دندان مصنوعی (پروتز)

به اعضای مصنوعی بدن انسان پروتز گفته میشود که در دندانپزشکی باز سازی ، جایگزینی دندانهای از دست رفته و حفظ زیبایی ظاهری با استفاده از دندانهای مصنوعی ، پروتز نامیده میشود که به دو صورت ثابت (غیر قابل حرکت ) و متحرک وجود دارد .
۱) پروتز ثابت : پروتز ثابت بر روی دندان یا دندانهای پایه چسبانده میشود و از نظر اندازه ، شکل و زیبایی به دندان اصلی نزدیکتر است پروتز ثابت یا فیکس شامل موارد زیر است :
▪ ونیرها: بصورت پوسته هایی نازک و همرنگ دندان هستند که در درمان بد رنگی ، بد شکلی ، کج بودن و فاصله دندانها از هم پس از تراش دندان پایه و قالب گیری ونیرها در لابراتوار ساخته شده و بر روی دندان چسبانیده می شود .از خوردن غذاهای سفت و رنگی در آن پرهیز شود
▪ ( crown ) بریج و روکش( bridge )
جهت بازسازی و اضافه کردن دندانهای از دست رفته و یا دندانهای ترمیم شده با دیوارهای ضعیف ، پایه ها از همه ابعاد تراش خورده از آن قالب گیری شده و توسط تکنیسین درلابراتواربصورتهای سرامیک ، چینی و ، پرسلن وفلز و گاه آلیاژ طلا یا فلری ساخته میشود .
مقاومت آن در مقابل سایش و نیروی جویدن بالا بوده ، رنگ و شفافیت و زیبایی آن به دندان نزدیکتر و قابل قبول تر است . اگر پروتز ساخته شده تک واحدی باشد روکش و در صورت جایگزینی دندانهای از دست رفته ، بریج نامیده میشود که در بیش از یک جلسه آماده می گردد.طول عمر روکشها بین ۵ تا ۱۵ سال است که دوام آن به تکنسین لابراتوار ، مهارت دندانپزشک ، رعایت بهداشت بیمار و معاینات دوره ای بستگی دارد.
● ایمپلنت
علم جدیدی است که برای باز گرداندن دندانهای از دست رفته یا ساخت پایه هایی برای گیر ونصب پروتز متحرک ، پیچهایی از جنس فلز تیتانیوم در داخل استخوان فک با عمل جراحی کاشته میشود که استحکام یک دندان طبیعی را خواهد داشت پس از قالب گیری ساخت پروتز در لابراتوار انجام می گیرد . رعایت بهداشت دهان و معاینات دوره ای پس از درمان الزامیست.
● لامینیت
پوسته ای نازک از جنس چینی یا کامپوزیت است که سطح بیرون و لب? دندانهای قدامی را می پوشاند . پس از تراش کم و قالب گیری ، لامینیت به پایه ها چسبانده می شود طول عمر آن بین ۵ تا ۱۲ سال ، ضخامت آن ۵ / ۰ تا ۱ میلیمتر بوده و رنگ پذیری نوع پرسلن یا چینی آن از کامپوزیتی کمتر است. بیشتر در بد رنگیها ، بد شکلیها، بستن فاصل? بین دندانها و شکستگیهای تاج کاربرد دارند . ـ
بیمارانی که پروتز ثابت دارند باید نکاتی را رعایت کنند ابتدا از مسواک زدن افقی و محکم بپرهیزند اینکار باعث میشود لبه روکش از لثه ها فاصله گرفته و چسب داخل آن حل شده و روکش لق شود یا پایه های آن پوسیده گردد و دوم اینکه از خوردن غذاهای سفت و شکننده خودداری شود .
۲) پروتز متحرک : پروتز متحرک قابل حرکت بوده که جایگزین همه یاقسمتی از دندانهای از دست رفته فکین می شود و به دو صور ت پارسیل ( نیمه ای ) و کامل وجود دارد .
▪ پروتز متحرک پارسیل
به دو صورت فلزی ( اسکلت فلزی کرم کبالت ) و غیر فلزی یا آکریلی ( لثه ای ) وجود دارد که دومی به علت گیر و استحکام کمتر ، فشار جویدن کمتری را تحمل می کند . در هر دو نوع پروتز از فکین قالبگیری شده و مراحل کار در لابراتوار انجام می گیرد در چند روز اول پس از تحویل پروتز ، صحبت کردن ، غذا خوردن و بلع کمی مشکل بوده و پس از تنظیمهای لازم در چند جلسه با فک بیمار مطابقت پیدا می کند جهت این مطابقت ابتدا غذاهای نرم خورده می شود .
▪ پروتز متحرک کامل (دست دندان )
چنانچه همه دندانها کشیده شوند پس از طی ۸ ـ ۶ هفته از ترمیم بافتهای آن یا تعویض پروتز کامل قبلی ، از لثه های بیمار قالبگیری شده و در لابراتوار پروتز کامل ساخته میشود . استفاده از پروتز کامل برای چندین روز با لقی ، مشکل در جویدن و صحبت کردن همراه است تا بتدریج به آن عادت شود . ابتدا از غذاهای نرم برای ایجاد عادت استفاده میشود .
● مراقبتهای استفاده از پروتز متحرک
▪ پس از صرف غذا در هر وعده پروتزهای متحرک ( چه کامل و چه پارسیل ) با آب سرد و نه داغ خوب شسته می شوند . در پروتز پارسیل رعایت بهداشت دهان و دندانهای باقیمانده الزامیست . ماندن غذا در لابلای پروتز و دندانها می تواند باعث پوسیدگی دندان ، بیماری لثه و بو گرفتن پروتز شود .
▪ هنگام تمیز کردن پروتز مراقب افتادن آن از ارتفاع باشید افتادن پروتز و فشارهای زیاد جویدن می تواند باعث ترک یا شکستن پروتز و یا افتادن دندانهای مصنوعی شود که قابل اصلاح است .
▪ همواره پس از استفاده از پروتز متحرک از آب نمک رقیق یا دهانشویه مورد تجویز دندانپزشک برای حفظ و استحکام لثه ها استفاده شود .
▪ در صورت تنگ یا گشاد بودن پروتز و ایجاد زخم از هر گونه دستکاری در آن خودداری کرده و جهت اصلاح و تعمیر به مطب مراجعه کنید .
▪ قبل از خواب پروتز متحرک حتماً برداشته شود چون ممکنست بعلت بدخوابی به بیرون از دهان افتاده باعث شکستن یا آلودگی شود یا توسط بیمار قورت داده شود . جهت حفظ لثه ها از قرمزی و بیماری قارچی و بو نگرفتن پروتز بهتر است قبل از خواب در ظرف آب نگهداری شود و حداقل در روز چند ساعتی برداشته شود .
▪ برای رنگ نگرفتن پروتز پس از خوردن غذاهای رنگی پروتز بلافاصله تمیز شود یا در صورت رنگ پذیری هر چند وقت یکبار بمدت ۸ ـ ۶ ساعت در ظرفی محتوی آب و یک قاشق وایتکس قرار داده شده ، و سپس بدقت زیر آب سرد شسته شود .
▪ استفاده پروتز متحرک بمدت طولانی سایش دندانها ، تحلیل استخوان و لثه ها و گاه لقی و پوسیدگی دندانها پایه را بدنبال دارد که نیاز به ترمیم و تعویض پیدا می کند .

منبع : سايت اطلاع رساني دكتر رحمت سخني