های‌ اینچنینی‌ بطور اساسی‌ از بار مشكلات‌ بی‌خانمان‌ نمی‌كاهد بلكه‌ باید ۸۰ درصد قیمت‌ خانه‌ را به‌ متقاضیان‌ وام‌ داد و سپس‌ در اقساط‌ پلكانی‌ بازپرداخت‌ها را گرفت‌.
نكته‌ دیگر اینكه‌ شهروندان‌ كم‌درآمد تهرانی‌ از دریافت‌ چنین‌ وام‌هایی‌ محروم‌ خواهند بود و این‌ خود از نقایص طرح‌ مذكور است‌ و اگر هم‌ بتوانند از چنین‌ تسهیلاتی‌ استفاده‌ كنند مطمئنا قادر به‌ خرید مسكن‌ حتی‌ ۵۰ متری‌ نیز نخواهند شد.
● اعلام‌ جزییات‌ وام‌ بطور گزینشی‌
با وجود آمادگی‌ اذهان‌ عمومی‌ برای‌ مطلع‌ شدن‌ از شرایط‌ و جزییات‌ وام‌های‌ اعلام‌ شده‌ از سوی‌ مقامات‌ بانك‌ مسكن‌ اما روابط‌ عمومی‌ بانك‌ مذكور تنها با دعوت‌ از سه‌ رسانه‌ دولتی‌ اقدام‌ به‌ این‌ اطلاع‌رسانی‌ كرد.شگفتی‌ ایجاد شده‌ از این‌ اقدام‌ در پی‌ تیزرهای‌ تبلیغاتی‌ این‌ بانك‌ بود كه‌ مرتب‌ از رسانه‌های‌ تصویری‌ اطلاعیه‌هایی‌ را مبنی‌ بر درج‌ اخبار این‌ گونه‌ وام‌ها در روزنامه‌های‌ كثیرالانتشار می‌كرد.
● شرایط‌ دریافت‌ وام‌ چیست‌؟
طبق‌ آیین‌ نامه‌ اعطای‌ تسهیلات‌ خرید مسكن‌ كوچك‌ به‌ كارگران‌ و كارمندان‌ كم‌ درآمد به‌ جهت‌ خرید واحد مسكونی‌ كوچك‌، تسهیلات‌ بدون‌ سپرده‌ حداكثر به‌ میزان‌ یكصد میلیون‌ ریال‌ به‌ كارگران‌ و كارمندان‌ كم‌ درآمد شاغل‌ و بازنشسته‌ تحت‌ پوشش‌ صندوق‌های‌ تامین‌ اجتماعی‌ و استخدام‌ كشوری‌ و لشكری‌ و صندوق‌های‌ خاص‌ با شرایط‌ زیر و در مرحله‌ اول‌ صرفا در شهرهای‌ متوسط‌ و كوچك‌ (غیر از شهرهای‌ بزرگ‌ مشتمل‌ بر تهران‌، مشهد ، تبریز، اصفهان‌، كرج‌ ، شیراز، قم‌ ، اهواز، كرمانشاه‌، ارومیه‌) اعطا می‌شود.
براین‌ اساس‌ متقاضیان‌ باید علاوه‌ بر تاهل‌ و سرپرست‌ خانوار بوده‌ و تاكنون‌ زمین‌ و یا مسكن‌ دولتی‌ نیز دریافت‌ نكرده‌ باشند و دستمزد یا حقوق‌ و مزایای‌ مستمر آنها از دو برابر حداقل‌ حقوق‌ و مزایای‌ موضوع‌ قانون‌ كار و قانون‌ نظام‌ هماهنگ‌ بیشتر نباشد كه‌ حداقل‌ حقوق‌ و مزایای‌ قانون‌ كار ۹۰۰/۲۲۵/۱ ریال‌ و حداقل‌ قانون‌ نظام‌ هماهنگ‌ ۰۰۰/۱۷۰/۱ ریال‌ است‌.
واحدهای‌ مسكونی‌ نیز باید نوساز و دست‌ اول‌ كه‌ الگوی‌ مصرف‌ مسكن‌، در شهرهای‌ متوسط‌ و كوچك‌ و شهرهای‌ جدید ۱۰۰ متر مربع‌ است‌ . البته‌ متقاضیان‌ خرید واحدهای‌ مسكونی‌ در شهرهای‌ جدید و بافت‌های‌ فرسوده‌ شهری‌ در اولویت‌ انتخاب‌ قرار خواهند گرفت‌.
شایان‌ ذكر است‌ چنانچه‌ بیش‌ از یك‌ نفر از افراد یك‌ خانواده‌ در اولویت‌ بندی‌ جز متقاضیان‌ واجد شرایط‌ قرار گیرند فقط‌ به‌ یك‌ نفر از آنها (سرپرست‌ خانواده‌) تسهیلات‌ داده‌ خواهد شد و هر شخص صرفا می‌تواند متقاضی‌ خرید یك‌ واحد مسكونی‌ كوچك‌ در شهر محل‌ سكونت‌ خود باشد.
● رونق‌ حاشیه‌نشینی‌ با وام‌ ده‌میلیونی‌
معاون‌ امور مسكن‌ و ساختمان‌های‌ وزارت‌ مسكن‌ و شهرسازی‌ در مورد این‌ انتقادات‌ گفته‌ بود كه‌ مطالعات‌ كارشناسان‌ ما چیز دیگری‌ را نشان‌ می‌دهد و این‌ وام‌ می‌تواند در خانه‌دار شدن‌ اقشار كم‌درآمد تاثیرگذار باشد.
اما آیا كارشناسانی‌ كه‌ چنین‌ اعداد و ارقامی‌ را برای‌ تهران‌ و شهرهای‌ بزرگ‌) قرار است‌ ۳۰ درصد كل‌ این‌ وام‌ به‌ شهرهای‌ بزرگ‌ اختصاص‌ یابد (پیشنهاد می‌دهند و مسئولانی‌ كه‌ چنین‌ طرح‌هایی‌ را مثبت‌ ارزیابی‌ كرده‌ و از آن‌ دفاع‌ می‌كنند،اساسا تاكنون‌ برای‌ خرید واحدهای‌ مسكونی‌ سری‌ به‌ بنگاه‌های‌ معاملات‌ املاك‌ زده‌اند؟ اگر این‌ چنین‌ بود شاید چنین‌ پیشنهاداتی‌ را مطرح‌ نمی‌كردند و به‌ تصویب‌ نمی‌رساندند.
معاون‌ مسكن‌ و امور ساختمان‌ وزارت‌ مسكن‌ گفته‌ بود كه‌ این‌ وام‌ها در شهرهای‌ بزرگ‌، متقاضیان‌ را به‌ سمت‌ خرید واحدهای‌ مسكونی‌ در شهرهای‌ جدید هدایت‌ می‌كند، اما باید گفت‌ كه‌ شرایط‌ خرید و فروش‌ واحدهای‌ مسكونی‌ در شهرهای‌ جدید نیز وضعیتی‌ مشابه‌ كلان‌شهرها دارد و حتی‌ در شهر جدید پرند قیمت‌ واحدهای‌ مسكونی‌ بیش‌ از قیمت‌ همان‌ واحد با همان‌ متراژ در شهری‌ مانند تهران‌ است‌.
احتمالاتصویب‌ چنین‌ طرح‌هایی‌به‌ درد بسیاری‌ از افراد واجد شرایط‌ به‌دلیل‌ نبود واحدهای‌ مسكونی‌ مطابق‌ با این‌ وضعیت‌ قیمتی‌ نخواهد خورد و این‌ تصمیم‌ها تنها برگ‌ زرینی‌ در دفتر مسئولان‌ وزارت‌ مسكن‌ برای‌ كمك‌ به‌ خرید خانه‌ برای‌ اقشار كم‌درآمد خواهد بود.
مقرر شده‌ است‌ كه‌ تا خردادماه‌ سال‌ آینده‌ به‌ ۳۰ هزار نفر وام‌ ۱۰ میلیون‌ تومانی‌ پرداخت‌ شود و از سال‌ دوم‌ نیز به‌ ۵۰ هزار نفر؛ این‌ درحالی‌ است‌ كه‌براساس‌ اعلام‌ بانك‌ مركزی‌، بانك‌ مسكن‌ در ۶ ماهه‌ اول‌ امسال‌ توانسته‌ است‌ كلا به‌ ۹۴ هزار نفر آن‌ هم‌ عددی‌ حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان‌ وام‌ بدهد، لذا بعید به‌ نظر می‌رسد كه‌ بانك‌ مسكن‌ به‌ عنوان‌ مجری‌ طرح‌ پرداخت‌ وام‌ ۱۰ میلیون‌ تومانی‌ مسكن‌ بتواند سال‌ آینده‌ به‌ ۸۰ هزار نفر و آن‌ هم‌ رقمی‌ معادل‌ ۸۰۰ میلیارد تومان‌ فقط‌ وام‌ ۱۰ میلیون‌ تومانی‌ علاوه‌ بر پرداخت‌ سایر وام‌های‌ خود پرداخت‌ كند.
به‌ هرحال‌كارشناسان‌ معتقدند كه‌ اگر هم‌ بانك‌ مسكن‌ بتواند چنین‌ وامی‌ را با این‌ حجم‌ به‌ اقشار كم‌درآمد پرداخت‌ كند، حاصل‌ آن‌ چیزی‌ جز گسترش‌ حاشیه‌نشینی‌ در تهران‌ و شهرهای‌ بزرگ‌ نخواهد بود، چراكه‌ با این‌ میزان‌ وام‌ و با توجه‌ به‌ اقشار مورد هدف‌ این‌ طرح‌، تنها می‌توان‌ در كنار شهرهای‌ بزرگ‌ كه‌ چیزی‌ جز بدمسكنی‌ را به‌دنبال‌ نخواهد داشت‌، مسكنی‌ را خریداری‌ كرد و این‌ كمترین‌ آثار سوء چنین‌ پیشنهادات‌ غیركارشناسی‌ محسوب‌ می‌شودكه‌ نتایج‌ منفی‌ آن‌ احتمالابرای‌ سالهای‌آینده‌ به‌ ارمغان‌ خواهد ماند.
● افزایش‌ تورم‌ بازار اجاره‌ بها
پرداخت‌ وام‌ سه‌ میلیونی‌ ودیعه‌ مسكن‌ یكی‌ دیگر از تسهیلات‌ در نظر گرفته‌ شده‌ از سوی‌ دولت‌ برای‌ خانه‌دار كردن‌ شهروندان‌ كم‌ درآمد است‌. هرچند این‌ طرح‌ هنوز به‌ مرحله‌ اجرایی‌ نرسیده‌ اما كارشناسان‌ عقیده‌ دارند بازار اجاره‌ بها با پرداخت‌ وام‌ ودیعه‌ مسكن‌ دچار تورم‌ خواهد شد.در این‌ میان‌ احمدرضا سرحدی‌ عقیده‌ دارد پرداخت‌ وام‌ یك‌ تا سه‌ میلیون‌ تومانی‌ ودیعه‌ مسكن‌، قطعاً نمی‌تواند روی‌ بازار مسكن‌ تاثیری‌ بگذارد اما می‌تواند كمك‌ كوچكی‌ برای‌ تامین‌ مسكن‌ اجاره‌یی‌ در شهرهای‌ كوچك‌ و درجه‌ دوم‌ باشد. سرحدی‌ ایجاد تورم‌ در بازار اجاره‌ بها را از تبعات‌ پرداخت‌ این‌گونه‌ ودیعه‌ها دانسته‌ و اضافه‌ می‌كند: با افزایش‌ تقاضا برای‌ اجاره‌ مسكن‌، طمع‌ مالكان‌ نیز افزایش‌ پیدا كرده‌ و در نتیجه‌ تاثیر روانی‌ بر بازار مسكن‌ روی‌ می‌دهد.او ادامه‌ داد: این‌گونه‌ سیاست‌های‌ دولت‌ تنها در شهرهای‌ كوچك‌ جواب‌ داده‌ و در شهرهای‌ بزرگ‌ و كلانشهرها جایگاهی‌ ندارد.
این‌ كارشناس‌ مسكن‌ با اشاره‌ به‌ اینكه‌ تعداد وام‌های‌ ودیعه‌ مسكن‌ بسیار اندك‌ و دور از نیاز واقعی‌ این‌ بخش‌ است‌، خاطرنشان‌ می‌كند: نیاز واقعی‌ این‌گونه‌ وام‌ها در كلانشهرها بیشتر احساس‌ می‌شود چراكه‌ مشكل‌ اصلی‌ مسكن‌ و اجاره‌ در این‌ شهرها بشدت‌ وجود دارد. با این‌ وجود این‌ نوع‌ ودیعه‌ها مشكل‌ مسكن‌ اجاره‌یی‌ اقشار كم‌ درآمد در شهرهای‌ بزرگ‌ را حل‌ نمی‌كند.
● ترمیم‌ بافت‌های‌ فرسوده‌ برای‌ خانه‌دار شدن‌
اما نایب‌ رییس‌ كمیسیون‌ عمران‌ مجلس‌ با مثبت‌ خواندن‌ نگاه‌ بودجه‌ ۸۵ به‌ مسكن‌ اقشار ضعیف‌ و كم‌ درآمد، اظهار می‌دارد: با افزایش‌ رقم‌ اعتبار واحدهای‌ اجاره‌ به‌ شرط‌ تملیك‌ و بافت‌های‌ فرسوده‌ در بودجه‌ سال‌ ۸۵، این‌ رقم‌ از حدود ۳۰ میلیاردتومان‌ رقم‌ پیشنهادی‌ به‌ ۶۰ میلیون‌ تومان‌ رسیده‌ است‌.
حسن‌ زمانی‌ اضافه‌ می‌كند: اگر همین‌ روند بودجه‌ را تحقق‌ بخشیم‌ و درخصوص‌ تامین‌ اعتبار لازم‌ هم‌ مشكلی‌ به‌ وجود نیاید بطور حتم‌ ساخت‌ واحدهای‌ استیجاری‌ یا اجاره‌ به‌ شرط‌ تملیك‌ در سال‌ ۸۵ تاثیر بسزایی‌ در خانه‌دار شدن‌ اقشار ضعیف‌ و كم‌ درآمد خواهد داشت‌.

دانش‌ پورشفیعی‌
منبع : روزنامه اعتماد