رعایت ارزش های اخلاقی در عرصه رقابت های انتخاباتی

اکنون رقابت های انتخاباتی در حال افزایش است و نامزدها در این صحنه حضوری فعال پیدا کرده اند. طبیعی است که هر رقیبی برای از میدان به در کردن طرف مقابل از شگردهایی سود می جوید و به ویژه بر نقاط ضعف حریف خود انگشت می گذارد؛ با این حال، کسانی که وارد این زمین مسابقه شده اند باید ارزش های اخلاقی را رعایت کنند و برد و باخت آن ها جوانمردانه و توام با رعایت اصول و قواعدی باشد که می توان به مجموع آن ها اخلاق انتخاباتی گفت.
‌● اخلاق هدف است
در همین زمینه دکتر عماد افروغ به خبرنگار ما اظهار داشت: آن چه برای ما در اولویت است مسئله اخلاق است و قدرت و سیاست ابزاری برای ارزش های اخلاقی هستند. از این رو سیاست باید در خدمت اخلاق باشد. در غیر این صورت تفاوتی بین نظام ما و یک نظام ماکیاولیسم نخواهد بود. در نظام های ماکیاولیستی می گویند که حفظ و گسترش قدرت، مقتضیات و لوازمی دارد که با اخلاق سازگاری ندارد. چون اخلاق امری مطلق و یک ضرورت همیشگی است؛ حال آن که سیاست امری است مربوط به یک مقطع زمانی که راه و رسم خاص خود را دارد.دکتر افروغ با اشاره به وضعیت موجود از نظر رعایت موازین و معیارهای رقابت سیاسی افزود: در گذشته و به ویژه در دوران جنگ به ضرورت ها و باید و نباید ها و ارزش های فرهنگی توجه ویژه ای می شد ولی پس از جنگ به تدریج این نوع نگرش ها کم رنگ تر شد و همان طور که قبلا نیز گفته ام به نظر می رسد که در یک مقطع جای هدف و وسیله عوض می شود؛ یعنی نوعی بی اخلاقی و بی توجهی به ارزش رواج پیدا می کند.
بنابراین در این شرایط بازگشت به ارزش ها و تحکیم مبانی جمهوری اسلامی ضرورت دارد و ما باید دوباره مبانی انقلاب را احیا کنیم.
این جامعه شناس تصریح کرد: اگر در نظام ما که مدعی اخلاق گرایی است به اخلاق توجه نشود؛ آسیب آن به مراتب از نظام های دیگر و به ویژه از نظام های ماکیاولیستی که مدعی جدایی اخلاق از سیاست هستند بیشتر خواهد بود. عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی همچنین خاطرنشان کرد: در هر صورت اخلاق نباید وسیله قرار بگیرد و نامزدها درصدد پیروزی به هر قیمتی باشند بلکه آن چه مهم است این است که قدرت وسیله و ابزار باشد و نه برعکس. از این رو چه رسانه ها و چه هواداران وظیفه دارند که منصفانه رفتار کنند و بیش از آن که تنها به فکر پیروزی باشند در فکر پاسداشت ارزش های اخلاقی باشند.
● نامزدها وعده های غیرواقعی ندهند
از سوی دیگر عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری با تاکید بر این که کاندیداها باید وعده هایی بدهند که در حیطه اختیارات آن ها باشد برخی شعارهای مطرح شده را مغایر با این اختیارات عنوان کرد و گفت: اخلاق حکم می کند اسلام و ارزش های دینی در همه ابعاد انتخابات مورد توجه باشند.آیت ا... سیداحمد خاتمی عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه موقت تهران در گفت و گو با مهر با اشاره به این که باید همه ابعاد نظام در هر عرصه ای از سنخ نظام اسلامی باشند اظهار داشت: تبلیغات انتخاباتی نیز از این قاعده کلی مستثنی نیستند. انتخاباتی در شان جمهوری اسلامی ایران است که در همه ابعادش اسلام مدنظر باشد. از این رو مسئولان نظارت و اجرا فقط خدا و قانون را در نظر بگیرند.عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری با اشاره به این که همه می دانند مسائل مهم در عرصه سیاست خارجی طبق قانون اساسی به عهده شخص مقام معظم رهبری است، گفت: از جمله مسئله آمریکا، رابطه داشتن و یا نداشتن، به ولی فقیه مربوط می شود، بنابراین این که نامزدی بگوید «اگر من رئیس جمهور شوم، این رابطه را برقرار می کنم» خود آن نامزد هم می داند این توان را ندارد که بدون هماهنگی با مقام معظم رهبری این کار را انجام دهد. بنابراین چرا این شعار را می دهد؟ این رفتار با اخلاق انتخاباتی مناسب نیست.
● کاندیداها در خط مقدم اجرای قانون باشند
امام جمعه موقت تهران در ادامه افزود: کاندیدایی که در مورد تغییر مدت خدمت سربازی صحبت می کند باید در نظر داشته باشد که این امور مربوط به ستاد فرماندهی کل قواست و در اختیار رئیس جمهور نیست. بنابراین نامزدهایی که می خواهند در نظام جمهوری اسلامی عهده دار نهاد ریاست جمهوری شوند، باید در خط مقدم اجرای قانون باشند زیرا که برخی از سخنان و گفتارها مناسب نیست.

وی تصریح کرد: اخلاق شایسته انتخاباتی آن است که از برنامه هایی که در توان آن هاست و طبق قانون در اختیار آن هاست، بگویند و نکته دیگر این که آن ها نخواهند با تخریب دیگران راه و جای خود را باز کنند؛ چون این رفتار بسیار ناشایست است.
● سیاه نمایی در شأن کاندیداها نیست
آیت ا... سیداحمد خاتمی با اشاره به این که اگر تخریب یک مومن گناه است، تخریب و تهمت یک مومن خدمتگزار گناه افزون تری است، اظهار داشت: بنابراین انتظار می رود نامزدها ایجابی رفتار کنند و از آن چه می خواهند انجام دهند در حد قانون و اختیارشان بگویند. اگر می خواهند نقدی داشته باشند منصفانه باشد زیرا سیاه نمایی در شان کاندیداهای ریاست جمهوری نیست. انتقاد سازنده یعنی نقاط مثبت را دیدن و نقاط منفی را با ارائه راه حل محترمانه مطرح کردن. امید است که کاندیداها و هواداران آن ها در این عرصه به درستی عمل کنند.
● شعور سیاسی مردم را نباید نادیده گرفت
در همین رابطه عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر این که «صداقت» ضرورت اصلی فعالیت تبلیغاتی نامزدهای ریاست جمهوری است، گفت: در تبلیغات نباید بصیرت و شعور سیاسی مردم را نادیده گرفت.فاطمه آلیا عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با مهر درباره اخلاق انتخاباتی گفت: امروزه در هر مشی و حرفه ای اخلاق نقش اساسی دارد، اخلاق امروزه به یک منطق تبدیل شده و از نظر علمی نیز جایگاهی دارد. اگر هر کس در هر فعالیت و برنامه ای اخلاق حاکم بر خود را پی گیری کند به نتایج قابل قبولی می رسد.وی با اشاره به این که امر انتخابات که یک فعالیت و اقدام سیاسی است از این قانون جدا نیست گفت: یک سری دستورالعمل ها و شیوه های رفتاری که یک فضای سالم را در این فعالیت های سیاسی حاکم می کند باید در انتخابات نیز رعایت شود.
آلیا عمده ترین شاخصه ها و عناصری که در این مجموعه دستورالعمل ها وجود دارد را صداقت توصیف کرد و گفت: همه کسانی که این فعالیت را دنبال می کنند باید صداقت داشته باشند. نکته دیگر این که باید مثبت کار کنند و به حوزه های منفی وارد نشوند.
● نامزدها برنامه های خود را به درستی تبیین کنند
وی در تبیین اظهارات خود توضیح داد: هر نامزدی خود یک سری برنامه هایی دارد و ارتباطاتی با هواداران و ستادهای تبلیغاتی خود دارد، باید این فرهنگ و عقیده را حاکم کند که اگر انگیزه ای در کار است، اگر تصمیم برای خدمت است و اگر برنامه و هدفی است باید از فرصت ها برای تبیین اهداف و برنامه ها استفاده شود. اگر به این بپردازند با کمبود وقت مواجه می شوند، بنابراین باید از اختصاص فرصت خود برای تخریب رقیب یا عملکرد غیراخلاقی پرهیز کنند.این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: امسال که فرهنگ اصلاح الگوی مصرف در کشور ما جاری و ساری است، در بحث انتخابات رعایت اخلاق انتخاباتی تجلی اصلاح الگوی مصرف در انتخابات است تا این فرصت و ظرفیت ها به تبیین برنامه ها اختصاص داده شود.
● از هر ابزاری نباید برای تبلیغات استفاده کرد
عضو فراکسیون زنان مجلس هشتم تاکید کرد: در سی امین سالگرد انتخابات، اعتقاد به این که مردم دارای بصیرت هستند، اعتقاد به این که مردم دارای شعور سیاسی هستند و هر نامزدی باید برنامه خود را ارائه دهد خود یک امر اخلاقی است. مردم فکر می کنند، ارزیابی می کنند و در نهایت انتخاب می کنند. یکی از شاخصه های اخلاق در انتخابات این است ما مجاز نیستیم از هر ابزار و وسیله و روش و شیوه ای برای پیروزی استفاده کنیم وجه تمایز فعالیت های انتخاباتی ما با نوع انتخابات غرب که در شمول فرهنگی غربی است مقید بودن به اخلاق انتخاباتی است.
● منشور اخلاقی انتخابات تدوین شده است
وی یادآور شد: در این مورد ۳ سالی است که فعالیت هایی در معاونت فرهنگی وزارت کشور انجام شده و منشوری تحت عنوان منشور اخلاق انتخاباتی تدوین شده که با مطالعه این منشور و عمل کردن به آن می توانیم انتخاباتی اخلاقی داشته باشیم که شان نظام ما هم این است. تمام فعالیت هایی که در نظام جمهوری اسلامی انجام می شود باید با همین شیوه صورت گیرد.
● آسیب های اخلاقی انتخابات را تهدید می کند
در همین رابطه رئیس جامعة المصطفی با اشاره به این که پرهیز از دروغ گویی، حسادت، تخریب و حفظ حرمت از مصادیق اخلاق در تبلیغات انتخاباتی است حضور صادقانه و از روی احساس وظیفه برای کمک به پیشرفت و ارتقای همه جانبه را نیز مورد تاکید قرار داد.حجت الاسلام علیرضا اعرافی رئیس جامعة المصطفی العالمیه در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار داشت: انتخابات پدیده جدیدی است که در شکل گیری قدرت در جامعه و یک انتظام و سامان پایه ها و نظام های اجتماعی نقش برجسته ای دارد.وی افزود: در قانون اساسی ما نیز انتخابات در خبرگان رهبری، ریاست جمهوری مجلس شورای اسلامی و شوراها نیز به رسمیت شناخته شده و به عنوان یک عنصر موثر در نظام اجتماعی مورد قبول قرار گرفته است.
● تمام تعاملات و رفتارهای بشر در حوزه اخلاق مصداق دارد
اعرافی با اشاره به این که همه رفتارها و تعاملات اجتماعی بشر در حوزه فقه و اخلاق قرار می گیرد و فقه حوزه ای است که باید براساس معیارهای عقلی و شرعی نوع عملکرد انسان نظام پیدا کند استدلال کرد: اخلاق نیز چون فقه در تمام رفتارهای فردی و اجتماعی ما مصداق دارد.
وی با تصریح بر این نکته که هر چه کار و نقش یک رفتار اجتماعی در سامان امور جامعه بیشتر باشد اخلاق هم اهمیت بیشتری می یابد اظهار داشت: انتخابات به عنوان یک رفتار فراگیر همگانی و موثر که در انتظام امور اجتماعی دارای قوانین و مقررات مختلفی است اهمیت بیشتری پیدا می کند.
● حضور در انتخابات برای خدمت باشد نه‌‌قدرت
حجت الاسلام علیرضا اعرافی اضافه کرد: حضور در عرصه انتخابات از سر احساس وظیفه برای کمک به پیشرفت جامعه و کمک به خلق باشد، دارای برنامه هایی باشند که از راه های کارشناسی به آن رسیده باشند، راستگویی و یک دستی را در گفتار خود رعایت کنند، به سمت حسادت نروند، حرمت و کرامت نامزدهای دیگر نامزدها و طرفداران آن ها رعایت شود.
● نامزدهای ریاست جمهوری اختلافات را به رفتار غیراخلاقی تبدیل نکنند
مدیر گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به این که نامزدهای ریاست جمهوری نباید اختلاف نظرها را به رفتارهای غیراخلاقی تبدیل کنند، گفت: یکی از مهم ترین عوامل آسیب های اخلاقی جامعه، رفتارهای غیراخلاقی برخی فعالان سیاسی است.حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه استاد حوزه و دانشگاه و مدیر گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت و گو با مهر اظهار داشت: اخلاق یکی از مهم ترین عناصر ادیان الهی به ویژه اسلام است، مسلمان وقتی مسلمان است که علاوه بر عقاید اسلامی و عمل به احکام شرعی از اخلاق حسنه دینی هم برخوردار باشد.وی افزود: اخلاق اسلامی ساحت های مختلفی دارد که در آن میان می توان به اخلاق فردی، اجتماعی، محیط زیست و خانواده اشاره کرد.وی با بیان این که یکی از ساحت های اخلاق اجتماعی، اخلاق سیاسی است، گفت: بی تردید یکی از مصادیق بارز فعالیت سیاسی، فعالیت های انتخاباتی است که کاندیدا باید به ارزش های اخلاقی پایبند باشد، رقیب شکنی نکند، بیشتر به فعالیت های خود بپردازند تا این که به نقض رقیب بپردازند اگر هم می خواهند به نقض رقیب بپردازند تنها واقعیت ها را بیان کنند، برخی از آسیب ها را بزرگ تر از آن چه که هست مطرح نکنند، توهین نکنند و سخنان ناروا ارائه ندهند.این استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر ضرورت رعایت اخلاق از سوی افراد شرکت کننده در انتخابات ریاست جمهوری، یادآور شد: هرگونه منش و کنش اخلاقی از آن ها سر بزند در جامعه تاثیر می گذارد در نتیجه بیش از گذشته به اخلاق نیازمند هستیم.مدیرگروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار داشت: اگر آسیب اخلاقی در جامعه وجود دارد، یکی از مهم ترین عوامل آن آسیب های اخلاقی از سوی فعالان سیاسی است و باید توجه شود که اگر این رویکردها اصلاح نشود هم به منافع ملی و هم به اخلاق عمومی مردم آسیب وارد می شود.عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: اگر این افراد می خواهند وارد صحنه انتخاباتی شوند و زمام ریاست جمهوری را به خوبی در دست بگیرند از حالا تمرین کنند و اختلاف نظرها را به گفت و گوها و رفتارهای غیراخلاقی بدل نکنند.

علیرضا شریفی

منبع : روزنامه خراسان