جادوی ساقها

مهد فوتبال جهان كجاست؟ انگلیسی ها خود را در این رشته پر هیاهو بنیانگذار و مهد فوتبال نوین می دانند، اما امروز فوتبال به عنوان یك پدیده اجتماعی عامه و خاص پسند در تمام كشورهای جهان دارای جایگاه وپایگاه ویژه ای است. از قلب اروپا گرفته تا دورترین نقطه قاره اقیانوسیه، تا انتهای قاره گرسنه آفریقا تا مركزی ترین كشور قاره آمریكا و مكزیك كه با فوتبال حیات دوباره یافته است. اما در آمریكای جنوبی فوتبال به معنای تازه ای دست یافته است. به تعریف اجتماعی و فرهنگی تازه به نوعی آئین گرایی و عقیده و نوعی تبسم كه گاه عقده گشاست و گاهی غرورانگیز و ملی گرا. در آرژانتین، اروگوئه، اكوادور، بولیوی، پرو، كلمبیا، فوتبال یك حادثه تاریخی یا اتفاق اجتماعی نیست، تمامیت غرور ملی این كشورها به فوتبال وابسته شده است و در مقاطعی از تاریخ این فوتبال گره گشا و حلال سخت ترین مشكلات سیاسی و تاریخی است. آرژانتین سال ۱۹۷۸ را بخاطر بیاورید، دوران سخت حكومت نظامی، قهرمانی آرژانتین، زندانیان سیاسی فراوان و جوانان كه در هیاهوی قهرمانی آرژانتین و حضور ژنرال ویدلا به فراموشی سپرده شدند و كلمبیا كه همه چیزش در زمینه مواد مخدر خلاصه می شود و با حضور در جام جهانی دورانی را به دور از این مسأله عظیم خانمان برانداز زندگی می كند و سرانجام برزیل زندگی را در سه چیز خلاصه كرده است كه سومی آن فوتبال یا به زبان برزیلی ها فوتیبول در بین مردم علاقه ای پایدار برانگیخت و بیانگر احساس پرشور و پرطراوت هویت فردی و ملی آنان شده است. پس از یك دوران كوتاه مدت فوتبال یعنی مشغولیتی كه عنصر رقابت را با ابراز وجود آزادانه و بلامانع جسمی تركیب كرده است، به ورزش مورد علاقه مردم تبدیل شد. دلیل توفیق فوتبال شاید آن باشد كه آن بازی گروهی و بیانگر مفهوم یك جامعه به همه پیوسته و تنگاتنگ نظیر یك خانواده است كه فرد با پیوندهای ناگسستنی دلبستگی، همدلی و عشق بدان مربوط شده است. دلیل دیگر شیفتگی مقاومت ناپذیر برزیلی ها به فوتبال این است كه این بازی با پا و نه با دست انجام می گیرد، این ویژگی عنصر شانس را به فوتبال اضافه می كند و از بازیكنان مهارتی فراوان می طلبد و حتی میان تیمهای نابرابر، مفهوم «توپ گرد» را حاكم می كند.
در برزیل هر سیاستمدار مقاوم و هر بازیكن فوتبالی كه بتواند در شرایط سخت تاریخی باقی بماند می گویند «روپا» است.
در برزیل یك نوع ورزش وجود داشت و دارد كه آن را «كاپوییرا» می نامند. این بازی تنها با پا انجام می شود كسانی كه به آن می پردازند باید دارای ران ها و ساق های قوی باشند و هركس مهارت بیشتر در بازی با پا داشته باشد در آن موفق تر است. شاید دلیل موفقیت برزیلی ها در فوتبال و ظهور پدیده های استثنایی ،ریشه همین ورزش باشد. از سوی دیگر برزیل به دلیل شرایط سخت سیاسی در تمام دوران قرن بیستم به نیروی قدرتمندی برای یكپارچگی نیاز داشت و فوتبال این قالب مناسب را برای برجسته ساختن بسیاری از جنبه های زندگی مردم برزیل به وجود آورد. آنها در زمین فوتبال می توانند به شیوه ای هماهنگ دست در دست یكدیگر حركاتی را تنظیم كنند كه برای مردمان امروزی جهان جالب و تماشایی باشد. فوتبال همچنین به تقویت یكپارچگی كمك می كند و در این حالت است كه با پیروزی تیم خود غم ها و دردها را فراموش می كنند. از طریق فوتبال است كه برزیلی ها به نمادهایی از قبیل سنن، سرود و پرچم ملی به عنوان یك ملت -دولت شناخته می شوند و از طریق فوتبال است كه برزیل به عنوان یك جامعه و یك ملت هستی یافته است و اعتماد به نفس لازم در روح خلاق و پرمایه مردم برزیل دمیده است. در برزیل كافی است در یك ساحل ماسه ای توپ را پرتاب كنی و عده ای پس از یارگیری در دو سوی آن بایستند و سپس شاهد هنرهایی خواهید بود كه در نهایت به اعجوبه هایی ختم می شود كه نمونه های تاریخی بسیاری را به جهان معرفی كرده است. از آدمیراس تا پله، آماریلدو، گارنیشا، روماریو، رونالدو تا رونالدینیو كه امروز سمبل و الگوی فوتبال و بازیكنان جهان است. مرد زشت و لاغر اندام برزیلی، با هنر فوتبال همگان را مسحور كرده و پس از یك دهه بچه های كاتالونی را به شور و شوق و وجد آورده است. رونالدینیو نمونه ای است از بچه های فقیر محله ریودوژانیرو و سائوپولو و یا بارگاس كه همه با پای برهنه در آنجا به دنبال توپ روانند. رونالدینیو با بارسلون به فینال جام قهرمانان باشگا ه های اروپا رفته است و جهان در خردادماه می خواهد از این جادوگر سیاه كه فوتبال را چون سحركنندگان برزیلی بازی می كند، یك اسطوره دیگر بسازد.
حرف های رونالدینیو با وجود اینكه دوست ندارد چندان درباره خودش حرف بزند، خواندنی است.
* تب جام جهانی در برزیل و آلمان بالا گرفته است. آیا شما نیز چنین احساسی دارید؟
- فكر می كنم در سراسر دنیا این احساس وجود داشته باشد. همه هیجان زده هستند و من نیز كاملاً هیجان حضور در جام جهانی را دارم. صحبت های زیادی در مورد جام جهانی و حواشی آن به گوش می رسد و غیرممكن است كه كسی به آن فكر نكند.
* چه انتظاراتی از جام جهانی آلمان دارید؟
- به دلیل این كه سابقه حضور در یك جام جهانی دارم، تقریباً با تمامی ابعاد جام جهانی آشنا هستم. با توجه به نظم همیشگی آلمانها، رقابتها در سطح كیفی بالایی برگزار خواهد شد. در تابستان گذشته كه آلمان میزبان جام كنفدراسیون ها بود همه چیز به طرز مطلوبی انجام شد كه در حقیقت یك آزمایش قابل قبول برای جام جهانی محسوب می شود.
* كارلوس آلبرتو پریه را، سرمربی تیم ملی فوتبال برزیل اعتقاد دارد كه تمامی حریفان برای مبارزه با برزیل به میدان می آیند، زیرا برزیل بخت نخست قهرمانی است. به نظر شما كدام تیم در جام جهانی دشوارترین حریف است؟
- فكر می كنم تمام بازیها سخت باشد. از آغاز تا پایان و در كل مراحل جام جهانی بالاترین سطح فوتبال در جهان است پس همه بازیها دشوار هستند. برای برزیل صعود به مرحله دوم از گذشته مشكل تر است چون نگاه همه تیمها به ماست و این انگیزه آنها را برای رویارویی با برزیل بیشتر می كند. به نظر من باید تمامی حریفان را جدی گرفت.
* كدام یك از تیمهایی كه با برزیل همگروه هستند (استرالیا، ژاپن، كرواسی) از دیگری دشوارترند؟
- هر سه آنها حریفان قدرتمندی هستند و باید به آنها احترام گذاشت.
* آیا آلمان این شانس را دارد كه بازی باخته برابر برزیل در جام جهانی گذشته را جبران كند؟
- هر چیزی ممكن است. هیچ كس نمی داند چه اتفاقی می افتد، اما من اصلاً نگران حریفانی كه برابر آنها بازی می كنم نیستم. مهمترین مسأله راهیابی برزیل به فینال و قهرمانی است. این هدف ماست. تمركز برزیل بیشتر متوجه خودش است تا تیمهای دیگر.
* چه چیزهایی در تیم ملی برزیل نسبت به جام گذشته، به جز مربی و برخی بازیكنان فرق كرده است؟
- تفاوت میان انگیزه هاست. بازیكنانی كه جام جهانی ۲۰۰۲ را فتح كردند می دانند كه كسب مقام قهرمانی چقدر خوشایند است و انگیزه بالایی دارند اما آنهایی كه تا به حال در جام جهانی حضور نداشته اند و فقط صحبتهای دیگران را درباره جام جهانی شنیده اند دوست دارند در این رقابتها حضور پیدا كرده و جام را بالای سر ببرند. زمانی كه دو گروه از بازیكنان در یك تیم باشند، تجربه و جوانی توأمان وجود دارد و این درست تفاوت میان تیم برزیل در جام گذشته و رقابتی است كه پیش رو داریم.
* در دو سال گذشته به عنوان برترین بازیكن جهان انتخاب شدی.اخیراً اعلام كردید كه توپ را مانند یك دوست بسیار صمیمی دوست دارید و هیچ چیز در دنیا به جز بازی كردن با آن نمی تواند خوشحالت كند!
آیا بازی فوتبال واقعاً این قدر برای شما لذت بخش است؟ برای مثال زمانی كه بازی را با شكست پشت سر می گذارید چه احساسی داری؟
- باخت واقعاً روحیه را تضعیف می كند و باعث تحلیل رفتن انرژی می شود. وقتی بازیكنی تمام هفته را تمرین می كند و خود را وقف فوتبال می كند اما در نهایت وقتی تیم بازنده می شود مشخص می شود كه تمرینات كافی نبوده است. من همیشه گفتم كه توپ همیشه بهترین دوست من است و در تمامی مدتی كه فوتبال بازی كنم نیز خواهد بود. البته چیزهای مهم دیگری هم در زندگی وجود دارند اما هر چیزی در زمان خودش اهمیت دارد یعنی زمانی كه توپ در اختیار من است درست مثل یك دوست با او رفتار می كنم، آرام و لطیف.
* هواداران بارسلونا اعتقاد دارند كه دوران باشكوه بارسا را به ورزشگاه بازگرداندی. چه طور این رابطه نزدیك را با هواداران ایجاد كردی؟
- خیلی ساده است چون بارسا درست مثل خانه من است. در اینجا درست مثل حیاط خانه فوتبال بازی می كنم، درست مثل این كه تمام خانواده ام بازی را تماشا می كنند. خانواده من از یك صد هزار نفر تشكیل شده است. هیچ چیزی بهتر از این نیست كه این جمعیت كسی را دوست داشته باشند و هر بازی بتوان آنها را خوشحال كرد. در این میان كسی چیزی را از دست نمی دهد و من تمام تلاشم را برای رضایت آنها به كار می گیرم و از این كه مردم زیادی را خوشحال می كنم خیلی راضی هستم.
* لحظات بد بسیاری در فوتبال وجود دارد. در جریان بازی بارسا با ساراگوسا، ساموئل اتوئو، به دلیل رفتار نژادپرستانه تماشاگران میزبان، زمین مسابقه را ترك كرد. نظر شما راجع به مشكل نژادپرستی در فوتبال چیست؟
- واقعاً بسیار زشت است. بازیكنان همیشه تلاش می كنند كه فوتبال و حواشی آن به سمت درستی هدایت شود. ما امیدواریم كه این مشكل به زودی از بین برود. اتفاقی كه برای اتوئو افتاد همه اعضای بارسلونا را ناراحت كرد. مسأله اصلی این است كه تماشاگران برای لذت و سرگرمی به تماشای بازی می آیند پس باید خوشحال ورزشگاه را ترك كنند و باعث ناراحتی دیگران نشوند. تمامی مردم یكسان هستند و هیچ كس با توجه به رنگ پوست، نژاد و موارد دیگر نسبت به دیگری برتری ندارد. همه باید تلاش كنند تا یكدیگر را شاد كنند و به كسی توهین نشود.
* با وجود بیست و شش سال سن به هر آنچه كه یك بازیكن آرزو دارد ، دست پیدا كردی. قهرمان جهان شدی، در یكی از بزرگترین باشگاه های جهان بازی می كنی و دو بار پیاپی عنوان بهترین بازیكن جهان را بدست آوردی. دلیل موفقیت خودت را چه می دانی، شانس، تلاش و یا هدف؟
- كمی از همه چیز، یك بازیكن باید مقداری شانس و تلاش زیاد داشته باشد و اگر واقعاً بخواهد هر چیزی ممكن است اتفاق بیفتد. بعد از اینها انسان باید تمام كوشش و اراده را به كار بگیرد تا هر آنچه كه برایش رؤیاست به واقعیت تبدیل شود.
* جام قهرمانان اروپا و آرسنال؟
- بارسا را قهرمان بدانید. همین.

علی راد

منبع : روزنامه همشهری