بخور نخورهای سرطانی

سازمان جهانی بهداشت افزایش تعداد مبتلا‌یان به انواع سرطان در سال ۲۰۰۵ را اعلا‌م كرد. بر این اساس، ۷/۶ میلیون نفر بر اثر سرطان جان خود را از دست داده‌اند. این در حالی است كه اگر برنامه‌ریزی دقیقی جهت پیشگیری از این بیماری طراحی نشود، آمار مرگ و میر به ۸/۴ میلیون نفر نیز خواهد رسید.
خوردن میوه و سبزیجات تازه، غذاهای كم‌چرب، تناسب اندام، ورزش، سیگار نكشیدن و عدم حضور در هوای آلوده از اساسیترین اقداماتی هستند كه جامعه علمی جهت پیشگیری از ابتلا به انواع چهره‌های این بیماری به ما توصیه می‌كند. با تمام این تفاصیل، ۷۰ درصد از مرگ و میرهای ناشی از سرطان در كشورهای در حالا توسعه‌ای رخ می‌دهد كه با محدودیت امكانات پیشگیری، تشخیصی و درمانی مواجهند.
● سرطان وارد می‌شود
خیلی‌ها با یك كاهش وزن ساده به بیماری خود پی می‌برند و خیلی‌ها هم ممكن است كوچك‌ترین تغییری در وزنشان دیده نشود، اما به این بیماری مبتلا باشند. پس می‌بینید كه این بیماری مرموز هر بار با رنگ و لعاب جدیدی خود را نشان می‌دهد.
با وجود تمامی این موارد، همواره تغییرات خاصی در بیماران بروز می‌كند كه بر وضعیت تغذیه شان اثرگذار است.
متابولیسم تومور عامل بروز بی‌اشتهایی در این بیماران است. در سرطان‌های كبد، معده و پانكراس این عارضه از شایع‌ترین نشانه‌ها است. علاوه بر بی‌اشتهایی، كاهش وزن نیز به دلیل نیاز بالای بدن به انرژی و پروتئین در مبتلایان به این بیماری دیده می‌شود. سرطان به دلیل مصرف داروهای خاص و رادیوتراپی موجب تغییر حس چشایی نیز می‌شود كه با كاهش میل افراد به غذا خوردن نمایان می‌شود. در برخی از سرطان‌ها بروز انسداد روده، اسهال، استفراغ یا نارسایی كبد، تغییر مایعات و الكترولیت های بدن دیده می‌شود. به علاوه، در مراحل پیشرفته سرطان، سنتز پروتئین و آلبومین نیز در بدن كاهش می یابد و نقص در كبد و كلیه‌ها این مشكلات را چند برابر می‌كند.
● دریاب مكمل را
بیشتر مواقع برای این بیماران مكمل املاحی نظیر كلسیم، آهن و روی تجویز می شود. از آنجایی كه بر اثر شیمی درمانی و رادیوتراپی، عدم تحمل به لاكتوز ایجاد می‌شود و این بیماران نمی‌توانند از فرآورده‌های لبنی استفاده كنند، مصرف مكمل كلسیم توصیه می‌شود.
اكثر این بیماران دچار كم‌خونی فقر آهن هستند و حتی خونریزی‌های مكرر در آنها این عارضه را تشدید می‌كند. در رژیم غذایی این بیماران مهم ترین مواد مغذی كه دریافت بالایشان بسیار كمك‌كننده است، موادغذایی هستند كه سرشار از پروتئین، روی و ویتامین ( Cجهت تقویت سیستم ایمنی) باشند. به علاوه، در افرادی كه شیمی درمانی می‌شوند، نوشیدن مایعات حداقل‌‌۲ تا ۳ لیترالزامی است. البته نباید فراموش كرد كه مصرف این مكمل‌ها بدون تجویز پزشك معالج بی‌معنی بوده و باید با مشورت كامل دریافت شوند.
● سرطان‌ها و درمان‌ها
برای درمان سرطان روش های درمانی گوناگونی وجود دارد كه یكی از كاربردی‌ترین آنها شیمی ‌درمانی است. این روش درمان عبارت است از استفاده از داروهای ضد سرطان كه ضمن از بین بردن سلول‌های سرطانی، سلول‌های بدن را نیز تخریب می‌كند و عوارضی چون، اسهال، استفراغ و كاهش فعالیت سیستم دفاعی را به همراه دارد.
رادیوتراپی نیز بعد از شیمی‌درمانی از پرمصرف‌ترین روش‌های درمانی سرطان است و بسته به آنكه كدام ناحیه مورد درمان قرار گیرد، مشكلات گوناگونی رادرپی دارد كه برای كاهش شدت هر یك از آنها اقدامات تغذیه‌ای خاصی توصیه می‌شود. به طور مثال، اگر ناحیه سر و گردن باشد، رادیوتراپی موجب گلودرد، خشكی دهان و تغییر حس چشایی می‌شود اما اگر در ناحیه شكم باشد، می‌تواند با تحریك معده و روده، اسهال، استفراغ، كاهش قدرت سیستم دفاعی و بی‌اشتهایی همراه شود. البته برای همه این عوارض، نكاتی وجود دارد كه با رعایتشان می‌توان تا حدودی از شدت این عوارض كاست.
● كم حجم اما پر كالری
بی‌ اشتهایی از شایع‌ترین مشكلاتی ا ست كه این بیماران با آن رو به رو هستند. برای كاهش شدت آن می‌توان حجم وعده‌های غذا را كاهش داد و تعداد آنها را افزود. در این افراد غذا باید مطابق ذائقه بیمار تهیه شود و هنگامی برایشان آورده شود كه اشتهای بیشتری دارند. گاهی این بیماران از حالت تهوع رنج می‌برند كه در این مواقع توصیه می‌شود بیشتر از غذاهای نرم و گاهی خشك استفاده كنند.
مایعات بین وعده‌های غذایی نوشیده شود و هرگز از غذاهای چرب، پرادویه و تند میل نكنند. به علاوه غذاهایی كه خیلی شیرین هستند، تهوع را تشدید می‌كنند از این رو نباید از این غذاها استفاده كرد. در مراحل شدید نیز بهتر است از غذاهای سبك نشاسته‌ای استفاده شود نظیر نان و بیسكویت. درضمن تهویه اتاقی كه بیمار در آن است از اهمیت بالایی برخوردار است، از این رو باید تهویه كاملاً مطبوعی در محلی كه بیمار غذا می‌خورد وجود داشته باشد.
● توصیه‌های آخر
گاهی روش‌های درمانی موجب بروز زخم دهان می‌شوند كه در این صورت افراد باید از غذاهای مایع و یا پوره شده بخورند. این بیماران نباید از غذاهای خیلی گرم، خیلی سرد، فیبری، خشك و یا اسیدی استفاده كنند و در هنگام نوشیدن مایعات باید از نی استفاده كنند. در افرادی كه با مشكل خشكی دهان رو به رو هستند نیز، توصیه می‌شود كه از خوردن غذاهای خشك، شور، ترش و پرادویه خودداری كنند. استفاده از آبنبات‌های كوچك و یا یك تكه یخ به مدت طولانی ترشح بزاق را افزایش می‌دهد و همین اقدام ساده می‌تواند به آنها در كاهش شدت مشكلشان كمك كند.
در برخی از بیماران التهاب مری دیده می‌شود كه بهتر است در این مواقع از غذاهایی كه خیلی گرم یا خیلی سرد هستند به هیچ عنوان استفاده نشود. در ضمن غذاهای اسیدی نیز این عارضه را تشدید می‌كنند؛ پس باید كمتر از آنها استفاده كرد. برخی از بیماران با خوردن مقدار بسیار كمی از غذا احساس سیری می‌كنند كه برای آنها باید بیشتر غذاها به شكل سرد سرو شود زیرا این غذا ها سریع تر از معده تخلیه شده و فرد دیرتر احساس سیری می‌كند. به علاوه به آنها نباید غذاهای پرچرب و یا نوشابه گازدار داد.
همان طور كه گفته شد برخی از بیماران بر اثر شیمی‌درمانی دچار تغییر حس چشایی می شوند، برای كاهش شدت آن بهتر است درجه حرارت غذا متعادل با درجه حرارت محیط باشد و دهان مرتب شستشو شود. به علاوه مصرف بالای مایعات نیز برای كاهش شدت این عارضه بسیار مفید است. بیماران سرطانی اغلب احساس خستگی می‌كنند از این رو، به این افراد توصیه می‌شود از غذاهایی كه جویدن زیادی نیاز دارند، استفاده كنند.
در ضمن، قبل از غذا خوردن بیمار باید كاملاً استراحت كرده باشد و از وعده‌هایی استفاده كند كه مغذی‌تر بوده اما كم حجم‌ترند. این بیماران به میوه‌، سبزی‌ها و فرآورده های لبنی تحمل بیشتری نشان می‌دهند، به این دلیل بهتر است كه در برنامه غذاییشان این مواد غذایی بیشترین سهم را داشته باشند. ‌‌‌

‌‌ سارا حسنلو

منبع : روزنامه سلامت