توصیه‌های اخلاقی اصولگرایان و اصلاح طلبان به یکدیگر

برای سیاسیون ایرانی تقریباً عادت شده است که هر زمان تب انتخابات بالا می گیرد و بازی سیاسی وارد مرحله ای جدی می شود، بحث کلاسیک «اخلاق و سیاست» را پیش بکشند تا در هیجان انگیزترین زمان رقابت ها، قاعده «بازی جوانمردانه» را به طرف مقابل یادآور شوند. هرچند قاعده «بازی جوانمردانه» به عنوان یک تعبیر اخلاقی و مردم پسند ممکن است در عمل و در کوران رقابت ها بارها نقض شود ولی سیاسیون ایرانی سوای تعلق حزبی و مرام سیاسی شان مایلند که در انظار عمومی انسان هایی با «دست های پاک» شناخته شوند و به همین دلیل نیز دست کم در عرصه کلامی حریفان را به رعایت اخلاق رقابت دعوت می کنند.
نکته جالب توجه اما دغدغه های مشترک اخلاقی است که جناح های سیاسی رقیبان شان را به رعایت آن فرامی خوانند.
بر همین اساس همواره جناحی که در کسب نهادهای قدرت ناکام مانده، جناح مقابل را به «رعایت حق مخالفان» و سعه صدر و نقدپذیری فرامی خواند و جناحی هم که قدرت را در دست دارد از منتقدان می خواهد که انصاف در نقد را رعایت کنند و در کار دولت کارشکنی نکنند. توصیه های اخلاقی جناح های سیاسی به یکدیگر اما زمانی تشدید می شود که فصل رقابت های انتخاباتی فرامی رسد و صف آرایی های حزبی نمایان تر می شود.
بر همین پایه اگر در روزهای قدرت اصلاح طلبان، این اصولگرایان بودند که رعایت حق مخالفت را به اصلاح طلبان توصیه و لزوم احترام به حق اقلیت را گوشزد می کردند امروز و در آغاز فصل رقابت های انتخاباتی مجلس هشتم، این اصلاح طلبان دور از قدرت اند که اصولگرایان را به رعایت شفاف سازی عرصه سیاست فرامی خوانند و از آنان می خواهند در برابر نقدها بردباری و صبوری بیشتری نشان دهند.
نمونه این گونه توصیه های اخلاقی را می توان در موضع گیری اخیر دبیر شورای مرکزی جبهه مشارکت مشاهده کرد که با ارائه تفسیری از «سیاست انسانی» رعایت سعه صدر و نقدپذیری را به رقیبان توصیه کرده و به جناح حاکم یادآور شده در برابر نقدهایی که آگاهانه یا ناآگاهانه انجام می شود، باید تحمل و بردباری شان را بالا ببرند.
هادی قابل همچنین در توصیه ای که این روزها از سوی منتقدان دولت فراوان شنیده می شود، استفاده از نظرات کارشناسی نخبگان جامعه را از مولفه های اخلاقی سیاست دانسته و به دولتیان یادآور شده که آنان تنها نخبگان برگزیده جامعه نیستند بلکه یکی از هزاران هزار نخبه ای هستند که همای سعادت بر دوش شان نشسته و بنابراین باید به نظرات کارشناسی سایر نخبگان احترام بگذارند.
● ادبیات اصولگرایانه
همان طور که تعریف منتقدان دولت از مفهوم «سیاست اخلاقی» و فهم دغدغه آنان در این باره مشکل نیست، ادبیات حامیان و جناح هوادار دولت در بیان «سیاست اخلاقی» نیز ادبیات شناخته شده ای است، چنان که برای نمونه سیدکمال الدین سجادی دبیرکل جامعه اسلامی کارمندان از تشکل های شناخته شده اصولگرا به جناح منتقد دولت توصیه کرده که اگر انتقادی نسبت به دولت دارند، از روی دلسوزی و خیرخواهی و در جهت بهبود روش ها و سیاست ها نقدشان را ارائه دهند.
نظیر این موضع گیری را مریم بهروزی دبیر کل جامعه زینب، یکی دیگر از تشکل های اصولگرا نیز دیروز مطرح کرده و با دعوت احزاب و گروه های سیاسی به رعایت انصاف، سلب شدن اقبال عمومی از یک جناح سیاسی را نتیجه بداخلاقی سیاسی آنان ارزیابی کرده است. بهروزی بدون آنکه مشخصاً به منتقدان دولت اشاره ای داشته باشد، در بیانی کلی به تعریف اخلاق سیاسی پرداخته و اظهار داشته که حتی جدال، درگیری و بحث های سیاسی نیز باید با رفتار نیکو همراه باشد.
در کنار این اظهارات، تعبیر مشابه محمدکاظم انبارلویی از اخلاق سیاسی نیز می تواند روح کلی حاکم بر ادبیات اصولگرایان درباره نسبت اخلاق و سیاست را بیشتر روشن کند. رئیس مرکز سیاسی حزب موتلفه اسلامی همچون سایر همفکران خود، با حیاتی تلقی کردن پیوند اخلاق و سیاست گفته است؛ اخلاق بدون سیاست و سیاست بدون اخلاق یک مقوله غیرملموس به شمار می رود. وی با بیان اینکه گروه های رقیب در انتخابات باید بدانند که رقیب هم هستند، نه دشمن هم، به آنان توصیه کرده آداب رقابت را در یک چارچوب اخلاقی بپذیرند.
● قاعده بازی
گرچه توصیه های اخلاقی رقیبان سیاسی به یکدیگر، آنان را در عرصه نظر معتقد به رعایت و پذیرش قواعد «بازی جوانمردانه سیاسی» نشان می دهد اما هر بار با صف آرایی جدی رقیبان و نزدیک شدن به بزنگاه انتخابات باید این انتظار را داشت که جناح های رقیب یکدیگر را به زیر پا گذاشتن قاعده بازی و بداخلاقی سیاسی متهم کنند.

منبع : روزنامه شرق