نگاهی به زندگی مرحوم حجت السلام فردوسی پور

اسماعیل فردوسی‌پور در زمان تبعید حضرت امام در نجف در كنار ایشان بود و به هنگام اقامت امام خمینی (ره) در پاریس در خدمت ایشان و هماهنگ كننده ملاقاتهای امام بود. او پس از انقلاب نماینده مجلس شورای اسلامی، نماینده امام، قاضی شرع، نماینده مجلس خبرگان رهبری بود. با توجه به اینكه او سالیان درازی در خدمت امام بود و در روز ۲۶/۱۱/۸۵ به علت بیماری درگذشت؛ بر آن شدیم تا زندگی نامه ایشان را به طور مختصر تحریر كنیم .
اسماعیل فردوسی پور فرزند غلامعلی در دوم شهریور ۱۳۱۷ ه ش در محله سردشت شهرستان فردوس واقع در استان خراسان رضوی در خانواده‌ای فقیر متولد شد .
تحصیلات ابتدایی خود را در زادگاهش به پایان رساند . با تشویق مرحوم آیت‌الله حاج شیخ مجتبی قزوینی به تحصیل علوم دینی روی آورد . او مقدمات را در حوزه علمیه فردوس به پایان رساند و جهت ادامه تحصیل در سال ۱۳۳۲ ه ش به مشهد رفت. او در مشهد در مدرسه نواب عزیمت كرد و در محضر حجت‌الاسلام سیداحمد مدرس یزدی تلمذ كرد و پس از آن سطح عالی از محضر مرحوم آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینی تحصیل كرد. او فلسفه و معارف عقلی همچون شرح اشارات ابوعلی سینا و شرح منظومه ملاهادی سبزواری و مشاعر و عرشیه ملاصدرا را در محضر حاج شیخ مجتبی قزوینی فرا گرفت . پس از اتمام دوره سطح موفق شد به مدت ۸ سال در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله شیخ حسین وحیدخراسانی شركت كرده و بهره فراوان برد.۱
از این زمان به بعد او جهت تبلیغ به نقاط مختلف كشور مسافرت كرد. و فعالیت سیاسی خود را آغاز نمود؛ چنانكه در محرم سال ۱۳۸۴ ه ق در عباس‌آباد مازندران به دلیل سخنرانی علیه رژیم شاه تحت تعقیب ساواك قرار گرفت.
پس از تبعید حضرت امام خمینی (ره) به نجف، فردوسی پور نیز در سال ۱۳۴۶ به طور مخفیانه به همراه خانواده‌اش از ایران خارج شده و به عراق رفت. او یازده سال در عراق در خدمت حضرت امام و عضو دفتر ایشان بود و در طی این مدت او در درس خارج مكاسب امام خمینی (ره) و در درس خارج اصول آیت‌الله العظمی خویی (ره) به مدت سه سال و در درس اصول آیت‌الله وحید خراسانی به مدت چهار سال بهره برد . همچنین او در درس خارج حضرات آیات میرزا باقر زنجانی و حاج علی سیستانی شركت كرده و استفاده فراوان برد.۲
پس از فشار دولت بعثی عراق بر حضرت امام وتصمیم امام (ره ) مبنی بر ترك عراق و عزیمت به كویت ، فردوسی پور مأمور تهیه گذرنامه گردید . او نیز ضمن تماس با شهید محمد منتظری در كویت و حاج سیداحمد مهری فرزند آیت‌الله حاج سیدعباس مهری نماینده امام دركویت ، موفق به تهیه گذرنامه گردید . فردوسی پور در معیت امام راهی كویت شد و قبل از ورود امام او به كویت رفت تا زمینه استقبال امام را فراهم كند؛ اما دولت كویت با اقامت امام در كویت موافقت نكرد و امام دوباره به عراق برگشته و این بار عازم فرانسه شدند. فردوسی پور با موافقت حضرت امام به همراه ایشان و تنی چند از روحانیون عازم پاریس شد.
در پاریس او عضو هسته مركزی تشكیلات روحانیون مبارز در خارج از كشور بود و در خدمت حضرت امام هماهنگ كننده ملاقات‌ها و كارهای اجرا ایشان بود و اگر چه امام رسما فاقد دفتر رسمی و سخنگو بودند ولی فردوسی پور به نوعی مسئولیت دفتر ایشان را بر عهده داشت .
او تمام مدت اقامت امام در نوفل لوشاتو در خدمت ایشان بود و پس از تصمیم امام مبنی بر مراجعت به كشور او نیز در معیت ایشان به كشور بازگشت و به خیل عظیم مردم پیوست . پس از پیروزی انقلاب او مدتی مسئولیت دفتر حضرت امام را در تهران عهده‌دار بود و مدتی هم عضو دفتر ایشان در قم و تهران بود .
پس از مدتی در ۸ مهر ۱۳۵۸به فرمان حضرت امام به سمت قاضی شرع در دادگاه های انقلاب مشهد منصوب شد . حكم حضرت امام بدین شرح است :
«بسمه تعالی
جناب مستطاب حجت الاسلام آقای حاج شیخ اسماعیل فردوسی پور دامت افاضاته
بدین وسیله جنابعالی به سمت قاضی شرع در دادگاه‌های انقلاب اسلامی مشهد مقدس منصوب می‌شوید كه در دادگاه‌های مزبور حضور به هم رسانده و به پرونده‌ها رسیدگی نموده و با توجه به فرمان عفو مورخه نیمه شعبان ۹۹ احكام را صادر و بر طبق موازین شرع انور اجرا نمایید . از خدای تعالی موفقیت جنابعالی را خواستارم .
به تاریخ ۸ ذی قعده ۹۹
روح الله الموسوی الخمینی »۳
فردوسی پور همچنین مسؤلیت حساب صد (۱۰۰) امام در بنیاد مسكن انقلاب اسلامی قم و نمایندگی حضرت آیات امام خمینی ، آیت الله اراكی، آیت الله گلپایگانی و آیت الله خامنه ای در امور حسبیه را بر عهده داشت.
او در ۱۳/۵/۱۳۵۸ ش ریاست دادگاه های انقلاب اسلامی شهرستان های طبس و فردوس در استان خراسان را عهده دار شد و پس از آنكه مدتی به فرمان امام ریاست دادگاه های انقلاب خراسان را بر عهده داشت در تاریخ ۷/۳/۱۳۶۳ به عنوان نماینده مردم فردوس و طبس به مجلس شورای اسلامی راه یافت و طی سال های ۶۳ تا ۱۳۷۱ نماینده دوره دوم و سوم مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی بود. در طی این مدت او نمایندگی مجلس شورای اسلامی در شورای سرپرستی صدا و سیما را در سال های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۶ بر عهده داشت. همچنین او عضو كمیسیون تحقیق ، اصل نود و كمیسیون امور حقوقی و قضایی در مجلس شورای اسلامی بود. از دیگر مسؤولیت های او می توان به موارد زیر اشاره كرد.
۱) معاونت دادگستری كل تهران از تاریخ ۱۱/۵/۱۳۷۶ ش
۲) دادستان انتظامی قضات از تاریخ ۱۴/۱/۱۳۷۲ ش
۳) ریاست كل دیوان عدالت اداری از تاریخ ۱۵/۹/۱۳۷۲ تا ۲۵/۴/۱۳۷۶ ش
۴) نمایندگی مجلس خبرگان رهبری دوره اول و دوم از استان خراسان
۵) عضویت در هیأت تحقیق مجلس خبرگان رهبری
۶) نماینده ولی فقیه در دانشگاه تربیت مدرس
۷) مشاور عالی رییس قوه قضاییه
۸) عضویت در كمیسیون آیین نامه مجلس خبرگان
۹) عضویت در شورای سیاستگذاری ائمه جمعه سراسر كشور در دو دوره از تاریخ ۲۲/۱۲/۱۳۷۱
همچنین فردوسی پور دبیر كنگره جهانی حضرت رضا و نماینده ولی فقیه در فردوس و امام جمعه آنجا بود.۴ او در سال ۱۳۷۰ با حكم مقام معظم رهبری آیت الله خامنه ای به عضویت شورای سیاستگذاری ائمه جمعه در آمد.
پس از زلزله ویران گر طبس كه آن شهر را با خاك یكسان كرد او از طرف مجلس شورای اسلامی مسؤول بازرسی از روند بازسازی شهر طبس شد كه گزارش او به مجلس منجر به استیضاح وزیر مسكن و شهرسازی گردید. اولین استیضاح وزیر پس از انقلاب اسلامی به عدم رأی اعتماد مجلس منتهی شد. او رییس بزرگداشت شهدای هفتم تیر و از بازماندگان و مجروحین این حادثه به شمار می رود.
از مهم ترین اقدامات عمرانی او می توان به احداث ساختمان مجتمع فرهنگی امام خمینی (ره) شامل مصلای قدس، مدرسه علمیه، مسجد ابوالفضل (ع) ، منزل امام (ره)، پی گیری احداث كتابخانه عمومی، تأمین آب آشامیدنی و بهداشتی برای منطقه؛ اشاره كرد.۵
اسماعیل فردوسی پور در آخرین انتخابات مجلس خبرگان رهبری به نمایندگی مردم خراسان انتخاب شد و در تاریخ ۲۶/۱۱/۸۵ به علت بیماری دار فانی را وداع گفت. كتاب ‹‹همگام با خورشید›› از ایران تا ایران؛ مجموعه خاطرات ایشان از زمان عزیمت او به نجف و همراهی امام تا پیروزی انقلاب می باشد كه به قلم خود ایشان و پس از كسب اجازه از محضر مرحوم حاج احمد آقا خمینی نگارش شده و به همت مجتمع فرهنگی ، اجتماعی امام خمینی (ره) فردوس، در بهمن ۱۳۷۲ در ۵۵۳ صفحه منتشر و در ا ختیار پژوهشگران تاریخ انقلاب اسلامی قرار گرفته است.
حضرت آیت الله خامنه ای به مناسبت درگذشتی پیامی بدین شرح صادر کردند:
«بسم‌الله الرحمن الرحیم
در گذشت تاثرانگیز روحانی خدمتگزار و با اخلاص مرحوم حجت‌الاسلام آقای حاج شیخ اسماعیل فردوسی‌پور را به خاندان مكرم و ارادتمندان و دوستان آن مرحوم مخصوصا مردم شریف خراسان و به ویژه اهالی مومن فردوس تسلیت عرض می‌كنم.
این عالم بزرگوار بیشتر دوران حیات را به خدمت به اسلام و نظام جمهوری اسلامی گذرانید. همراهی خالصانه‌ ایشان با امام عزیز در نجف و دوران هجرت وپس از آن، خدمات قضایی در مشهد و نمایندگی مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی از قطعات پرافتخار زندگی ایشان است. جانبازی ناشی از فاجعه‌ هفتم تیر نیز نقطه‌ی دیگری است كه فضایل این روحانی ارزشمند را مشخص می‌سازد.
از خداوند متعال رحمت و مغفرت برای ایشان صبر و اجر برای بازماندگان و خانواده‌ محترمشان مسالت می‌كنم. سیدعلی خامنه‌ای ‌۲۸/۱۱/۱۳۸۵»

پژوهشگر: مهدی قیصری
منابع:
۱-همگام با خورشید از ایران تا ایران (خاطرات حجت الاسلام و المسلمین اسماعیل فردوسی پور، مجتمع فرهنگی امام خمینی (ره) فردوس ، بهمن ۱۳۷۲ ص ۲۰
۲-خبرگان ملت، شرح حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری ، دبیرخانه مجلس خبرگان قم ، ۱۳۷۹ ، ص ۳۴۴
۳-صحیفه امام ، جلد دهم ( شهریور ۱۳۵۸ – آبان ۱۳۵۸) ، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) ، پاییز ۱۳۷۸ ، ص ۱۷۱
۴-خبرگان ملت ، پیشین ، ص ۳۴۷
۵-دانشنامه ائمه جمعه سراسر كشور ، به اهتمام سید محمدكاظم مدرس، میرزا محمد كاظمینی ، بنیاد فرهنگی پژوهشی ریحانه الرسول یزد – تهران ، برگ رضوان ، ۱۳۸۴ ، ص ۶۲۹

منبع : مرکز اسناد انقلاب اسلامی