ساختار سطوح

● ساختار سطوح
▪ سطوح صیقلی
سطوح مماس با محصول باید کاملاً صیقلی شده و دارای اندیس زبری ( Ra ) ( Roughness Value) قابل قبول و بدون عیب از جمله حفره ، چین و درز باشد . برای سطوح بزرگ در تماس با محصول ، اندیس زبری ۰.۸ um Ra توصیه شده است . از اندیس زبری بزرگتر از ۸/۰ میکرومتر در صورتی که نتایج آزمایش نشانگر قابلیت مناسب تمیز کردن باشد میتوان استفاده کرد . باید توجه داشت که فولاد سرد شکل داده شده ، دارای اندیس زبری ۵/۰-۲/۰ میکرومتر است که معمولاً به پولیش نیاز ندارد . مشروط بر اینکه سطح مماس با محصول ، عاری از حفره ، چین و درز باشد .
فولاد DIN Werkstoff No. ۱.۴۴۰۴ و AISI-۳۱۶L یا DIN Werkstoff No. ۱.۴۴۰۴اغلب برای تجهیزات و لوله های تماس با مایعات کلردار توصیه می شود که دمای عملیات آنها تقریباً ۶۰ درجه سانتی گراد است ترک ناشی از خورندگی در استیل نوع AISI-۳۱۶ بر اثر تماس با ترکیبات کلر دار در دمای زیر ۶۰ درجه سانتی گراد روی نمی دهد اما دمای ۱۵۰-۶۰ درجه سانتی گراد آسیب رسان است به هر حال فولاد AISI -۳۱۶ برای تجهیزاتی مانند دریچه ها،پوشش پمپ ، روتورها و شفت ها و فولاد AISI-۳۱۶L برای لوله ها و پایه ها توصیه شده است. در این میان خواص جوش پذیری فولاد هم مد نظر خواهد بود .
فولاد AISI -۴۱۰ یا DIN Werkstoff No.۱.۴۰۰۶ و AISI -۴۰۹ ( یا DIN۱.۴۵۱۲) ترکیب فولاد AISI -۳۲۹ ( یا DIN۱.۴۴۶۰) و آلیاژ ضد خوردگی ۸۲۵ ( مرجع ۵( نم تواند مقاومت مناسبی را در برابر خوردگی ایجاد نماید ولی ممکن است از این ترکیب برای مصارف ویژه استفاده شود .
▪ پلاستیک ها
در طراحی بهداشتی ممکن است از گروه خاصی از پلاستیک ها که قابلیت تمیز شدن را دارند استفاده شود . از جمله :
- پلی پروپیلن pp) Polypropylene )
- پلی ونیل کلراید غیر پلاستیکی Polyvinyl chloride unplasticized
- استال کوپلیمر Acetal copolymer
- پلی کاربنات Polycarbonate
- پلی اتیلن با دانسیته بالا PE) hgh- density Polyethlene)
اگر استفاده از پلی تترافلوئوریتن ) (Polytetrafluoroethylene=PTFEمد نظر باشد باید توجه داشت که : PTFE منافذ زیادی دارد و تمیز کردن آن مشکل است . علاوه بر این PTFE قابلیت ارتجاعی مناسب را نداشته ( خشک می باشد ) لذا نمی توان از آن برای ساخت تجهیزات آسپتیک نامناسب می سازد .
اگر از مواد دیگری مانند شیشه ، فیبر کربنه و فیبر شیشه ای برای استحکام بخشی در پلاستیک استفاده شود . نباید در تماس با محصول قرار گیرند . مگر اینکه ارتباط بین ترکیبات استحکام بخش و پلاستیک به قدری باشد که نفوذ محصول به داخل آنها را غیر ممکن کند .
▪ الاستومرها
از انواع مختلف الاستومرها در صنایع غذایی برای درزبندی ها ، واشرها و حلقه های اتصال دهنده استفاده می شود . مواد توصیه شده عبارتند از :
- اتیلن پروپیلن دین مونومر ( Ethylene propylene diene monomer EPDM) که این نوع در برابر روغن و چربی مقاومت ندارد .
- لاستیک نیتریل Nitrile rubber
- لاستیک نیتریل بوتیل Nitrile butyl rubber
- لاستیک سیلیکونی ( Silicin rubber ) برای استفاده در دمای بالا تا ۱۸۰ درجه سانتی گراد مناسب است .
- فلوئورالاستومر ( Fluoroelastomer ) یا ویتون ( Viton) برای استفاده در دماهای بالا تا ۱۸۰ درجه سانیت گراد مناسب است .
سطوحی که در تماس با محصول نیست باید به قدر کافی صاف باشد تا بتوان آنها را به سادگی تمیز کرد .
▪ جوشکاری
اتصالات جوشکاری شده فلزی باید به صورت پیوسته و عاری از هرگونه عیبی باشد در هنگام جوشکاری باید از گاز محافظ در دو سوی سطوح جوشکای استفاده کرد . اگر جوشکای صحیح انجام پذیرد هیچگونه عملیات پس از جوشکاری پرداخت و یا صیقل کاری نیاز ندارد . برای مجاری ترجیحاً از روش دوار استفاده می شود اگر از ماشین دوار به طور مناسبی استفاده شود . جوش ها از کیفیت بالایی برخوردار خواهند بود .
جوش ها در سمت غیر مماس با محصول نیز باید به صورت پیوسته و دارای سطح صاف باشند تا بتوان به آسانی آنها را تمیز کرد .
برای ایزولاسیون تجهیزات و مجاری ، از ایزولاسیون خلائی و یا مواد عایق کننده استفاده می شود .
▪ پایه ها
از پایه های برای نصب سیستم لوله کشی و تجهیزات استفاده می شود پایه ها باید به گونه ای نصب شود که امکام باقی ماندن ذرات آب یا خاک بر روی سطوح یا داخل آن ها نباشد . در انتخاب جنس آن نیز لازم است امکان ناسازگاری و عکس العمل گالوانتیک ( عکس العمل پیل الکتریکی ) بین فلزات ناهمگون در نظر گرفته شود . این عکس العمل در هنگام تماس مداوم دو فلز غیر همجنس روی داده و باعث بروز خورندگی می شود .
▪ ایزولاسیون
برای ایزولاسیون تجهیزات و مجاری ، از ایزولاسیون خلاءای و یا مواد عایق کننده استفاده می شود.در ایزولاسیون خلاء ای پس از تخلیه هوای بین جداره ها ؛ سیستم جوشکاری دوبل برای جلوگیری از داخل شدن هوا به کار گرفته می شود روش دیگر، استفاده از مواد عایق کننده غیر کلره در جدار داخلی مخازن یا تجهیزات دو جداره است که در این حالت باید پوشش فولادی زنگ نزن بکار رود. پوسته باید کاملاً با جوش مسدود شده تا ورود احتمال هوا یا رطوبت را نا ممکن سازد .

سیما صادقیان