شمعی برای استاد

دكتر محمدقریب جزو نام‌هایی است كه اگر آن را به هر متخصص اطفالی (به‌خصوص قدیمی‌ها) بگویید فورا به او احساسی خوب همراه با احترام فراوان دست خواهد داد. با اینكه ۳۲ سال از وفات استاد در اثر بیماری سرطان مثانه می‌گذرد ولی پدر طب اطفال ایران آن‌قدر كار خوب، در طول زندگی‌اش انجام داده كه موجب شده تا خاطره‌اش تا ابد در جامعه پزشكی ایران به عنوان یكی از چهره‌های ماندگار باقی بماند.
جالب است بدانید دكتر محمدقریب كه به عنوان پدر طب اطفال ایرانی شناخته می‌شود، در دوران كودكی‌اش مرتب بیمار بوده است. شاید به همین دلیل بوده كه دكتر از همان دوران كودكی‌اش تصمیم داشته كه پزشكی خوانده و تخصص اطفال بگیرد. البته شاید خانواده هم در این تصمیم‌گیری دخیل بوده باشد، زیرا پدر دكتر محمدقریب یعنی عبدالعظیم قریب یكی از استادان بزرگ ادبیات فارسی در زمان خود بوده است.
استاد در سال ۱۳۰۶ و در هنگامی كه ۱۸ ساله بود، همراه با اولین گروه دانشجویان ایرانی كه به فرانسه رفته بودند، به پاریس رفت و به تحصیل پزشكی پرداخت. وی در طول دوران تحصیل به دلیل هوش و استعداد سرشارش جوایز متعددی را دریافت كرد.
دكتر در سال ۱۳۱۷ پس از گرفتن تخصص اطفال و در حالی كه موقعیت خوبی برای ماندن در اروپا داشت تصمیم گرفت كه برای همیشه به ایران برگردد و به وطن خدمت كند.
در آن زمان مدت كوتاهی از تاسیس دانشگاه تهران می‌گذشت و وی از سال ۱۳۱۹ به عنوان دانشیار طب اطفال فعالیت خود را در دانشگاه تهران آغاز كرد. دكتر قریب‌ ابتدا در بیمارستان رازی مسوولیت اداره بخش اطفال را به عهده گرفت ولی چندی بعد به بیمارستان امام خمینی‌(ره) آمد و بخش اطفال آن بیمارستان را دایر كرد. در واقع می‌توان گفت كه تقریبا تمامی متخصصان اطفال ایران طی دهه‌های بعد به طور مستقیم یا غیرمستقیم شاگرد او بوده‌اند.
دكتر در سال ۱۳۲۸ بورد تخصصی طب اطفال را تشكیل داد و مدتی بعد اولین مجله پزشكی ایران را منتشر كرد. در این هنگام آوازه دكتر قریب در سراسر جهان پیچید و موجب شد تا وی در همین دوران نشان عالی لژیون دونور‌(یكی از مهم‌ترین نشان‌های دنیا و عالی‌ترین نشان فرانسه) را از دولت فرانسه دریافت كند.
پدر طب اطفال ایران به اوضاع سیاسی كشور هم علاقه داشت و پس از كودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به دنبال امضای یك بیانیه علیه دولت وقت همراه با ۱۰ تن دیگر از اعضای هیات علمی دانشگاه به دستور رژیم سابق از دانشگاه اخراج شد. برخلاف تصور رژیم، این موضوع موجب افزایش محبوبیت دكتر قریب در میان دانشجویان و جامعه دانشگاهی شد به طوری كه مجبور شدند تا برخلاف میل باطنی، وی را بر سر كارش برگردانند.
● مركز طبی اطفال
یكی دیگر از بزرگ‌ترین اقدامات دكتر قریب، تاسیس مركز طبی اطفال در سال ۱۳۴۷ است. مركز طبی كودكان در واقع اولین بیمارستان تخصصی كودكان در ایران است و در حال حاضر هم به عنوان یكی از بزرگ‌ترین مراكز طبی اطفال در خاورمیانه شناخته می‌شود.
چهار سال پس از تاسیس مركز طبی اطفال یعنی در سال ۱۳۵۱، پدر طب اطفال متوجه وجود خون در ادرارش شد. بررسی‌های بعدی نتایج جالبی را به همراه نداشتند و استاد متوجه شد كه به سرطان مثانه مبتلا شده است. سرطان مثانه در مردان سرطان نسبتا شایعی است به طوری كه در كشور آمریكا این نوع سرطان چهارمین سرطان شایع در مردان و نهمین سرطان شایع در زنان است.
در گذشته، پزشكان سن ۶۰ سالگی را سن معمول بروز سرطان مثانه می‌دانستند ولی بررسی‌های اخیر حاكی از كاهش سن ابتلا به این بیماری بود‌ه‌اند. این سرطان در اغلب موارد خاموش و بدون علامت است و كم‌كم خود را به صورت دفع خون از طریق ادرار، درد در هنگام ادرار كردن و تكرر ادرار نشان می‌دهد.
بررسی‌ها نشان داده‌اند كه سیگار و برخی مواجهه‌های شغلی در بروز این نوع سرطان دخیل‌اند ولی در خیلی از موارد ممكن است هیچ عامل مستعد كننده‌ای وجود نداشته باشد. اگر سرطان مثانه در مراحل اولیه تشخیص داده شود، با انجام اقدامات درمانی قابل كنترل است ولی به دلیل علایم خاموش، اكثر مبتلایان با علایم پیشرفته مراجعه می‌كنند.
در هر حال، دكتر قریب پس از تشخیص سرطان مثانه تحت درمان جراحی و پرتودرمانی قرار گرفت ولی متاسفانه این درمان‌ها كارگر نبودند و استاد دكتر محمدقریب در اثر این بیماری در سال ۱۳۵۳ دار فانی را وداع گفت. دكتر قریب در طول بیش از ۳۰ سال طب اطفال را به چند هزار دانشجوی پزشكی آموزش داد. دانشجویان وی شخصیت دكتر را به عنوان استادی با چهره‌ای آرام و محترم، دلسوز، تاثیرگذار و بسیار با معلومات و فرهیخته توصیف كرده و بحق لقب پدر طب اطفال ایران را به او داده‌اند. یادش گرامی باد.

دكتر بابك هوشمند

منبع : روزنامه سلامت