جمعه, ۵ بهمن, ۱۴۰۳ / 24 January, 2025
مجله ویستا
پروفایل؛ فصل مشترک گرافیک و چاپ
رنگ و مدیریت آن در کار چاپ موضوعی بسیار پیچیده است. شاخک‌های این موضوع به زمینه‌های گوناگونی از فیزیک و شیمی گرفته تا سلسله اعصاب و ساختار ادراکی انسان مربوط می‌شود. از آنجایی که رخداد رنگ توسط سه عنصر اصلی:
۱) منبع نور،
۲) شی
۳) چشم انسان (مشاهده‌گر)
به وقوع می‌پیوندد هر گاه هر یک از این سه عامل دچار تغییر شود ما رخدادی متفاوت از رنگ خواهیم داشت، به همین خاطر بسیاری از صاحب‌نظران رنگ را موضوعی لغزنده معرفی کرده‌اند. اینکه درک رنگ چه طور صورت می‌گیرد، خود پدیده‌ای پیچیده به شمار می‌رود که موضع بحث ما نیست. بحث ما چگونگی رسیدن به رنگ مورد نظر در امور چاپی است که با حرفه طراحان و اپراتوران چاپ است. پس از بستن فایل و ارسال آن به مرکز چاپ (افست یا دیجیتال) یکی از مهم‌ترین مواردی که مد نظر قرار می‌گیرد، دستیابی به رنگی است که در طرح گنجانده شده- این حساسیت در اکثر مواقع از طرف مشتری (به دلیل نوع محصولی که تبلیغ می‌کند) منتقل می‌شود. در صورت عدم برآورده شدن این انتظار، گره محکمی در روند کار ایجاد خواهد شد، اگر چه این مشکل را اغلب با وجود ناظران چاپ حل کرده و یا به طرق دیگر به هدف مورد نظر می‌رسیم ولی می‌توان این مهم را از زاویه دیگر (یعنی تعریف پروفایل) نیز نگریست. نگاهی که کمتر بدان توجه شده و اگر هم اندک حساسیتی بوده باید آن را مدیون کوشش‌های مراکزی همچون ماهنامه صنعت چاپ و دیگر گروه‌های مرتبط با چاپ دانست.
همگی فتوشاپ را به عنوان نرم‌افزار طراحی و ویرایش تصویر شناخته و شاید به تعبیری این نرم‌افزار فصل مشترکی است بین حوزه گرافیک و دنیای چاپ. این مطلب را از این جهت می‌گویم چون هر دو گروه آن را به رسمیت شناخته و بسیاری از مشکلات را پس از طراحی، قبل از چاپ و در طی روند چاپ می‌توان در فتوشاپ بررسی نموده و نیز گاه به نتیجه هم رسید. حتی صرف‌نظر از این موارد این نرم‌افزار همیشه به عنوان یک مرجع(reference) قابل اعتماد است. اما با این همه لازم است بدانیم که کمپانی Adobe فتوشاپ را علاوه بر تمام توانایی‌ها به عنوان نرم‌افزار مدیریت رنگ معرفی کرده است. در نگاه اول اینکه مدیریت رنگ چیست آن را همانند پایگاهی فرض کنید که تمامی عوارض مربوط به رنگ را در کنترل خود دارد. اگر چه تعریف یک سیستم مدیریت رنگ (COLOR MANAGEMENT SYSTEM-CMS) بسیار فراتر از این بوده و خود بحثی مفصل می‌باشد.
لیکن با توجه به تمام این موارد فتوشاپ به عنوان یک سیستم مدیریت رنگ در ایران به مثابه هواپیمایی است که تاکنون فقط بر روی باند حرکت کرده و هنوز به پرواز درنیامده است!!! مشکل اینجاست که بسیاری فقط به شناخت ابزارها، فیلترها و چند پالت مهم بسنده کرده و از آیتم‌های دیگر غافل می‌مانند.
آیتم‌هایی که طراحان و فعالان حوزه چاپ باید نسبت به آن اشراف داشته باشند ولی متاسفانه حتی از لحاظ تئوری هم با واژه‌هایی این چنین بیگانه هستند. آری، صحبت از مهره‌‌ای کلیدی در چاپ به نام پروفایل(profile) است. اینکه پروفایل چیست؟ چرا به آن نیاز داریم و در یکCMS پروفایل‌ها چه نقشی را ایفا می‌کنند، به آنها خواهیم پرداخت. اما برای شروع بد نیست بدانیم که مراکز تحقیقاتی خارج از کشور به پروفایل لقب سلطان چاپ را داده‌اند.
● تعریف پروفایل:
پروفایل تنها یک فایل است. فایلی که در کل، یک جدول از مقادیر خاص را بیان می‌کند. به عنوان مثال یکی از این مقادیر می‌تواند مربوط به توصیف گاموت(gamut) دستگاه باشد- (۱) در یک سیستم مدیریت رنگ، پروفایل بهCMS امکان می‌دهد رنگ‌ها را به یک فضای رنگی خاص یا به خارج از آن تبدیل کند. در تعریفی دیگر Profile برگه هویت و شناسنامه هر دستگاه محسوب می‌شود.
این دستگاه می‌تواند ورودی (اسکنر)، نمایشگر (مانیتور)، خروجی (پرینتر) باشد و پروفایل به منزله اثر انگشت برای هر کدام از آنها محسوب خواهد شد.
● چرا به پروفایل‌ها نیاز داریم؟
اینکه چرا به پروفایل نیاز داریم شاید به روشن‌تر شدن تعریف آن کمک کند.
RGB وCMYK را مدل‌های رنگ وابسته به دستگاه(device-dependent) می‌نامیم. از این جهت که رنگی را که در عمل از یک مجموعه مفروض از اعدادRGB یاCMYK به دست می‌آوریم مختص به دستگاهی است که آن رنگ را تولید می‌کند. زیرا سیستمRGB و CMYK تنها به دستگاه می‌گویند چه مقدار رنگ به کار ببرد، آنها چیزی در مورد رنگ حقیقی که دستگاه می‌تواند تولید کند به ما نمی‌گویند. دلیل این امر آن است که این اعداد خام و نامفهوم هستند- (۲) از این جهت ما با دو مشکل مواجه خواهیم بود:
۱) از کجا بدانیم اعداد موجود در فایلRGB یاCMYK قرار است چه رنگی را بازنمایی کنند؟ به عنوان مثال، ۰،۰،۲۵۵ به چه معناست؟ بله قرمز، اما دقیقا چه قرمزی؟ قرمز روی مانیتور من یا شما؟ و یا حتی قرمز حس‌گر اسکنر من یا دوربین دیجیتال شما؟
۲) از کجا بدانیم کدام اعدادRGB یاCMYK را به یک دستگاه ارسال کنیم تا آن را وادار کنیم رنگ مطلوب ما را ایجاد کند؟ به عبارت دیگر حتی اگر بدانیم از کدام قرمز صحبت می‌کنیم و کدام درصد از اعدادCMYK باید به چاپگر لیزری ارسال شود تا درست همان قرمز مانیتور دیده شود؟
● فکر می‌کنید چطور می‌توان این مشکل را حل کرد؟
سیستمهای مدیریت رنگ به ما امکان می‌دهند این دو مشکل را با اضافه کردن معانی رنگ مطلق به اعدادRGB وCMYK حل کنیم. به این معنا که با این کار اعداد دیگر مبهم نخواهند بود و از این پس دستگاه می‌داند چه مجموعه اعداد مشخصی در اختیار آن گذاشته خواهد شد تا رنگ مورد نظر را تولید کند. اماCMS این کار (اضافه کردن معانی رنگ مطلق بهRGB و(CMYK را فقط با کمک پروفایل‌ها می‌تواند به انجام برساند. همانطور که ذکر شد، از آنجا که اعدادRGB وCMYK نامفهوم هستند، این پروفایل‌ها هستند که می‌توانند به این مقادیر معنی ببخشند. به این صورت که پروفایل می‌گوید این اعدادRGB وCMYK این رنگ خاص را به این صورت خاص (متناظر با zxy یا(CIE Lab بازنمایی می‌کنند.
● نقش پروفایل در سیستم مدیریت رنگ چیست؟
قبل از اینکه به نقش پروفایل درCMS بپردازیم بهتر است با مدل‌های رنگی مستقل از دستگاه آشنا شویم.CIE Lab ،CIE zyx این دو مدل و مدل‌های مشابه همانندCIE lch یاluv همگی مدل‌های مستقل از دستگاه (device-independent) محسوب می‌شوند. از این جهت که آنها بر اساس مدل ریاضی طراحی شده و به هیچ دستگاه، مرکب و یا ... وابسته نیستند. zCIE xy یاLab به ما امکان می‌دهند رنگ خود را در حال گذار از یک دستگاه به دستگاه دیگر از طریق ربط دادن مقادیرRGB یاCMYK به مقادیرLab کنترل کنیم. در حقیقتLab به عنوان مترجم بین مقادیر نامفهوم و دستگاه‌ها عمل می‌کند. اما جالب است بدانید تکمیل کننده این مزیت بزرگ) Lab ترجمه بین مقادیر و دستگاه‌ها) چیزی جز پروفایل نیست. برای تشریح این موضوع و روشن شدن نقش پروفایل درCMS بهتر است با اجزای یک سیستم مدیریت رنگ آشنا شویم:
یکCMS از ۴ جزو اصلی تشکیل شده است:
لف:) فضای اتصال پروفایل:
این امکان را می‌دهد تا یک مقدار عددی غیر مبهم را در یکی از مدل‌های zCIE xy یاLab به یک رنگ تخصیص دهیم.
ب) پروفایل:
به طور مشخص مقادیر zCIE xy یاLab را که متناظر با یک مجموعه مفروض از اعدادRGB یاCMYK هستند، تعریف می‌کند.
ج ) CMM :
به منزله موتورCMS محسوب شده و کار اصلی یعنی تبدیل مقادیرRGB یاCMYK را با استفاده از داده‌های موجود در پروفایل به انجام می‌رساند.
د) اهداف پرداخت:
شامل ۴ هدف پرداخت ادراکیperceptual و اشباعیsaturation و رنگ‌سنجی نسبیrelative colorimetric و رنگ‌سنجی مطلقabsolute colorimetric می‌باشد که شیوه‌های مختلف کار با رنگ‌های خارج از گاموت دستگاه مورد نظر هستند.
نقش کلیدی پروفایل در سیستم فوق کاملا محرز است، پس از تخصیص دادن مقدار عددی غیرمبهم در یکی از مدل‌های zxy یاLab به یک رنگ توسطPCS ، پروفایل آن را تعریف کرده (معنا می‌بخشد) و در اختیار موتور سیستم یعنیCMM قرار می‌گیرد تا محاسبات نهایی برای انجام تبدیلات صورت گیرد. با اینکه نمی‌توان نقشPCS ،CMM و اهداف پرداخت را نادیده گرفت اما حقیقت آن است که سیستمهای مدیریت رنگ به جز اطلاعات که در پروفایل یک دستگاه ثبت شده است، چیزی در مورد دستگاه‌هایی که بر کارشان کنترل دارند، نمی‌دانند. همه هوش موجود در سیستمهای مدیریت رنگ در پروفایل دستگاه‌ها تعبیه شده است. نکته دیگر اینکه در طبقه‌بندی پروفایل‌ها به واژه‌هایی همچون پروفایل ورودی، نمایش، خروجی، پروفایل‌های مبدا و مقصد برمی‌خوریم که خود داستانی دیگر است!!! اما در یک کالبدشکافی بسیار ساده می‌توان پروفایل‌ها را به منزله نقشه سرزمین چاپ در نظر گرفت که دستگاه‌های چاپ با استفاده از آن به رنگ مورد نظر (هدف) می‌رسند.
وارد شدن به جزئیات بیشتر در این زمینه در حد و حوصله این مقال نبوده و مطالب مطرح شده، به صورت بسیار سطحی بیان شد، چرا که تسلط به مواردی این چنین نیازمند حضور در دوره‌های مختلف و تجربه‌های عملی است. مورد دیگر اینکه در این مطلب بسیار کوتاه از فتوشاپ به عنوان نرم‌افزار مدیریت رنگ یاد شد، این امر دو علت دارد: اول آنکهprofile در فتوشاپ به عنوان یکی از آیتم‌های اساسی و عنصر کاربردی در تنظیمات مربوطه مطرح شده است (برای اثبات این مدعا بهتر است کادر color setting، دستورات یا فرامینassign profile یاconvert to profile و ... را مشاهده نمایید) و دوم آشنایی و تسلط بیشتر دوستان با این نرم‌افزار نسبت به سایر نرم‌افزارهاست، اگر چه همانطور که مستحضر هستید در این زمره نرم‌افزارهایcolor draw ،freehand ،illustrator ،indesign و هر برنامه کاربردی که با رنگ سروکار دارد به عنوان نرم‌افزار مدیریت رنگ نشناخته شده‌اند. اما سوال اینجاست: با وجود اینکه پروفایل در نرم‌افزارهای مدیریت رنگ و ارتباط آن با امور گرافیکی در نهایت به طور مشخص در چاپ، نقشی انکارناپذیر دارد و مراکز تحقیقاتی خارج از کشور با صرف هزینه‌های هنگفت در این زمینه (آموزشی و کاربردی) درصدد محکم کردن بدنه صنعت چاپ هستند، سهم ایران در این زمینه تا کنون چه مقدار بوده است؟
علامت سوال بزرگ‌تر اینکه: هدف کمپانیAdobe برای گنجاندن چنین مقوله‌ای(profile) در نرم‌افزار فتوشاپ که بسیاری حتی در کشور خودمان آن را نقطه شروعی برای ورود به دنیای گرافیک و چاپ می‌دانند، چیست؟ آیا این چیزی جز اهمیت آن است؟ تا جایی که به خاطر دارم در این زمینه دوستان ما در ماهنامه به سهم خود طی درج مقالاتی از اساتید فن (جناب آقای مهندس خدایار صادقی)- (۳) گام‌هایی در این زمینه برداشته‌اند. لیکن مسلما آشنایی جامعه گرافیک و چاپ با موردی از این دست بسیار ضروری بوده و اینکه تا زمان کاربردی شدن و تحقیقات وسیع‌تر در این زمینه حداقل از لحاظ تئوری به توشه‌ای غنی‌تر از آنچه که اکنون هست، برسیم که این خود نیازمند برنامه‌ریزی، همکاری و مساعدت صاحب‌نظران و اساتید با تجربه تا حصول نتیجه می‌باشد.
کلام آخر اینکه رشد صنعت چاپ کشور فقط با جایگزینی ماشین‌آلات کهنه با دستگاه‌ها و تجهیزات جدید و تخصصی و سرمایه‌گذاری در این زمینه محقق نخواهد شد. به طور حتم جهت تحقق اهداف مورد نظر در داخل کشور و گشودن پنجره‌ای به خارج از این مرز و بوم به کارگیری روش‌هایی مبتنی بر دانش روز، جدی گرفتن آموزش و دانش فنی و ... مکمل این سرمایه‌گذاری‌ها است. به این امید که صنعت چاپ کشور به جایگاهی که شایسته و بایسته آن است برسد.
توضیحات:
۱- گاموت: دامنه رنگی که یک دستگاه می‌تواند بازنمایی یا تولید کند،gamut نامیده می‌شود.
۲- بحث خام و نامفهوم بودن این اعداد خود کتابی دیگر است!!! که باید آن را در ارتباط با خاستگاه آنالوگ و تکامل دیجیتال و بسیاری از موارد دیگر مورد بررسی قرار داد.
۳- رنگ از تئوری تا عمل- نوشته آقای مهندس خدایار صادقی، کتاب سال بسته‌بندی ۱۳۸۴، ویژه‌نامه صنعت چاپ، شماره ۲۸۳، صفحات ۱۳۸ الی ۱۴۴
منابع:
۱- مدیریت رنگ در گرافیک کامپیوتری مولفان: بروس فریزر،کریس مورفی، فردبانتینگ، مترجم: سیدطاهر شریعت‌پناهی، انتشارات غزال.
۲- مرجع کامل چاپ دیجیتال، مترجم:پیمان سمرقندی، انتشارات دیباگران تهران.
۳- سایت اینترنتیwww.color.org
سایت‌های اینترنتی مربوط برای مطالعه بیشتر:
www.chromix.com
www.digitalcolour.org
www.cvrl.org
www.adobe.com
۱- گاموت: دامنه رنگی که یک دستگاه می‌تواند بازنمایی یا تولید کند،gamut نامیده می‌شود.
۲- بحث خام و نامفهوم بودن این اعداد خود کتابی دیگر است!!! که باید آن را در ارتباط با خاستگاه آنالوگ و تکامل دیجیتال و بسیاری از موارد دیگر مورد بررسی قرار داد.
۳- رنگ از تئوری تا عمل- نوشته آقای مهندس خدایار صادقی، کتاب سال بسته‌بندی ۱۳۸۴، ویژه‌نامه صنعت چاپ، شماره ۲۸۳، صفحات ۱۳۸ الی ۱۴۴
منابع:
۱- مدیریت رنگ در گرافیک کامپیوتری مولفان: بروس فریزر،کریس مورفی، فردبانتینگ، مترجم: سیدطاهر شریعت‌پناهی، انتشارات غزال.
۲- مرجع کامل چاپ دیجیتال، مترجم:پیمان سمرقندی، انتشارات دیباگران تهران.
۳- سایت اینترنتیwww.color.org
سایت‌های اینترنتی مربوط برای مطالعه بیشتر:
www.chromix.com
www.digitalcolour.org
www.cvrl.org
www.adobe.com
منبع : مجله صنعت چاپ
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست