دوشنبه, ۱۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 6 May, 2024
مجله ویستا


برج باراجین ، قزوین


در فاصله 12 كیلومتری از شمال قزوین، محل خوش منظره و خوش‌ آب و هوایی قرار دارد كه به علت ارتفاع زیاد، هوای آن از هوای قزوین خنك‌تر است. در این محل، بر روی ارتفاعات جانب چپ، رودخانه عریضی به نام ارنزك جریان دارد. برج بلندی نیز از دور بر فراز این بلندی خودنمایی می‌كند؛ چنان‌كه از مسافتی بسیار دور از میان دشت‌ها و صحراهای اطراف قزوین می‌توان آن را دید. بلندی مزبور بر تمام محیط اطراف مسلط است و از فراز آن می‌توان شهر قزوین را به خوبی مشاهده كرد.
برج باراجین بر روی سكویی هشت‌ضلعی كه حدود یك متر از كف زمین ارتفاع دارد، بنا شده است. رج اول سنگ‌چینِ سكوی مزبور با سنگ‌های صاف و تراش‌دار چهارگوش بنا شده است و این تنها قسمت از بنای برج است كه از سنگ‌های تراش‌دار در بنای آن استفاده شده است. طول هر یك از ضلع‌های هشت ضلعی، 3/70 متر است.
در روی این سكوی هشت‌ضلعی، نقشه‌ اصلی برج اجرا شده است. نقشه برج عبارت است از : هشت نیم‌ستون مدور كه بر گِرداگرد بدنه مدورِ اصلی برج، با فاصله‌های منظم كار گذاشته شده‌اند. فاصله میان این نیم‌ستون‌ها 70 سانتی‌متر، محیط نیم‌ستون‌های مدور 1/85 متر و برجستگی‌های میان آن‌ها تا بدنه برج، 60 سانتی‌متر است.
فاصله میان بدنه‌ اصلی برج تا لبه سكوی هشت‌ضلعی 2/20 متر و فاصله بیش‌ترین برجستگی نیم‌ستون‌ها تا لبه‌ سكو، 1/60 متر و محیط پایین برج 17 متر است. بلندی نیم‌ستون‌ها به اندازه نیمی از ارتفاع اصلی برج است و نیم‌ستون‌ها در آنجا قطع شده‌اند. با توجه به مصالح خشتی كه در ساختن بنا به كار برده شده‌اند، انتخاب چنین نگهدارنده‌هایی حاكی از ذوق سلیم و مبتكرانه معمار بوده است. ارتفاع نیم‌ستون‌های مذكور نزدیك به 6 متر است. از محلی كه ستون‌ها پایان یافته‌اند، بدنه اصلی برج به ارتفاعی برابر با ارتفاع قسمت اول بالا می‌رود. حدود یك متر به نوك برج مانده، یك دوره سنگ خارای تراش‌دار كه با دقت خاصی تراش داده شده، دورتادور برج قرار گرفته است؛ به نحوی كه حدود 10 سانتی‌متر از لبه آن از بدنه برج بیرون زده است. بر روی این لبه سنگی، ‌شش رج آجر قرمزرنگ با آجرهایی به ابعاد 5×26×26 سانتی‌‌متر چیده شده است. سپس روی رج آخر با سنگ‌قلوه و سنگ لاشه با ابعاد كوچك‌تری از بدنه برج، دیوار برج حدود 30 سانتی‌متر بالا برده شده است. بار دیگر، بر روی این قسمت، دو رج آجر چیده‌اند و سپس آخرین قسمت بالای برج با استفاده از سنگ‌های لاشه و ملاط به ارتفاع نیم متر بنا شده است. مصالح عمده‌ای كه در ساختن این برج به كار برده شده‌اند، چیزی جز سنگ قلوه و سنگ لاشه و ملاط سخت و محكم گچ نیست.
در سمت چپ درِ ورودی برج - حدفاصل میان نیم‌ستون‌ها - آجرهای قرمزرنگ را روی بدنه برج قرار داده‌اند و سپس روی آن را لایه ضخیمی از گچ كشیده‌اند. بر روی این لایه، به كمك آجرهای لعاب‌دار رنگی كه قسمت نره آن‌ها لعاب داده شده است، طرح‌های تزئینی هندسی اجرا شده است.
در مجموع، بنای برج بارجین از نظر تناسب، اثری جالب‌توجه است و چنان می‌نماید كه از پایین به بالا، رفته‌رفته از قطر بنا كاسته می‌شود. این برج را می‌توان از آثار قرن 4 یا 5 هجری قمری به شمار آورد.