دندان‌ بدون درد

وقتی قرار است به دندانپزشکی بروید، خواه و ناخواه ترسی را در ته‌دلتان احساس می‌کنید.
ترس از آن صدای دلخراش دریل، تزریق آمپول برای بی‌حسی و وسایل دندانپزشکی قد و نیم قد فلزی که روی سینی کنار دست دندانپزشک ردیف شده‌اند.
ترس و دلهره از این دردها وقتی شدت پیدا می‌کند که شما خاطره بدی هم از دردی که در مطب دندانپزشکی داشته‌اید از قبل در ذهن داشته باشید. ولی دندانپزشکی همیشه با درد و ناراحتی همراه نیست. تکنیک‌هایی در دنیای دندانپزشکی مدرن وجود دارد که آن‌ها را در مجموع «دندانپزشکی بدون درد» می‌نامند.
● بدون تزریق، بدون دریل
اجازه بدهید سری به ژاپن و استرالیا بزنیم. در این کشورها به تازگی تکنیکی در برخی از مطب‌های دندانپزشکی برای درمان پوسیدگی‌های دندانی استفاده می‌شود که نیازی به تزریق داروی بی‌حسی و استفاده از دریل‌های دندانپزشکی ندارد.
تصورش را بکنید، روی صندلی دندانپزشکی بنشینید و دندان‌پزشک بدون تزریق آمپول و بدون استفاده از دریل، پوسیدگی دندان شما را درمان کند. در این روش از یک ماده ضدعفونی‌کننده (ضد میکروبی) ویژه استفاده شده است که با استفاده از لیزر فعال می‌شود.
بنابراین وقتی دندان‌پزشک آن را روی دندان قرار می‌دهد و لیزر را به آن می‌تاباند، باکتری‌های پوسیدگی‌زای دندان را می‌کشد و از بین می‌برد. پوسیدگی دندان‌ها یک بیماری شایع است که به وسیله باکتری‌های ویژه‌ای ایجاد می‌شود.
اسیدهای حاصل از این باکتری‌ها مواد سخت ‌را در خود حل کرده و پوسیدگی دندانی را ایجاد می‌کنند. در این روش دندان‌پزشک ماده سیل‌کننده ‌ را به بیمار خواهد داد تا آن را در منزل روی دندانش بمالد. با استفاده از این مواد ساختمان دندان تحریک می‌شود تا خود را بازسازی کند و ساختمان جدیدی را جایگزین بخش‌های از دست رفته کند.
● نور، ژل، حرکت
روش «دندانپزشکی بدون درد» را دندانپزشکی به نام Myles Dakin پایه‌گذاری کرده است. او از این تکنیک‌های ویژه برای درمان بیمارانش در لندن استفاده کرد. بازسازی ساختمان از دست رفته دندان با این روش امکان‌پذیر است، چون ساختمان عاج دندان دارای خلل و‌ نفوذپذیر است و از سوی دیگر درون بزاق کلسیم وجود دارد که یکی از عوامل اصلی سازنده مولکول‌های دندان است.
البته کلسیم موجود در بزاق است که جرم‌هایی را که روی دندان‌ها شکل می‌گیرند، می‌سازد ولی در این روش دندان‌پزشکان بازسازی ساختمان دندان را هدایت می‌کنند.
این تکنیک نو، پیشرفتی در علم دندانپزشکی به شمار می‌آید چون دریل کردن و پرکردن (ترمیم) ساختمان دندان همزمان و بدون درد برای بیمار انجام می‌شود.
«اوزون» نخستین ماده‌ای بود که در دندانپزشکی برای کشتن میکروب‌های پوسیدگی‌زا مورد استفاده قرار گرفت ولی این‌ گاز اندکی سمی است. در این روش تقریباً در عرض ۹۰ ثانیه ماده ضد میکروبی روی پوسیدگی دندان گذاشته شده و در آن نفوذ می‌کند. سپس لیزر برای فعال کردن این ماده ضد میکروبی استفاده می‌شود.
پس دیگر برای برداشتن پوسیدگی از صدای دریل‌ خبری نیست. بعد از آن، دندان‌پزشک دندان را با یک ماده نفوذناپذیر می‌پوشاند که دندان را در برابر سرما و گرما محافظت می‌کند. این ماده اجازه می‌دهد کلسیم از بزاق دوباره روی سطح دندان رسوب کند و دندان را دوباره معدنی کند و فلوراید بزاق هم در ساختمان دندان نشسته و ساختمان نوسازی شده را استحکام می‌بخشد.
در این روش، حفره پوسیده شده دندان در عرض ۳ ماه کاملاً بازسازی خواهد شد و دندان به شکل طبیعی و اولیه‌اش در می‌آید بدون این‌که در آن ماده ترمیمی استفاده شده باشد. این روش هنوز در دندانپزشکی برای بیماران گران تمام می‌شود ولی خوبی‌ ‌ این روش این است که در آن بدون تزریق، بدون دریل و بدون پر کردن (استفاده از مواد ترمیمی) دندانتان ترمیم می‌شود.
● گازها‌یی از جنس آرامش
روشی که در بالا توضیح داده شد فقط یکی از روش‌های دندانپزشکی بدون درد در دنیای امروز است.
روش‌های بسیار گوناگونی برای حذف کردن درد هنگام انجام درمان‌های دندانپزشکی وجود دارد. در این روش‌ها اصلاً اهمیتی ندارد که شما چه اندازه از دندانپزشکی ترس و هراس در دل دارید. می‌توانید با خیال راحت روی صندلی دندانپزشکی بنشینید و از ترمیم دندان‌هایتان لذت ببرید!
آرام بخشی یکی از این روش‌هاست. در این روش دندان‌پزشک در وضعیتی کاملاً هوشیار تا کاملاً به خواب رفته، روی دندان‌ها و لثه‌هایتان کار خواهد کرد. برای آرام کردن شما داروهای آرام‌بخش یا در وریدهایتان تزریق می‌شود یا از گازی به نام «نیتروس اکساید» استفاده می‌شود که با گذاشتن ماسکی روی دهانتان شما آن را تنفس خواهید کرد.
از این روش برای انجام درمان‌های دندانپزشکی در بیماران معلول جسمی و ذهنی که کنترلشان روی صندلی دندانپزشکی دشوار است نیز استفاده می‌شود. هنگامی‌که این گاز را تنفس می‌کنید راحت‌تر و آرام‌تر، مراحل درمان دندانپزشکی‌تان را تحمل می‌کنید.
سامانه اعصاب مرکزی در این روش نسبت به احساس درد، آستانه تحریکش پایین آمده و بیمار احساس آرامش می‌کند. بیماران دندانپزشکی آرام‌بخشی با استفاده از گاز را به تزریق وریدی ترجیح می‌دهد، چون دیگر در آن خبری از سوزن و تزریق نیست.
● هوا دندان را می‌برد
فکرش را بکنید، دندانتان را با هوا تراش دهند نه با دریل‌های وحشتناک و پر سر و صدا.« Air Abrasion» یا تراش دندان با هوای فشرده، تکنیکی دیگر در دندانپزشکی بدون درد است که به‌دنبال آن از دندانپزشکی میکروسکوپی و لیزر استفاده می‌شود.
این تکنیک‌ها را شاید در ایران در مطب‌های محدودی پیدا کنید و بیشتر مراکز دانشگاهی و مراکز تحقیقات دندانپزشکی در ایران از آن استفاده می‌کنند، ولی استفاده از این روش‌ها در مطب‌ها و کلینیک‌های کشورهای پیشرفته رایج‌تر است.
خرید تجهیزات این روش برای مطب‌ها گران تمام می‌شود و مسلماً هزینه‌ خرید و نگهداری آن بر هزینه‌ای که بیمار باید بپردازد افزوده می‌شود و این‌ یکی از دلایل مرسوم نبودن این تکنیک در مطب‌های ایران است.
● تزریق بدون درد
تزریق داروی بی‌حسی، یکی از بخش‌های درمان دندانپزشکی است که بسیار دردناک است. ورود سوزن به بافت، خود دردناک است و از طرف دیگر تزریق داروی بی‌حسی به میان بافت‌های دهان، درد خودش را ایجاد می‌کند‌ ولی می‌توان با روش‌هایی ساده تزریق دندانپزشکی را به تزریقی بدون درد تبدیل کرد.
نخست این‌که دندان‌پزشک پیش از وارد کردن سوزن، مقداری داروی بی‌حسی موضعی را بر سطح مخاط دهان شما می‌مالد، بنابراین مخاط سطحی بی‌حس شده و شما ورود سوزن را حس نخواهید کرد.
روشی دیگر، استفاده از سوزنی است که بسیار نازک و با قطر کم باشد و سرتیزی هم داشته باشد. در این روش، باید تزریق به آرامی و طی یک دقیقه انجام شود و می‌توان با مالش محل تزریق به پخش‌ بهتر داروی بی‌حسی در بافت کمک کرد و تزریق را با درد بسیار کمتری احساس کرد. به این می‌گویند یک تزریق دندانپزشکی بدون درد.
● هیپنوتیزم شدن روی صندلی
در دنیای دندانپزشکی بدون درد، باید انتظار همه چیز را داشته باشید، حتی هیپنوتیزم شدن روی صندلی دندانپزشکی. در این روش، دندان‌پزشک بیمار را هیپنوتیزم کرده و بنابراین بیمار درد و سوزن، تزریق دردناک دندانپزشکی یا حتی درد حین درمان را احساس نخواهد کرد. پس از آن نیز خاطره‌ای از درمان به یاد نخواهد آورد.
یکی از مشکلات این روش آن است که برخی بیماران وقتی با این روش به خواب عمیقی فرو می‌روند، در خواب راه می‌روند و این، انجام درمان دندانپزشکی را دشوار می‌کند ولی بیشتر بیماران در حالی‌که چشمانشان باز است روی صندلی دندانپزشکی دراز می‌کشند و بدون این‌که دردی را احساس کنند دندان‌پزشک درمان دندانپزشکی را برایشان انجام می‌دهد. بسیاری از دندان‌پزشکان هنوز به این روش با دیده تردید نگاه می‌کنند.

دکتر گلرخ ثریا

منبع : روزنامه همشهری