عوارض آی.یو.دی

آی‌ یوـ دی كاپرتی‌ (TCu ۳۸۰ A) یك‌ وسیله‌ كوچك‌ حاوی‌ مس‌ است‌ كه‌ در داخل‌ رحم‌ كار گذاشته‌ شده‌ و تا ده‌ سال‌ از بارداری‌ پیشگیری‌ می‌كند.
● ‌‌مكانیسم‌ عمل آی. یو.دی به این صورت است:
۱. ایجاد التهاب‌ در حفره‌ رحم‌ و صدمه‌ به‌ اسپرم‌
۲. اختلال‌ در حركات‌ لوله‌های‌ رحمی‌ و جلوگیری‌ از انتقال‌ اسپرم‌ و رسیدن‌ آن‌ به‌ تخمك‌
▪ اثربخشی‌ آی‌یودی‌ TCu ۳۸۰A حدود ۹۹/۲ درصد است.‌
● ‌‌مزایای استفاده از آی.یو.دی
▪ اثربخشی‌ بالا
▪ قابلیت‌ برگشت‌ باروری‌ بلافاصله‌ پس‌ از خروج‌ آی. یو.دی‌
▪ طولانی‌ مدت‌ بودن‌ اثر پیشگیری‌ از بارداری‌ ۱۰( سال)
▪ نیاز نداشتن‌ به‌ یادآوری‌ روزانه
▪ عدم‌ تاثیر بر شیردهی‌
▪ نداشتن‌ آثار و عوارض‌ هورمونی‌,
▪ قابل‌ استفاده‌ در اوایل‌ دوران‌ یائسگی‌
▪ عدم‌ تداخل‌ با تماس‌ جنسی‌
▪ تداخل‌ نداشتن‌ با مصرف‌ داروها‌
● معایب استفاده از آی.یو.دی‌
▪ لزوم‌ كارگذاری‌ و خروج‌ توسط‌ پزشك، فرد دوره‌دیده‌
▪ خروج‌ خودبخودی آی.یو.دی‌
▪ عدم‌ پیشگیری‌ از انتقال‌ بیماری‌های‌ منتقله‌ از راه‌ تماس‌ جنسی
▪ لزوم‌ معاینه‌ دوره‌ای
● شایع‌ترین عوارض آی.یو.دی عبارتند از:
۱. افزایش خونریزی در هنگام قاعدگی: به فرد آگاهی لازم داده می‌شود كه این مشكل طی ۲-۳ ماه پس از گذاردن آی.یو.دی رفع خواهد شد. در صورت نیاز، درمان با داروهایی مانند ایندومتاسین، مفنامیك اسید (روزانه ۳ بار و هر بار ۲ كپسول ۲۵۰ میلی‌گرمی به مدت ۵ روز)،... و قرص آهن آغاز می‌شود. ولی اگر مشكل خونریزی و درد زمان قاعدگی با این درمان برطرف نشود، باید علت آن بررسی شود و در صورت نیاز، آی.یو.دی خارج شود.
۲. خونریزی نامنظم و لكه‌بینی بین قاعدگی‌ها: به فرد آگاهی داده می‌شود كه این مشكل در عرض ۲-۳ ماه برطرف خواهد شد. اگر مشكل پس از گذشت ۲-۳ ماه ادامه یافت، باید به پزشك مراجعه شود.
۳. افزایش ترشحات واژینال: در صورت افزایش ترشح واژینال، توسط پزشك نوع آن بررسی و سپس درمان آغاز شود. ترشحات عفونی بدبو، همراه با سوزش و خارش هستند و رنگ آنها با ترشحات غیرعفونی تفاوت دارد.
● عوارض كمتر شایع آی.یو.دی نیز عبارتند از:
۱. بیماری‌های التهابی لگن: در ۲۰ روز اول پس از كارگذاری مشاهده می‌شود. دلیل اصلی آن تشخیص ندادن عفونت موجود قبل از كار گذاشتن آی.یو.دی و یا رعایت نكردن اصول استریل در زمان جای‌گذاری است. در این موارد فرد باید به بیمارستان مراجعه كند.
۲. سوراخ شدن رحم هنگام كارگذاری: در موارد احتمال سوراخ شدن رحم، باید فرد به متخصص زنان یا بیمارستان مراجعه نماید و آی.یو.دی خارج شود.
● در این موارد استفاده از آی.یو.دی به كلی ممنوع است:
شك یا اطمینان به حاملگی، سابقه بیماری التهابی لگن با بستری در بیمارستان، رحم با شكل غیرطبیعی، بیماری ویلسون یا حساسیت به مس (برای آی.یو.دی‌های مس‌دار)، نقص سیستم ایمنی، سرطان درمان شده دهانه رحم، فیبرومی كه اندازه و شكل رحم را تغییر داده باشد، خونریزی شدید قاعدگی (دفع لخته) یا كم‌خونی شدید، خونریزی واژینال بدون علت مشخص، اختلالات انعقادی، سابقه بارداری خارج رحمی، شك به وجود بدخیمی رحم یا دهانه رحم و یا قطعیت وجود آن، پاپ اسمیر غیرطبیعی، در فاصله زمانی درمان و پیگیری مول (حداقل ۱ سال) ، نداشتن سابقه زایمان، سل لگنی.
● در‌‌موارد زیر هم توصیه شده است از آی.یو.دی استفاده نشود:
سابقه بیماری التهابی لگن بدون بستری در بیمارستان، داشتن شریك‌های جنسی متعدد (در زن یا همسر وی)، بیماری‌های دریچه‌ای قلب كه نیاز به دریافت آنتی‌بیوتیك پیش از گذاشتن آی.یو.دی داشته باشند، ابتلای به بیماری منتقله از راه جنسی یا سابقه آن (ابتلای اخیر) ، التهاب رحم پس از زایمان و یا سقط عفونی در ۳ ماه گذشته، التهاب و دهانه رحم یا واژن درمان نشده.استفاده از آی.یو.دی در افراد دیابتی هم نیاز به كنترل دارد.
● زمان شروع استفاده از آی.یو.دی
۱. در قاعدگی: با توجه به اطمینان از باردار نبودن و نیز نرمی دهانه رحم، كارگذاری آی.یو.دی در ۵ روز اول خونریزی قاعدگی توصیه می‌شود. در این حالت خونریزی و درد ناشی از كارگذاری هم با خونریزی و درد دوران قاعدگی پوشیده خواهد شد.
۲. پس از زایمان (طبیعی، سزارین:) كوتاه‌ترین فاصله زمانی ممكن برای آغاز استفاده از آی.یو.دی، ۶ هفته پس از زایمان طبیعی یا سزارین است. ضمناً شیردهی مانع گذاشتن آی.یو.دی نیست و آی.یو.دی اثری بر شیر مادر ندارد.
۳. پس از سقط یا كورتاژ: پس از سقط یا كورتاژ زیر ۱۲ هفته و به شرط عفونی نبودن سقط، می‌توان در ۵ روز اول پس از سقط آی.یو.دی را كار گذاشت. ولی در موارد سقط بالای ۱۲ هفته، این كار باید با ۶ هفته تاخیر و پس از بررسی‌های لازم توسط متخصص انجام شود.
۴. در مادران شیردهی كه قاعدگی آنها برنگشته است، آی.یو.
دی را می‌توان ۶ هفته پس از زایمان با انجام آزمایش اچ.سی.جی و اطمینان از عدم بارداری كار گذاشت.
● ‌‌آزمایش‌ها و معاینه‌های لازم:
در اولین مراجعه به پزشك، معاینه لگنی برای بررسی اندازه و وضعیت رحم و تخمدان‌ها انجام می‌شود و متقاضی از نظر وجود یا عدم وجود موارد منع استفاده از آی.یو.دی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
● در مراجعه‌های بعدی توجه به موارد زیر ضروری است:
۱. دیدن نخ آی.یو.دی. بررسی نخ آی.یو.دی پس از اتمام اولین دوره خونریزی قاعدگی به دنبال كار گذاشتن آی.یو.دی انجام شده و كنترل‌های بعدی آن هر ۶ ماه یكبار (در غیر از زمان قاعدگی) صورت خواهد گرفت.
شایان ذكر است كه در چند ماه اول پس از گذاشتن آی.یو.دی و به ویژه در دوران قاعدگی احتمال خروج خودبه‌خود آن وجود دارد. در صورت افزایش طول نخ و یا در حال خروج بودن آن، باید نسبت به خروج كامل آی.یو.دی اقدام شود. بلافاصله پس از خروج آی.یو.دی و در صورت مناسب بودن شرایط فرد (حامله نبودن، نداشتن عفونت و تقاضا برای ادامه روش) می‌توان نسبت به گذاردن آی.یو.دیجدید اقدام كرد.
۲. معاینه لگنی برای بررسی ترشح‌ها و حساسیت رحم و تخمدان‌ها
۳. انجام پاپ‌اسمیر براساس دستورالعمل كشوری
۴. بررسی وضعیت رضایتمندی، داشتن مشكل با استفاده از آی.یو.دی، تقاضا برای تغییر روش و یادآوری مسایلی كه فرد در صورت بروز آنها باید مراجعه نماید.
▪ تذكر: در صورت رویارویی با هركدام از علایم، عارضه‌ها و هشدارها مراجعه به پزشك ضروری است.

منبع: دستورالعمل روش‌های پیشگیری از بارداری در جمهوری اسلا‌می ایران انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی - تابستان ۱۳۸۳

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت