کم کاری صدا وسیما در زمینه معرفی و نشر کتاب

"یار خاموش" در تلویزیون فراموش شده است سازمان صدا و سیما به عنوان رسانه ملی در عرصه برقراری ارتباط مخاطبان عام با کتاب در تولید برنامه‌های جذاب و فراگیر چنان که باید و شاید جدیت به خرج نمی‌دهد. این مشکل در تلویزیون نسبت به رادیو چشمگیرتر است. به گزارش خبرنگار مهر، کتاب یکی از عناصر فرهنگی است که نقش مهم و گسترده آن در بالا بردن سطح دانش عمومی جامعه بر هیچکس پوشیده نیست، اما زمانی که مسئله برنامه ریزی برای افزایش کتاب خوان های جامعه پیش می آید رسانه های مختلف کشور قادر به ارائه مطالب جذاب و قابل توجه نیستند که بتواند تا حدودی حساسیت جامعه را نسبت به این مسئله برانگیزد.
البته در سال های اخیر رسانه های مکتوب در زمینه معرفی کتاب قدم های خوبی برداشته اند و هر از گاه به شکل های مختلف فهرستی از کتاب های چاپ شده یا در حال چاپ ارائه کرده اند، اما تلویزیون که رسانه ملی محسوب و با بودجه دولتی اداره می شود و سطح بسیار گسترده ای از مخاطبان را تحت پوشش خود قرار می دهد، در این زمینه اقدام موثر و مستمری نمی کند و برنامه های تلویزیون در خصوص کتاب مقطعی و فصلی پخش می شوند.
در چند سال اخیر با فرارسیدن هفته کتاب یا در مدت زمان برپایی نمایشگاه کتاب تهران، برنامه سازان اقدام به تولید برنامه هائی کرده اند که بیشتر جنبه معرفی عام داشته و کمتر به موضوع خاصی پرداخته اند. در حالی که شبکه های مختلف تلویزیونی باید برنامه های روتین و دائمی داشته باشند که در طول سال به طور مرتب به معرفی کتاب بپردازد و در این زمینه به اندازه ای از جذابیت های تصویری استفاده شود که برنامه قدرت تاثیرگذاری داشته باشد و مخاطب پس از تماشای آن به خواندن کتاب تمایل بیشتری نشان بدهد.
البته تلویزیون هر از چند گاه برنامه هائی دارد که به مسائل و موضوع های وابسته به کتاب و عرصه نشر و چاپ می پردازد و در این زمینه انتقاداتی یا مطالبی را مطرح می کند یا گاه در پایان یک برنامه اجتماعی برخی کتاب ها که البته بیشتر مضمون دینی و مذهبی دارند، به صورت بسیار محدود معرفی می شوند. اما برنامه مستقلی که فقط معرفی کتاب را مد نظر قرار بدهد، در میان برنامه های تلویزیونی کمتر به چشم می خورد. اگر هم شبکه چهار برنامه ای در این زمینه می سازد در زمان نامناسب و با کمترین جذابیت پخش می شود.
در زمینه پخش اخبار، شبکه های مختلف فعالیت چندانی برای رشد کتاب و کتابخوانی - البته جز در ایام خاص - انجام نمی دهند و در عمل همه افرادی که به اهمیت نقش کتاب در جامعه اعتقاد دارند، برای عملی شدن افکار و گفته هایشان هیچ اقدام موثری انجام نمی دهند.
در بیشتر تلویزیون های مشهور دنیا در طول روز گاه بیش از یک برنامه درباره معرفی کتاب وجود دارد. این برنامه ها با استفاده از انیمیشن، معرفی کتاب های بحث انگیز و پرفروش داخلی و جهانی، اجرای برنامه در استودیوهای بزرگ و زیبا، گفتگو با نویسندگان مشهور، بیان نکاتی درباره رمان نویسی و ادبیات، استفاده از هنرمندان شاخص و محبوب معرفی کتاب و مهمتر از همه توجه به تمام کتاب ها در همه حوزه ها را به عنوان راههائی برای جذاب سازی برنامه های معرفی کتاب مورد نظر قرار می دهند.
یکی از راههای موثر در زمینه ارتقا فرهنگ کتابخوانی در جامعه تبلیغات کتاب های چاپ شده با استفاده از تخفیف های قابل توجه در رسانه های مختلف به خصوص تلویزیون است. یعنی نه تنها کتاب با تخفیف های زیاد مالیاتی مواجه است تا با قیمت تعدیل شده در اختیار مخاطبان قرار بگیرد، رسانه ها نیز در زمینه هزینه تبلیغات کتاب شرایطی را فراهم می آورند که ناشران با رضایت خاطر به این کار اقدام کنند. البته تلویزیون در زمینه معرفی کتاب یا پخش تبلیغ این ابزار مهم فرهنگی تخفیف های خوبی می دهد، اما مشکل اصلی بیشتر ناشران شیوه پخش تبلیغ است که در عمل آنها را ناامید می کند.
تلویزیون برخلاف روزهای عادی سال، هنگام فرارسیدن هفته کتاب یا برگزاری نمایشگاه کتاب به اندازه ای اقدام به پخش برنامه های مشابه بدون جذابیت برای معرفی کتاب می کند که بیننده از تماشای این نوع برنامه ها اشباع می شود و در عمل فقط همان گروههایی از اجتماع که به کتاب احساس نیاز می کنند همانند محققان، دانشجویان، دانشگاهیان، دانش آموزان و دست اندرکاران بخشهای مختلف عرصه نشر در این ایام به خرید کتاب علاقه نشان می دهند و سایر اقشار اجتماع به رویه کتاب نخواندن خود همانند روزهای دیگر ادامه می دهند.
شبکه های مختلف تلویزیونی برای اینکه بتوانند در امر گسترش فرهنگ کتابخوانی موثر عمل کنند باید به این مسئله توجه ویژه نشان بدهند که برنامه هایی جذاب و در عین حال مفید برای بینندگان تدارک ببینند تا تمایل آنها را به خرید و خواندن کتاب افزایش دهد. این نوع برنامه ها حتی می توانند شرایطی را فراهم بیاورند که بینندگان با ویژگی های یک کتاب خوب و مفید آشنا شوند و بتوانند کتاب های کم اهمیت و حتی نامناسب را به آسانی از کتاب های مفید تشخیص بدهند.
توجه به نیاز مخاطبان، در نظر گرفتن تمام گروههای سنی، معرفی کتاب های فراگیر و پرفروش، اشاره به کتاب های مفید برای عموم بینندگان، چشم پوشی از سختگیری های بی مورد و استفاده از انیمیشن های تبلیغاتی می تواند در زمینه افزایش جذابیت برنامه های تلویزیونی معرفی کتاب نقش موثر داشته باشد. اگر تلویزیون همان اندازه که به مسائل آموزشی درباره نیروی انتظامی یا بهینه سازی مصرف سوخت توجه نشان می دهد از انیمیشن های کوتاه برای اشاره به اهمیت کتابخوانی استفاده کند، بدون شک در سطح وسیع تاثیر این فعالیت را شاهد خواهد بود.

منبع : مرکز اسناد انقلاب اسلامی