الفبای زبان دندانپزشکان را یاد بگیریم

حتما برای شما هم پیش آمده است که روی صندلی دندانپزشکی نشسته باشید و دندانپزشک به شما بگوید که دندان‌تان را «اندو» کرده‌ام و یا در دندان‌تان «پست» کار گذاشته‌ام و یا دندان‌تان را با «کامپوزیت» ترمیم کرده‌ام، ولی شما معنی این درمان‌های دندانپزشکی را متوجه نشوید. این حق شماست که بدانید وقتی روی صندلی دندانپزشکی نشسته‌اید، قرار است چه درمانی روی دندان‌های شما انجام شود و دندان‌های شما در آینده چه سرنوشتی پیدا می‌کنند...
به‌‌طور‌معمول دندانپزشکان خوب پس از معاینه شما، طرح درمان‌هایی را به شما پیشنهاد می‌دهند و هر کدام را به زبان ساده برایتان توضیح می‌دهند. در این میان بهترین روش درمانی را به شما گوشزد می‌کنند ولی در نهایت این شما هستید که باید درباره درمان دندان‌هایتان تصمیم بگیرید. برای اینکه این بار که به مطب دندانپزشکی می‌روید دچار شک و تردید نشوید، در این‌ شماره چند تا از درمان‌های معمول دندانپزشکی را به زبان ساده برای شما توضیح می‌دهیم تا بدانید قرار است چه درمانی روی دندان‌هایتان انجام شود و بتوانید آگاهانه درباره سلامت دهان و دندان‌هایتان تصمیم بگیرید.
● تاتو با آمالگام
تقریبا مثل تاتو کردن ابرو و یا خالکوبی بدن، روی لثه به وجود می‌آید. اگر خرده‌های‌ریزی از آمالگام یا همان ماده پرکننده نقره‌ای دندان به درون لثه شما راه پیدا کند، این لکه‌ها به وجود می‌آیند. این خرده‌ها می‌توانند هنگام درمان‌های دندانپزشکی، اگر زخم کوچکی روی لثه شما وجود داشته باشد، به زیر لثه راه یابند و یا اگر به تازگی دندانتان را ترمیم کرده باشید و به دندانتان ضربه وارد شود، این ذرات به درون لثه راه یابند. اصلا جای نگرانی نیست، چون این لکه‌ها هیچ دردسری برای شما ایجاد نخواهند کرد. این تاتو از نوع آمالگامی، فقط ممکن است از نظر زیبایی برایتان خوشایند نباشد. این عارضه نیازی به درمان ندارد، اما می‌توانید با یک متخصص بیماری‌های لثه درباره راه‌های برطرف کردن آن مشورت کنید.
● مروارید مینایی
اگر بتوانید دندانی را که چنین عارضه‌ای دارد نگاه کنید، خواهید دید به‌ شکل مدور درست مانند مروارید، جایی لابه‌لای ریشه‌ها، به ریشه دندان چسبیده است. مروارید مینایی از مینا و عاج تشکیل شده و درون آن عصب و رگ خونی وجود ندارد. اگر دندان شما چنین اختلال رشدی تکاملی دارد باید به یک متخصص بیماری‌های لثه مراجعه کنید، چون در این محل الیافی که دندان را در حفره دندانی دهان نگه می‌دارند، نمی‌توانند به دندان متصل شوند. بنابراین بین دندان و لثه فاصله‌ای ایجاد می‌شود که موجب بیماری لثه شما خواهد شد. معمولا دندانپزشک با روش‌های خاصی مروارید مینایی را از سطح دندان‌های شما حذف خواهد کرد تا الیاف لثه‌ای بتوانند دوباره به سطح دندان متصل شوند.
● یونیت دندانپزشکی
اگر دندانپزشک به شما بگوید بفرمایید روی «یونیت» بنشینید منظورش همان صندلی دندانپزشکی است که بیمار برای انجام کارهای دندانپزشکی روی آن دراز می‌کشد. این وسیله دارای اهرم‌هایی است، که می‌توان وضعیت بدن شما را در شرایط متفاوت تنظیم کنده این وسایل به صورت عادی، یک چراغ و یک حوضچه کوچک سرامیکی برای خارج کردن محتویات دهان دارند. به علاوه انگل و توربین که وسایل تراش دندان هستند، یه یونیت دندانپزشکی وصل می‌شوند. برخی انواع یونیت‌های دندانپزشکی جدید، دارای امکانات و تجهیزات پیشرفته‌تری هستند. یک صفحه مانیتور که به یک دوربین داخل دهانی متصل است، از امکانات جدید اضافه شده به صندلی‌های دندانپزشکی امروزی است که دندانپزشک می‌تواند به این وسیله وضعیت دندانتان را بر شما نشان دهد و شما را در جریان روند درمان قرار دهد. همچنین شما می‌توانید دندانتان را پس از ترمیم شدن، روی این صفحه نمایش با بزرگ‌نمایی زیاد مشاهده کنید.
● اپلانیس
شاید نام این وسیله را از دندانپزشک متخصص اطفال یا ارتودنسی زیاد شنیده باشید. اپلانیس وسیله‌‌ای است که بیماران درمان مشکل خود، آن را مورد استفاده قرار می‌دهند. اپلانیس‌ها انواع بسیار متفاوتی دارند. منظور از اپلانیس‌های ارتودنسی، وسایلی هستند که برای ردیف و منظم کردن دندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از این وسایل روی سر و صورت نصب می‌شوند و با تکیه دادن بر این بخش ‌ها، موجب حرکت دندان‌ها و منظم کردن آنها می‌شوند، ولی برخی از اپلانیس‌های ارتودنسی به شکل پلاک ارتودنسی در دهان قرار می‌گیرند. ساده‌ترین اپلانیس‌ داخل دهانی مخصوص ردیف کردن دندان‌ها از یک بدنه به رنگ لثه و چند عدد ـ سیم که به دور دندان‌های خاصی قرار می‌گیرد و جا می‌افتد ـ تشکیل شده است. اسپیلینت‌ها و فضا نگهدارنده‌ها، انواع دیگر اپلانیس‌های ارتودنسی هستند.
● ریتنشن
ریتنشن‌ یا همان گیر معمولا درباره دست دندان یا پلاک قسمتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا در این موارد دندانپزشک از شما می‌پرسد، دست دندانتان ریتنشن یا گیر مناسبی دارد یا نه. منظور او این است که آیا در مقابل نیروهای عمودی، دست دندانتان از سرجایش بلند نمی‌شود. از جمله این نیروهای عمودی می‌توان به نیروی جاذبه زمین برای پروتز فک بالا، چسبندگی غذاها مانند چسبندگی شکلات و آدامس یا نیروهایی که موقع باز کردن دهان بر دست دندان شما وارد می‌شود، اشاره کرد. یک دست دندان مناسب باید در اثر اعمال این نیروها از جای خود تکان نخورد و ریتنشن (گیر) خوبی داشته باشد.
● فضا نگهدارنده
از این نوع وسایل دندانپزشکی، بیشتر برای کودکان استفاده می‌شود. با این وسایل می‌توان فضای بین دندان‌ها را برای رویش دندان‌های دائمی حفظ کرد. اگر دندان شیری کودک شما پیش از موعد مقرر بیافتد و یا به دلیل پوسیدگی پیشرفته و درگیری عصب آن و یا شکستگی به اثر ضربه، زودتر از موعد مقرر از دهان خارج شود، جای آن در دهان کودک خالی خواهد ماند و دندان‌های دو طرف این فضای بی‌دندانی حرکت کرده و این فضا را اشغال خواهند کرد. این در حالی است که دندان دایمی زیرین که درون لثه قرار دارد باید در این فضا رویش پیدا کند و در آینده نیاز به درمان‌های ارتودنسی برای قرار دادن آن در ردیف قوس دندانی وجود خواهد داشت. بنابراین برای جلوگیری از این مشکلات، هنگامی که دندان شیری کودک شما پیش (زودتر از) موعد از دست برود، دندانپزشک با سیم وسایلی خواهد ساخت که این فضا را برای رویش دندان دایمی جایگزین حفظ خواهند کرد. توجه کنید که از این وسایل برای دندان‌های شیری جلویی که زودتر از موعد می‌افتند، استفاده نمی‌شود.
● پالپوتومی
این درمان، درمانی دایمی برای دندان‌های شیری کودکان به شمار می‌آید. وقتی پوسیدگی دندان شیری پیشرفت کرده و فقط اعصاب و رگ‌های موجود در بخش تاج دندان را درگیر کرده باشد، دندانپزشک از این روش درمانی استفاده خواهد کرد. در این روش بافت‌های نرم موجود در تاج دندان خارج شده و درون تاج دندان با مواد ویژه‌ای پر خواهد شد. توجه کنید، بافت‌های نرم و از جمله اعصاب موجود در ریشه دندان همچنان زنده هستند. با این درمان، دندان شیری تا زمانی که به طور طبیعی بیافتد، در دهان کودک باقی خواهد ماند و کودک می‌تواند برای جویدن غذاها از آن استفاده کند.

شکوفه شجاعی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی سلامت ایرانیان