دندانهای شیری

در معاینات دندانپزشکی که روی دندان بچه‌ها انجام می‌پذیرد، در میان گذاشتن نکات مهمی با والدین بچه‌ها از قبیل: چگونگی پیشگیری از پوسیدگی دندان اطفال، رعایت بهداشت دهان و دندان، نقش فلوراید، تغییرات دندانی برحسب زمان، اهمیت سلامت لثه‌ی بچه ها، زمان رویش دندانها و بالاخره نوشیدنی‌ها در اطفال از اهمیت بسزایی برخوردار است و دراین ارتباط دندانپزشکان باید وقت بیشتری را جهت توضیحات با والدین بچه‌ها صرف نمایند. این مقاله به طور مختصر به این موضوعات می‌پردازد.
● پیشگیری از پوسیدگی دندانی:
▪ اهمیت رژیم‌غذایی:
به والدین باید یاد آور شد از مصرف غیر ضروری مواد قندی در بچه‌ها و نوجوانان خودداری نمایند، چرا که تغذیه‌ی‌ سالم گامی است جهت حفاظت دندانهای آنها در طول زندگی‌شان.
▪ توجه:
ـ شیر و آب تنها نوشیدنی‌هایی می‌باشند که می‌شود از طریق شیشه‌ی شیر کودکان را تغذیه‌ نمود.
ـ والدین از اضافه نمودن مواد و مایعات قندی به داخل شیشه‌ی شیر بچه‌ خودداری و از فرو بردن پستانک به داخل مواد قندی خودداری نمایند.
ـ نوشیدن شیر به بچه ها از طریق فنجان انجام پذیرد.
ـ آب میوه‌ باید به صورت آبکی به بچه‌ها داده شود به این صورت که در مقابل یک قسمت از عصاره‌ی آب میوه‌ باید ده قسمت دیگر آن حاوی آب باشد و سعی شود که با فنجان بنوشند.
ـ از مصرف آب میوه در حین میل نمودن غذا خودداری شود.
ـ اگر بچه‌ها تمایل به خوراک مختصر بین و عده‌های غذایی دارند، والدین به خصوص مادران، توجه داشته باشند که پنیر غذای مناسبی بوده و از مصرف شیرینی، کیک و بیسکویت خودداری نمایند.
ـ همین که اولین دندان رویش کرد، رفتن نزد دندانپزشک باید به عنوان یک عادت سر لوحه قرار گیرد.
● اهمیت تمیز نمودن دندان:
با رویش اولین دندان، پلاک روی دندان و لثه‌ها پدیدار می‌شود. این بسیار با اهمیت است که به والدین تأکید شود مسواک نمودن دندانها را به عنوان یک اصل در زندگی روزمره‌ به کار گیرند. نظارت والدین هنگام مسواک نمودن بچه‌ها از همان دوران بچگی باعث خواهد شد تا در مراحل بعدی زندگی بچه‌ها، یک عادت برای آنان تلقی شود.
▪ توجه:
ـ مسواک و استفاده آن باید برحسب سن بچه‌ و مراحل تکامل دندانی انجام گیرد.
ـ با رویش اولین دندان در بچه‌ها می‌توان از مسواک‌هایی با پرز نرم و سر کوچک استفاده نمود.
ـ ویژگی یک مسواک باید این باشد که دندان بچه‌ها را تمیز و همین طور شادی بخش برای آنان باشد.
ـ در بچه‌ها از خمیر دندانهایی استفاده شود که حاوی فلوراید است.
ـ همزمان با رشد بچه‌ها، باید از مسواک‌های بزرگتر و با پرز متوسط استفاده گردد.
● اهمیت فلوراید:
فلوراید به صورت طبیعی در بعضی آب‌ها وجود داشته و می‌توان در آب اندازه‌هایی را یافت که درجه‌ی لازم فلوراید را دارا بوده و در پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌نماید.
فلوراید در اغلب خمیر دندانها موجود بوده اما خمیر دندانهای مخصوص بچه‌ها با توجه به مقدار فلوراید موجود کنترل شده ارجح‌تر می‌باشد می‌توان چگونگی مقدار فلوراید موجود آب مورد استفاده را با مراجعه به متصدیان امور آب منطقه‌ دریافت نمود.
▪ توجه:
ـ در صورتی که در حین معاینات دندانپزشکی پوسیدگی‌های دندان مشاهده شد، می‌توان از مکمل‌های فلوراید که به صورت قرص در دسترس است با تجویز دندانپزشک استفاده نمود.
ـ وارنیش از طریق دندانپزشک یا بهداشت کار دهان و دندان قابل انجام است.
ـ هر چند فلوراید همانند خیلی چیزها یک عامل پیشگیری کننده‌ی ارزش است ولی مهم است که میزان موجود آن صحیح باشد یعنی نه خیلی زیاد نه خیلی کم. در بچه‌های زیر ۶ سال باید از خمیر دندانهایی با ترکیبات بیش از حد فلوراید دوری جست چرا که باید مقدار کمی از فلوراید در خمیر دندان موجود باشد و نظارت از طرف والدین هنگام مسواک نمودن بچه‌ها انجام گیرد.
ـ بچه‌های بالای هفت سال می‌توانند از خمیر دندانهای حاوی فلوراید که افراد خانواده استفاده می‌کنند بهره گیرند اما مقدار خمیر دندان گذاشته شده روی مسواک باید به اندازه‌ یک نخود باشد.
● تغییرات بر حسب زمان:
▪ از شیرمادر گرفتن، دندان درآوردن:
زمان رویش اولین دندان شیری در بچه‌ها ممکن است از سه ماهگی تا ۱۱ و ۱۲ ماهگی باشد طبیعی این خواهد بود که به والدین یادآور شوند در صورت رویش دیرتر دندان بچه‌هایشان به دندانپزشک مراجعه نمایند. معمولاً اولین دندانی که در دهان بچه‌ها پدیدار می‌شود دندانهای پیشین فک پایین است.
● توصیه‌ دندانپزشکی به مادران
▪ قند یا ترکیبات قندی نباید به عنوان غذاهای کمکی به تغذیه‌ی بچه‌ها اضافه گردد.
▪ هنگام استفاده از غذاهای آماده، والدین همیشه بر چسب و نوشته‌های آن را بخوانند تا از نبود ترکیبات قندی در غذای آماده مطمئن گردند.
▪ همیشه سعی شود که به بچه‌ها غذاهای خوش طعم همانند سبزی‌های خالص و میوه‌ داده شود.
▪ در حین دندان در آوردن، بچه‌ها ممکن است به طور غیرارادی غضبناک شوند و نسبت به قبل بیشتر بهانه بگیرند وتوجه نمایند اغلب هنگام چرخه‌ی رویش دندان ناراحت هستند.
▪ دندان درآوردن بچه‌ها معمولاً باعث علائمی همچون افزایش دما می‌گردد. زمانی‌که بچه ‌مضطرب است، مقداری حرارت و دمای بدن او افزایش پیدا نموده آن وقت می‌توان با استفاده از مسکن‌ها سریعاً این حالت را متوقف نمود.
● دندان در آوردن و زمان رویش دندانها:
زمان دقیق دندان درآوردن در بچه‌ها متفاوت می‌باشد، اما توضیحات زیر ممکن است دراین باره راهنما باشد.رویش دندانهای دائمی در دختران نسبت به پسران زودتر اتفاق می‌افتد.
▪ دندانهای شیری:
دندانهای سانترال فک پایین بین ۳ تا ۶ ماهگی، رویش دندانهای پیشین بین ۹ تا ۱۲ ماهگی، اولین مولار شیری ۱۲ ماهگی، کانین شیری ۱۸ ماهگی، مولار دوم شیری ۲ سالگی
▪ دندانهای دائمی:
پیشین فک پایین حدود ۶ سالگی، مولار اول در سن ۶ سالگی پشت دندانهای مولار شیری رویش می‌نماید. کانین دائمی ۹ سالگی، پری مولار دائمی حدود ۱۱ تا ۱۲ سالگی، رویش مولار دوم دائمی ۱۲ سالگی،دندانهای عقل بعد از ۱۶ سالگی.
● اهمیت سلامت لثه:
این مهم است که بچه‌ها برای داشتن لثه‌ی‌ سالم وجلوگیری از بروز بیماری لثه (از قبیل التهاب لثه) رعایت بهداشت دهان و دندان را به خوبی انجام دهند تا با انجام آن در دوران بچگی و نوجوانی دچار مشکل نشوند.
● نوشیدنی‌در بچه‌ها:
نوشیدنی‌های گازدار چه از نوع رژیمی و یا معمولی، افشره‌ی مصنوعی میوه، کاکائو و مخلوط شیر و شربت برای دندانها مضر می‌باشد.
قند موجود در این نوشیدنی‌ها باعث بروز پوسیدگی شده و اسید موجود در این نوع نوشیدنی‌ها ممکن است مینای دندان را تخریب کرده و باعث سائیدگی سطوح مذکور شود.
● توصیه‌ به والدین:
▪ سعی شود در میان وعده‌ی‌ غذایی بچه‌ها از شیر یا آب به عنوان نوشیدنی استفاده شود.
▪ نوشیدنی هر قدر آبکی باشد بهتر است.
▪ نوشیدنی های مواد قنددار فقط باید هنگام غذا خوردن نوشیده شود.
▪ نوشیدنی‌های گازدار باید در مواردی مخصوص استفاده گردد.
▪ بعد از مسواک نمودن دندانها، هنگام خواب فقط اجازه‌ی نوشیدن آب را به بچه‌ها بدهند.
▪ در صورت استفاده از مایعات دارویی سعی شود از نوع بدون قند باشد.
● معاینات دندانپزشکی:
بسیار پسندیده است که والدین، بچه‌ها و نوجوانان را با خود جهت معاینات و معالجات دندانپزشکی همراه نمایند چرا که نوعی آشنایی و تشویق و عادت برای آنان خواهد شد.
کودکان حتماً باید ۱۸ ماهگی را بگذرانند تا بتوانند و دریابند در معاینات و معالجات دندانپزشکی همکاری لازمه را روی یونیت انجام دهند.
زمانی‌که اعتماد به نفس درسن ۲ سالگی حاکم شد، آن وقت امکان معاینات دندان شیری امکانپذیر خواهد بود.
در حالی که اکثریت بچه‌ها دندانهایشان به صورت معمول رویش پیدا می‌کند ولی هستند بچه‌هایی که دندانهایشان از لحاظ اندازه، تعداد، رنگ و شکل با دیگر بچه‌ها فرق داشته باشد.
دندانپزشکان به والدین یاد آور شوند در این طور مواقع اگر علاقه‌مند به سلامت دندانهای بچه‌هایشان هستند باید دراسرع وقت به دندانپزشک جهت مشاوره مراجعه نمایند.

دکتر فربد مجتهدی
دندانپزشک

منبع : هفته نامه پزشکی امروز