ابویوسف یعقوب بن اسحاق ابن سِکْیت

جنسیت: مرد
تولد و وفات: (۱۸۶ -۲۴۴) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: لغوی ، نحوی ، شاعر و زبان‌شناس شیعی
پدرش سکیت ، شاعر و از مردم دورق خوزستان بود. نخست نزد پدر ، که در شعر و لغت صاحب نظر بود ، و سپس نزد ابوعمرو شیبانی ، فرٌاء و ابن اعرابی و دیگران ، درس خواند. ابن سکیت گوید: پدرو در شعر بر من مقدم است و من در نحو بر وی. از اصحاب خاص امام محمد تقی (ع) و امام علی‌النقی (ع) ، و محدثی ثقه و صادق بود. در درب‌القنطرهٔ بغداد مقیم و همراه پدرش به تدریس مشغول بود. ابن سکیت معلم فرزندان متوکل عباسی بود و در ابراز شیعیگری خود زبانی بی‌پروا داشت ، چندان‌که جان خود را نیز به‌خاطر آن از دست داد. روزی متوکل که با اهل بیت (ع) دشمنی داشت ، از او پرسید که آیا فرزندان من بهترند یا پسران علی (ع) ، ابن سکیت در جواب گفت: من ، تو و فرزندان تو را با قنبر ، خادم علی‌(ع) ، برابر ندارم. متوکل برآشفت و فرمان داد زبان وی را از قفا بیرون کشند. غلامان او را به بدترین صورت کشتند. ابن سکیت در نحو از پیروان مکتب کوفه بود. و سبب اشتهار وی آثار لغوی او است که به مکتب بصره تعلق دارد ، بدین‌سبب نیز او را نمایندهٔ مکتب تلفیقی کوفه و بصره دانسته‌اند. ابن سکیت متخصص لغت و شعر عرب بود و بیش از بیست اثر از خود به جا گذاشته است که برخی از آنها عبارتند از: "اصلاح‌المنطق" که به گفتهٔ مبرد کتابی در لغت همسنگ آن در بغداد دیده‌ نشده؛ کتاب "الفاظ"؛ کتاب‌"القلب‌ و الابدال"؛ کتاب "الاضداد". علاوه بر اینها ، ابن ندیم از سی شاعر قدیم نام می‌برد که ابن سکیت دواوین ایشان را با دقت تحسین‌برانگیزی جمع‌آوری و شرح کرده است که از این تعداد تنها چند اثر باقی مانده است. از آثار دیگر او: "الاصوات"؛ "الامثال"؛ "معانی‌الشعر‌الکبیر"؛ "معانی‌الشعر‌الصغیر"؛ "المقصور و الممدود"؛ "المذکر و ‌المؤنث".

منبع : مطالب ارسالی