ال

	الاغ را که بارش بردارند پالونش را هم به منزل نمى‌رساند
	اَلاّ (= الله) کريم، هفت نفريم، يک نون داريم...
		رک: يک يک تکّه نان پِرپِرى، من بخورم يا اصغرى؟
	الانتظار اشدُّ من‌الموت
		رک: انتظار بدتر از مرگ است
	الانسان حريصٌ على ما مُنِع
		رک: منع چو بيند حريص‌تر شود انسان
	اُلُپ اُلُپ، سنگ سُرُب (عامیانه).: سکوت کردم و ديگرى چيزى نخواهم گفت
		نظير: الله هوپ، سنگ تروپ، هوپ، هوپ، هوپ
	التأنّى من‌الرحمن و العجلة من‌الشّيطان
		رک: شتاب کار شيطان است
	الجنونُ فنونٌ
		نظير:
		ديوانگى گونه گونه است (قابوس‌نامه)
		- راست گفته‌اند کالجنون فنون (سنائى)
	الخبيثاتُ للخبيثين! مأخوذ از قرآن کريم، سورهٔ نور، آيهٔ ۲۶
		رک: سوراخ کج ميخ کج مى‌خواهد
	الخير فى ما وقع
		نظير: هر چه پيش آيد خوش آيد
	الرزق على‌الله
		رک: ضامن روزى بوَد روزى‌رسان
	السلام عليک ميرآخور، حافظ اسب و اَستر و اُشتر!
	الشّمس و الضُحيها، اين هم بالاى آنهاها! (عامیانه).
		مَثَلى است که عوام ساخته‌اند و به‌هنگام روى آوردن حادثه‌اى ناگوار، و به‌منظور تحمل و قبول زيان جديد، به طنز و شوخى بر زبان رانند.
		رک: اين غم ما هم به بالاى غم‌هاى دگر
	العجب، ثم‌العجب، يا‌اللعجب، بين‌الجمادى و الرجب!
		عبارتى است که به شوخى يا به طنز در هنگام مشاهدهٔ امور غريب و عجيب بر زبان رانند
	العطش! لعنِ حق به شمر و يزيد (مهدى اخوان ثالث)
		نظير: آبى بنوش و لعنت حق بر يزيد کن
	الفت به کس مبند که نيمى زکلفت است! به مزاح و شوخى به‌کار برند
	الفرار اى عاقلان ز آن گلشنى	کو حقيقت بدتر است از گُلخنى
		(منسوب به مولوى)
	الله الله تو فراموش مکن عهد قديم٭
			٭ ما دگر کس نگرفتيم به‌جاى تو نديم	........................... (سعدى)
	الله الله که تلف کرد و که اندوخته بود٭
		رک: کى کاشت کى درو کرد؟
			٭ دل بسى خون به کف آورد ولى ديده بريخت	............................... (حافظ)
	الله تو شفايش ده، حلوا تو نجاتش ده!٭
		دعائى که به مزاح و تمسخر در حق پرخوران خوانند
		رک: کاه از تو نيست، کاهدان که از تو است.
			٭ براى اطلاع از ريشهٔ اين مَثَل رک: تمثيل و مَثَل، ج ۲، ص ۲۰۳، ۲۰۴
	الله ساخلاسون٭ دعوا نمى‌خواهد! (عامیانه).
		نظير: خويشى به خوشى، سودا به رضا
			٭ عبارت 'الله ساخلاسو' ترکى است يعنى: خدا نگه‌دارد
	الله و بس، مابقى هوس!٭ (از مجموعه مختصرالامثال طبع هند)
			٭ سنائى گفته است:
			اول و آخر قرآن ز چه با آمد و سين	يعنى اندر ره دين راهبرت قرآن بس
	الله هوپ، سنگ تروپ، هوپ، هوپ، هوپ!٭(عامیانه).
		رک: اُلُپ، اُلُپ، سنگ سُرُب
			٭ پس از اداى اين جمله سه بار با کف دست به دهان مى‌کوبند و با اين حرکت مى‌خواهند بگويند که دهان خود را بستم و ديگر سخنى نخواهم گفت.
	اللهم بير بير!
		رک: آسيا به نوبت
	الماس لکّه‌دار مثلِ خر مُهره است
	المعنى فى بطن شاعر!
		مهدى پرتو آملى ريشهٔ اين مَثَل را در کتاب ارزشمند خود ريشه‌هاى تاريخى امثال و حکم واقعه جالبى دانسته است 'که در صدر اسلام بين حضرت على‌بن‌ابى‌طالب (ع) و معاويةبن‌ابوسفيان روى داده. توضيح آنکه معاويه سرسلسلهٔ دودمان اموى که در نيرنگ بازى سرآمد مکاران بود از لحاظ شعر و ادب ذوقکى داشت و گهگاه با سرودن قطعات منظوم طبع آزمائى مى‌کرد (...) در شعر و شاعرى [نيز گاهي] خوش داشت 'لُغز' بگويد (...) [تا خواننده و] شنونده (...) از امارات و اشاراتى که در شعر آمده است به مقصود شاعر پى ببرد (...) بارى، روزى (...) قطعه شهرى که مراد [آن] 'خنجر' بود سرود (...) و براى حضرت على (ع) فرستاد تا جواب دهد. امير مؤمنان (ع) که دوست و دشمن به فصاحت لفظ و براعت طبعش اذعان دارند پس از قرائت شعر به‌منظور شاعر پى برده و در ذيل لغزِ منظوم چنين نوشت 'المعنى فى بطن شاعر' يعنى معنى شعر که همان 'خنجر' است به شکم شاعر فرو رود!' (نقل به اختصار از کتاب ريشه‌هاى تاريخى امثال و حکم تأليف مهدى پرتو آملى، ج ۱، ص ۱۰۴ - ۱۰۲)
	المفلس فى امان‌الله (قابوس‌نامه، باب ۴۴)
		رک: مفلس در امان خداست
	المکاتبات نصف‌الملاقات
		نظير: کتابت نيم ديدار است
	النّساء حبائِل‌الشّيطان
		رک: مکر زن ابليس ديد و بر زمين بينى کشيد!
	النظافةُ من‌الايمان (حديث)
		نظير: نظافت شيوهٔ پيغمبران است - ژنده باش، گَنْده مباش
	الولدالچموش يشبهٔ به عموش! عبارتى است ساختهٔ عوام که به مزاح به‌کار برند
		رک: فرزند حلال‌زاده به خالويش مى‌رود
	اِلَه و بِلَه، افتاد تو تله! (عامیانه).
	الٰهى آب بدوَد، نان بدوَد، تو هم دنبالش!
		رک: الهى نانت بار آهو شود و آبت کوه به کوه بگردد!
	الٰهى آقا آب خواهد!
		غلامى سخت تنبل بود. هر وقت تشنه مى‌شد دعا مى‌کرد: 'الٰهى آقا آب بخواهد!' تا مگر بدين‌طريق ناگزير شود از جاى بجنبد و خود نير جرعه‌اى آب بنوشد!
		رک: به تنبل گفتند: 'برو به سايه!ً' گفت: 'سايه خودش مى‌آيه!'
	الٰهى، آن را که عقل دادى چه ندادى و آن را که عقل ندادى چه دادى؟ (خواجه عبدالله انصارى)
		نظير:
		اندر جهان به از خرد آموزگار نيست (معزّى)
		- خرد بر همه نيکوئى‌ها سر است	تو چيزى مدان کز خرد برتر است (فردوسى)
		- عقل که نيست جان در عذاب است
		- يک جو عقل بهتر از هزار من زر است
		- خرد بر همه نيکوئى‌ها سر است	تو چيزى مدان کز خرد برتر است (فردوسى)
		- عقل که نيست جان در عذاب است
		- يک جو عقل بهتر از هزار من زر است
	الٰهى بخت باشد نه که يک صندوق رخت باشد (عامیانه).
		رک: يک جو بخت بهتر از صد خروار هنر است
	الٰهى بخت برگردد از اين طالع که من دارم٭
		نظير:
		اگر احمدى بخت داشت پشت عطسه‌اش جخت داشت (عامیانه).
		- اگر بخت من بخت بود اسفناج سر دماغم درخت بود
		- از آسمان کلاه ببارد يکيش سرِ ما نمى‌افتد!
		- اگر از آسمان آشرمهٔ کرباسى ببارد يکيش هم گردن ما نمى‌افتد
		- اگر حسنى بخت داشت پشت عطسه‌اس جخت داشت
		- بختِ من نامرد، زعفران کاشتم تپاله درآمد!
		- يارب از مادر گيتى به چه طالع زادم (حافظ)
		- جهان شربت هرکس از يخ نوشت	به‌جز شربت ما که بر يخ نوشت (نظامى)
			٭ نه در غربت دلم شاد و نه روئى در وطن دارم	............................. (لاادرى)
	الهى به داده‌ات شکر به نداده‌ات شکر!
	الهى در شب قبرم بسوزان	ولى محتاج نامردان مگردان
	الهى ديوار هيچ‌کس کوتاه نباشد
		نظير: از ديوار کوتاه همه بالا مى‌روند
	الهى طفل بى‌بابا نباشد	اگر باشد در اين دنيا نباشد٭
		رک: يتيم اگر بخت داشت باباش نمى‌مرد
			٭ يا:.... يتيم و خوار در دنيا نباشد (زيان حال طفلان مسلم در شبيه مسلم‌بن‌عقيل و طفلان)
	الهى فال زينب راست باشد! خدا کند همان‌طور که مى‌گوئيد بشود
	الهى نانت بار آهو شود و آبت کوه به کوه بگردد!
		نظير:
		الهى نانت به شاخ آهو بسته شود
		- الهى آب بدوَد، نان بدوَد، تو هم دنبالش!
	الهى هر چه از تو به ما رسد الحمدالله و هر چه از ما به تو رسد استغفرالله!
	الهى هيچ سفره‌اى يک نانه نباشد!
		مقایسه شود با . گرگ که به گلَه زد واى به حال آنکه يک بُز دارد!
	الهى هيچ عزيزى خوار نگردد
	الهى يک درخت سبز شود تابستان ميوه‌اش را بخوريم و زمستان هيزمش را بسوزانيم