سرویس‌دهندگان خارجی در پی کاربران ایرانی

● مهاجرت از نوع وبلاگی
این روزها زمزمه‌های زیادی میان وبلاگ‌نویسان مبنی بر کوچ کاربران فارسی از سرویس‌دهندگان ایرانی به سرویس‌دهندگان خارجی شنیده می‌شود. شاید بحث مقایسه سرویس‌دهندگان ایرانی و خارجی از همان ابتدای ورود این تکنولوژی به ایران شنیده می‌شد. اما آنچه در این میان حایز اهمیت است، توجه به این نکته است که آیا امکانات سرویس‌دهندگان خارجی و داخلی قابل مقایسه است و آیا وبلاگ‌نویسان ایرانی حاضر هستند بعد از سال‌ها استفاده از امکانات سرویس‌دهندگان ایرانی به سرویس‌دهندگان خارجی کوچ کنند؟
سرویس‌دهندگان وطنی و غیروطنی در حال حاضر یکی از سرویس‌دهندگان خارجی که جدیدا به ارائه قالب‌های فارسی پرداخته، بلاگر است. این سایت قبل از این که توسط شرکت گوگل خریداری شود، سایتی بود که جهت صرفه‌جویی در منابع خود صفحات استاتیک ایجاد می‌کرد و هرازگاهی نیز مشکلاتی داشت و در مقایسه با سایت‌های مشابه ایرانی از هیچ برتری خاصی برخوردار نبود.
حال آن که اگر امروز بلاگر سایتی با امکان خارق‌العاده و اختصاص صدها مگابایت فضا برای تصاویر کاربران خود ارائه کرده است یا از لحاظ کیفیت خدمات ارتقای قابل توجهی داشته، به دلیل سرمایه‌گذاری و حمایت شرکت گوگل است. بهره‌برداری از دیتا سنترهای گوگل به نوعی عدم محدودیت سخت‌افزاری و همچنین عدم نیاز گوگل به درآمد این سایت باعث شده بلاگر امروز سایتی متفاوت با سایت مستقل سال‌های قبل باشد. به گفته کارشناسان، یکی از دلایلی که باعث افزایش امکانات وبلاگ‌های خارجی شده است، بخشی از آن به دلیل رقابت شرکت‌های چند میلیاردی و کسب سهم از بازار محتوا و ترافیک است که در نهایت باعث افزایش سهم در بازار میلیارد دلاری تجارت الکترونیک و انتشار آگهی آنلاین می‌شود. نمونه دیگری از سرویس‌دهندگان وبلاگر خارجی، وردپرس است.
این سایت شاید توسط شرکت بزرگی حداقل به ظاهر پشتیبانی نمی‌شود، اما از لحاظ امکانات سخت‌افزاری و نیروی انسانی محدودیت خاصی ندارد. این سرویس‌دهندگان طی ۲ سال اخیر با ارائه قالب‌های فارسی تلاش زیادی برای کوچ کاربران ایرانی انجام داده‌اند. گفته می‌شود یکی از دلایل جذب شدن وبلاگ‌نویسان ایرانی به سرویس‌دهندگان خارجی ارتباط خوبی است که آنها با این سرویس‌دهندگان برقرار می‌کنند. به طور مثال قبل از این که موج وبلاگ‌نویسی در ایران آغاز شود، تعدادی از وبلاگ‌نویس‌های ایرانی که در خارج از کشور زندگی می‌کردند، از بلاگر خواسته بودند که زبان فارسی را به قالب‌های سایت خود اضافه کند.
همچنین یکی دیگر از دلایل علاقه‌مندی کاربران فارسی به استفاده از سرویس‌دهندگان خارجی، تبلیغات خاصی است که گروهی از وبلا‌گ‌نویسان خارجی روی این سرویس‌ها انجام می‌دهند؛ اما آنچه که در اینجا مطرح است علت علاقه‌مندی این سرویس‌دهندگان به ارائه قالب‌های فارسی است. علیرضا شیرازی مدیر سایت بلاگفا در این باره می‌گوید: در حال حاضر سرویس‌دهندگان وبلاگ خارجی به سمت چند زبانه شدن می‌روند. در واقع اضافه کردن این قالب به سایت‌ها از طرف کاربران صورت می‌گیرد. چون این سایت‌ها کد باز هستند، به کاربران این اجازه را می‌دهند که روی آنها تغییراتی ایجاد کنند. به عنوان مثال ارائه قالب فارسی از طرف وردپرس توسط کاربرهای حرفه‌ای و فارسی زبان انجام شده است و کاربران فارسی در ارائه امکانات آنها سهیم بوده‌اند.
وی در ادامه می‌افزاید: در مورد ارائه قالب فارسی توسط بلاگر مساله کاملا فرق می‌کند؛ چرا که این سایت نرم‌افزار کد باز نیست و متعلق به یک کمپانی بزرگ مثل گوگل است که کاملا تجاری عمل می‌کند. در واقع بلاگر تنها زبان فارسی را به قالب‌های سایت خود اضافه نکرد، بلکه دو زبان دیگر عربی و اردو را نیز به سایت خود اضافه کرده است. هدف این شرکت از اضافه کردن این سه زبان علاقه‌مندی به جذب مخاطب اردو، فارسی و مخصوصا عرب زبان بوده است. همچنین باید بگویم این سایت به طور کامل قالب فارسی ارائه نداده است و در بعضی از زمینه‌ها هنوز زبان به صورت اصلی دیده می‌شود. معمولا اضافه کردن یک زبان جدید در شرایطی به صرفه است که از نظر درآمدزایی به آن سایت کمک کند و با مدل اقتصادی آن سایت سازگاری داشته باشد.
به همین دلیل سایت‌هایی که در مقابل خدماتشان پولی دریافت می‌کنند، به ندرت دست به اضافه کردن قالبی همچون قالب فارسی می‌زنند. رضا هاشمی کارشناس ارشد کامپیوتر و موسس اولین سرویس وبلاگ در ایران در این زمینه می‌گوید: چون تبلیغات ایرانی و کلیکی که هر کاربر ایرانی روی تبلیغات انجام می‌دهد، ارزش و درآمدزایی لازم را ندارد و این که کاربران ایرانی این امکان را ندارند که سرویس‌های آنها را خریداری کنند، بنابراین سرمایه‌گذاری و صرف هزینه روی این گونه بازارها به نفع سرویس‌دهندگان خارجی نخواهد بود.
وی در ادامه می‌افزاید: اما در مواردی مدل کارکردی یک سرویس‌دهنده تنها افزایش محتوای سایت خود است و به فکر درآمدزایی آن‌چنانی نیست. چنین سایت‌هایی بیشتر خدمات خود را به صورت مجانی در اختیار کاربران قرار می‌دهند که در این میان می‌توان به سایت وردپرس اشاره کرد که تمامی امکانات خود را به طور رایگان در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد که هدف آنها تنها جمع لوری محتوای فارسی است.
هاشمی در ادامه می‌گوید: در کل این سایت‌ها مراحل پیشرفت خود را طی کرده‌اند و از نظر اقتصادی به سودآوری لازم رسیده‌اند. بنابراین ارائه این گونه امکانات از طرف آنها هزینه‌ زیادی در بر نخواهد داشت؛ چرا که آنها در راه‌اندازی قالب‌هایی نظیر قالب فارسی دست به جذب کاربران فارسی زبان می‌زنند که علاقه به مسائل فنی دارند تا با کمترین هزینه سرویس‌های مورد نیاز خود را راه‌اندازی کنند.
● دلایل مهاجرت
از حدود یک سال پیش دو سرویس‌دهنده وبلاگ خارجی؛ یعنی بلاگر و وردپرس تبلیغات بسیاری را روی قالب‌های فارسی آغاز کرده‌اند؛ به گونه‌ای که در میان وبلاگ‌نویسان یک مهاجرت ایجاد کنند تا از سرویس‌های آنها استفاده کنند که این موضوع جای بسی تامل دارد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این گونه تبلیغات نمی‌تواند تنها جنبه فنی و به خاطر امکانات سرویس‌دهندگان خارجی باشد؛ چرا که در حال حاضر در فضای اینترنت، سرویس‌دهندگان وبلاگی وجود دارند که از امکانات قابل قبولی برخوردار هستند. شیرازی در زمینه امکانات سرویس‌دهندگان داخلی می‌گوید: در مقایسه سرویس‌دهندگان خارجی و ایرانی این سرویس‌ها دارای امکانات متعددی نیستند؛ اما برخی از امکانات آنها به طور محسوسی باعث برتری آنها می‌شود که این امر باعث می‌شود ترازو به سمت سرویس‌های خارجی کشیده شود.
به طور مثال امکان اختصاص صدها مگابایت جهت آپلود تصاویر یا فایل‌های صوتی چیزی نیست که بتوان در سایت‌های مطرح ایرانی دید. پتانسیل بازار آگهی‌های آنلاین و همچنین پویایی تجارت الکترونیک و در ضمن کاهش هزینه‌های سخت‌افزاری در برابر درآمدها و همچنین رقابت سایت‌های بزرگ و مطرح باعث شده است تا شاهد پیشرفت امکانات اختصاصی سایت‌های خارجی به کاربران باشیم. مطمئنا اگر با دیدی آشنا به بازار تجارت الکترونیک ایران و واقع‌گرایانه به این قضیه نگاه کنیم فاصله بسیاری به خصوص از لحاظ امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بین سایت‌های ایرانی و نمونه‌های موفق خارجی خواهیم دید.
همان طور که بازار کسب درآمدزایی سایت‌ها و تجارت الکترونیک نیز در ایران حتی قابل مقایسه با خارج از کشور نیست، هاشمی بر این باور است که در حال حاضر وبلاگ ایرانی تقریبا مشکلات اساسی خود را پشت سر گذاشته است؛ اما به آن حد نرسیده است که در سطح جهان مطرح شود.
به اعتقاد وی در حال حاضر چندان مهم نیست که چه تعداد صفحه وب فارسی در اینترنت وجود دارد، بلکه این مساله حایز اهمیت است که از دیدگاه اقتصادی یک کاربر چه مقدار گردش مالی در اینترنت دارد. همان طور که مشاهده می‌شود گردش مالی کاربران ایرانی در فضای اینترنت بسیار نامحسوس است؛ چرا که نه امکان پرداخت آنلاین را دارند و نه اینکه از نظر سرانه درآمد در سطحی هستند که توانایی خرید آنلاین را داشته باشند. در همین زمینه علیرضا شیرازی جایگاه وبلاگ ایران را با نفوذ اینترنت در کشور مقایسه می‌کند و می‌گوید: ما نمی‌توانیم این انتظار را داشته باشیم که حرکت وبلاگ‌های داخلی خیلی فراتر از حرکت نفوذ اینترنت در کشور باشد.
در واقع تعداد کاربرانی که هر ساله به جمع اینترنت کشور اضافه می‌شوند، محدود و با رشد نفوذ اینترنت در کشور همخوانی دارد. وی در ادامه می‌گوید: در کل وضعیت وبلاگ‌نویسی ما در چند سال اخیر پیشرفت و رشد قابل توجهی نسبت به کشورهای پیشرفته‌ای داشته است که ۸۰درصد مردم آن به اینترنت متصل هستند. بیشتر کسانی که به سرویس‌های خارجی مهاجرت می‌کنند، کسانی هستند که محتوای وبلاگ آنها را مسائل سیاسی تشکیل می‌دهد. در واقع علاقه‌مندی کاربران ایرانی به سمت سرویس‌های خارجی به نوعی فرار از مدیریت است؛ چرا که بیشتر بلاگرهای ایرانی که محتوای وبلاگ آنها سیاسی است و منتقد دولت هستند، از این هراس دارند که حکومت به مدیریت وبلاگ‌ها دستور محدودیت و در برخی مواردی دستور حذف مطالب آنها را بدهد.
به همین خاطر این کاربران ترجیح می‌دهند از سرویسی استفاده کنند که امکان شناسایی و حذف مطالب آنها توسط دولت وجود نداشته باشد. به اعتقاد شیرازی، تنها راه حل این مشکل افزایش سطح فرهنگی کاربر و ایجاد آرامش خاطر از طرف حکومت مبنی بر این که استفاده از سرویس‌های ایرانی به معنای شناسایی و محدود شدن آنها نیست. با وجود نگرانی‌هایی که سرویس‌دهندگان ایرانی از رقابت به وجود آمده دارند. اما به نظر می‌رسد این شرایط چندان به ضرر سرویس‌دهندگان داخلی نباشد؛ چرا که این سرویس‌دهندگان تلاش خواهند کرد برای حفظ کاربران به نوعی فاصله خود را با رقیبان خارجی کم کنند.
با وجود صحبت‌هایی مبنی بر مهاجرت کاربران ایرانی به سوی سرویس‌دهندگان خارجی براساس آمارهای به دست آمده می‌توان گفت آمار ثبت وبلاگ‌ها در سرویس‌دهندگان داخلی از تمام مهاجرت‌های صورت گرفته بیشتر است و آن تعدادی هم که مهاجرت کرده‌اند یا به دلایل محتوای سیاسی وبلاگ‌هایشان بوده یا برای استفاده بیشتر از امکانات که این نوع مهاجرت در نهایت به ضرر سرویس‌دهندگان خارجی تمام خواهد شد؛ چرا که بیشتر محتوای فارسی این سرویس‌ها را محتوای سیاسی تشکیل می‌دهد و در نتیجه افزایش آنها از طرف دولت به طور کامل این سایت‌ها فیلتر می‌شود که تنها کسی که در این بین ضرر می‌بیند، کاربرانی هستند که برای استفاده بیشتر از امکانات به این سرویس‌ها کوچ کرده‌اند.
به گفته شیرازی، اگر بخواهیم سایت‌های ایرانی قابل رقابت با سایت‌های خارجی داشته باشیم، باید برای پیشرفت وب فارسی فداکاری کنیم. دید و انتظار معقول می‌تواند بهترین کمک برای پیشرفت باشد. در عین حال باید گفت که انتقاد درست می‌تواند خود کمک موثری در پیشرفت وب فارسی باشد. شاید بحث مقایسه سرویس‌دهندگان ایرانی و خارجی از همان ابتدای ورود این تکنولوژی به ایران شنیده می‌شد. اما آنچه در این میان حایز اهمیت است، توجه به این نکته است که آیا امکانات سرویس‌دهندگان خارجی و داخلی قابل مقایسه است و آیا وبلاگ‌نویسان ایرانی حاضر هستند بعد از سال‌ها استفاده از امکانات سرویس‌دهندگان ایرانی به سرویس‌دهندگان خارجی کوچ کنند؟
● سرویس‌دهندگان وطنی و غیروطنی
در حال حاضر یکی از سرویس‌دهندگان خارجی که جدیدا به ارائه قالب‌های فارسی پرداخته، بلاگر است. این سایت قبل از این که توسط شرکت گوگل خریداری شود، سایتی بود که جهت صرفه‌جویی در منابع خود صفحات استاتیک ایجاد می‌کرد و هرازگاهی نیز مشکلاتی داشت و در مقایسه با سایت‌های مشابه ایرانی از هیچ برتری خاصی برخوردار نبود. حال آن که اگر امروز بلاگر سایتی با امکان خارق‌العاده و اختصاص صدها مگابایت فضا برای تصاویر کاربران خود ارائه کرده است یا از لحاظ کیفیت خدمات ارتقای قابل توجهی داشته، به دلیل سرمایه‌گذاری و حمایت شرکت گوگل است.
بهره‌برداری از دیتا سنترهای گوگل به نوعی عدم محدودیت سخت‌افزاری و همچنین عدم نیاز گوگل به درآمد این سایت باعث شده بلاگر امروز سایتی متفاوت با سایت مستقل سال‌های قبل باشد.
به گفته کارشناسان، یکی از دلایلی که باعث افزایش امکانات وبلاگ‌های خارجی شده است، بخشی از آن به دلیل رقابت شرکت‌های چند میلیاردی و کسب سهم از بازار محتوا و ترافیک است که در نهایت باعث افزایش سهم در بازار میلیارد دلاری تجارت الکترونیک و انتشار آگهی آنلاین می‌شود. نمونه دیگری از سرویس‌دهندگان وبلاگر خارجی، وردپرس است.
این سایت شاید توسط شرکت بزرگی حداقل به ظاهر پشتیبانی نمی‌شود، اما از لحاظ امکانات سخت‌افزاری و نیروی انسانی محدودیت خاصی ندارد. این سرویس‌دهندگان طی ۲ سال اخیر با ارائه قالب‌های فارسی تلاش زیادی برای کوچ کاربران ایرانی انجام داده‌اند. گفته می‌شود یکی از دلایل جذب شدن وبلاگ‌نویسان ایرانی به سرویس‌دهندگان خارجی ارتباط خوبی است که آنها با این سرویس‌دهندگان برقرار می‌کنند. به طور مثال قبل از این که موج وبلاگ‌نویسی در ایران آغاز شود، تعدادی از وبلاگ‌نویس‌های ایرانی که در خارج از کشور زندگی می‌کردند، از بلاگر خواسته بودند که زبان فارسی را به قالب‌های سایت خود اضافه کند.
همچنین یکی دیگر از دلایل علاقه‌مندی کاربران فارسی به استفاده از سرویس‌دهندگان خارجی، تبلیغات خاصی است که گروهی از وبلا‌گ‌نویسان خارجی روی این سرویس‌ها انجام می‌دهند؛ اما آنچه که در اینجا مطرح است علت علاقه‌مندی این سرویس‌دهندگان به ارائه قالب‌های فارسیاست.
علیرضا شیرازی مدیر سایت بلاگفا در این باره می‌گوید: در حال حاضر سرویس‌دهندگان وبلاگ خارجی به سمت چند زبانه شدن می‌روند. در واقع اضافه کردن این قالب به سایت‌ها از طرف کاربران صورت می‌گیرد. چون این سایت‌ها کد باز هستند، به کاربران این اجازه را می‌دهند که روی آنها تغییراتی ایجاد کنند.
به عنوان مثال ارائه قالب فارسی از طرف وردپرس توسط کاربرهای حرفه‌ای و فارسی زبان انجام شده است و کاربران فارسی در ارائه امکانات آنها سهیم بوده‌اند. وی در ادامه می‌افزاید: در مورد ارائه قالب فارسی توسط بلاگر مساله کاملا فرق می‌کند؛ چرا که این سایت نرم‌افزار کد باز نیست و متعلق به یک کمپانی بزرگ مثل گوگل است که کاملا تجاری عمل می‌کند. در واقع بلاگر تنها زبان فارسی را به قالب‌های سایت خود اضافه نکرد، بلکه دو زبان دیگر عربی و اردو را نیز به سایت خود اضافه کرده است. هدف این شرکت از اضافه کردن این سه زبان علاقه‌مندی به جذب مخاطب اردو، فارسی و مخصوصا عرب زبان بوده است. همچنین باید بگویم این سایت به طور کامل قالب فارسی ارائه نداده است و در بعضی از زمینه‌ها هنوز زبان به صورت اصلی دیده می‌شود.
معمولا اضافه کردن یک زبان جدید در شرایطی به صرفه است که از نظر درآمدزایی به آن سایت کمک کند و با مدل اقتصادی آن سایت سازگاری داشته باشد. به همین دلیل سایت‌هایی که در مقابل خدماتشان پولی دریافت می‌کنند، به ندرت دست به اضافه کردن قالبی همچون قالب فارسی می‌زنند. رضا هاشمی کارشناس ارشد کامپیوتر و موسس اولین سرویس وبلاگ در ایران در این زمینه می‌گوید: چون تبلیغات ایرانی و کلیکی که هر کاربر ایرانی روی تبلیغات انجام می‌دهد، ارزش و درآمدزایی لازم را ندارد و این که کاربران ایرانی این امکان را ندارند که سرویس‌های آنها را خریداری کنند، بنابراین سرمایه‌گذاری و صرف هزینه روی این گونه بازارها به نفع سرویس‌دهندگان خارجی نخواهد بود.
وی در ادامه می‌افزاید: اما در مواردی مدل کارکردی یک سرویس‌دهنده تنها افزایش محتوای سایت خود است و به فکر درآمدزایی آن‌چنانی نیست. چنین سایت‌هایی بیشتر خدمات خود را به صورت مجانی در اختیار کاربران قرار می‌دهند که در این میان می‌توان به سایت وردپرس اشاره کرد که تمامی امکانات خود را به طور رایگان در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد که هدف آنها تنها جمع‌آوری محتوای فارسی است.
هاشمی در ادامه می‌گوید: در کل این سایت‌ها مراحل پیشرفت خود را طی کرده‌اند و از نظر اقتصادی به سودآوری لازم رسیده‌اند. بنابراین ارائه این گونه امکانات از طرف آنها هزینه‌ زیادی در بر نخواهد داشت؛ چرا که آنها در راه‌اندازی قالب‌هایی نظیر قالب فارسی دست به جذب کاربران فارسی زبان می‌زنند که علاقه به مسائل فنی دارند تا با کمترین هزینه سرویس‌های مورد نیاز خود را راه‌اندازی کنند.

منبع : سافتستان