ورزش زنان از آغاز تا امروز

پرده یک: وارد که می شوی به جز دود غلیظ و همهمه چیزی دیده نمی شود، کم کم چشم عادت می کند. میزها آنچنان به هم چسبیده که به سختی می توان از میان آنها عبور کرد. مثل معجزه است، این همه میز و صندلی در یک فضای کوچک جا شده است.گوشه ای می نشینم. به صورتها که نگاه می کنی اغلب دختران و پسران جوانی هستند که سیگار پشت سیگار دود می کنند و کسی نمی داند چرا باید این همه سیگار بکشند. راستی این فضا چرا این قدر جاذب است که جوانان ساعتها در یک جا جمع می شوند و فقط پشت یک میز می نشینند بدون اینکه حرکتی کنند!
پرده دو: راننده تاکسی روز را به شب رسانده و در اتوبان اشرفی اصفهانی می رود تا چند ساعتی را در خانه بیارامد. دخترکی دست تکان می دهد و می گوید: دربست. راننده درحین خستگی زیاد با خود می گوید، این را هم برسانم و بعد به خانه می روم.
دخترک سوار می شود. چیزی نگذشته که صدای چغ چغ و پاره شدن کاغذی از صندلی پشت می آید.
راننده از آینه نگاه می کند دخترک به آرامی سرنگی را باز می کند و آستین را بالا زده و می خواهد تزریق کند. راننده سرعتش را کم می کند. می گوید خانم چه کار می کنی؟
به سادگی «مثل خوردن یک لیوان آب» می گوید: تزریق می کنم! راننده نگه می دارد و می گوید: می دانی اگر در ماشین من اتفاقی برای تو بیفتد چه خاکی بر سر من می شود، در ماشین من نمی توانی.
دخترک شانه خود را بالا می اندازد وسایل را جمع می کند و می گوید: باشه باشه، حرکت کن.
پرده سوم: جوان سوار تاکسی می شود اما با سیگار روشن. راننده بلافاصله می گوید: آقا خاموش کن. جوان می گوید: آقا اول صبح است و فقط همین یک نخ سیگار را دارم. دو دقیقه جلوتر پیاده می شوم. تا شب نمی توانم در اداره سیگار بکشم. راننده می گوید: خب تا شب همین یکی را هم نکش. جوان می گوید: نمی توانم، نمی توانم!
این چند پرده، لحظاتی بسیار کوتاه از برخی فضاهای وهم آلود جای جای شهری بزرگ، به نام تهران است که به طور حتم همه شما با چنین صحنه هایی در طول روز و یا هفته از نزدیک مواجه شده و یا خواهید شد.
قصد بزرگ نمایی نیست اما متاسفانه آمار ناهنجاریهای اجتماعی آنچنان هشدار دهنده است که اگر نخواهیم آن را به کل تعمیم دهیم، اما باید بگوییم که متاسفانه اوقات عزیز بسیاری از افراد جامعه بدون هیچ سودی نه تنها تلف می شود و ای کاش فقط تلف می شد بلکه عوارض ناشی از ناهنجاریها، گریبان همه افراد جامعه را نیز می گیرد.اوقاتی را که می شود با ورزش البته نه با هزینه گزاف بلکه ارزان پر کرد و سلامت را هدیه گرفت.باید تصریح کرد که تحولات اجتماعی بویژه در جوامع شهری آنچنان با شتاب روبه حرکت است که اگر با آگاهی با آن موجه نشویم به جز سقوط در سراشیبی راه گریزی نیست و هر جامعه ای برای حرکت به سوی پیشرفت و توسعه، نیازمند «سلامت» است و سلامت جامعه، خلاصه شده در «سلامت فرد» است.
پرورش جسم و روح فرد، از دیرباز همواره مورد توجه بوده است و فرهنگهای مختلف با شیوه های خاص خود به آن توجه کرده اند.زمانی در دوران باستان، این توجه به شکل تفریح و جنگ تن به تن بوده است و زمانی در قالب انواع ورزشها تغییر شکل یافته است، اما به هر حال بشر همواره نیازمند این تحرک بوده و خواهد بود.
متاسفانه تنها آمار بالای اعتیاد در بخشی از بدنه جوان کشور حاکی از فقر حرکتی است که نه تنها جسم را فرتوت و به کام مرگ فرا می کشد بلکه ذهن و روح یک جامعه را نیز می سوزاند.
جوان پر از انرژی، عزیزترین وقت خود را در وسوسه اوهام مواد محرک و مخدر برای آرامش سراسر کذب آنچنان می سوزاند که آتش آن جمعی را هم به آزار وا می دارد.
انرژی دختران و پسران و مردان و زنان که بخشی از انرژی حیاتی آنان است، یا آن چنان راکد مانده است که مبدل به دردهای مختلف جسمی و سپس ذهنی و روحی شده و یا در تاریک خانه مواد مثلا «محرک» و یا «مخدر» دود می شود تا زمانی که جسم را نیز به کام مرگ بکشاند و یا عمری را در تب و تاب تجربه های ناکام و تلخ، به سر رساند.
در این مقاله قصد ما کالبدشکافی معضل اعتیاد و یا بیماری های جسمی و روحی آن نیست اما تلاش شده که بگوییم «ورزش و تحرک» راهی میان بر است تا جسم و روح را به آرامش و سلامت هدایت کرد و از ناهنجاری های ناشی از زندگی شهری برحذر ماند و این موضوع بویژه در مورد دختران و زنان از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
●ورزش و زنان
نیمی از جامعه ما «زن» نام گرفته است و زنان صرف نظر از نگاه صرفا «جنسیتی» ، بخش تاثیرگذاری هستند که اگر نگوییم نیازهای آنان به طور کامل شبیه مردان است اما تقریباً مشابه آنان است.
دختران امروز سازندگان یک جامعه اند و سازندگی همیشه از فرد آغاز می شود.
صرف نظر از نام «مادر» ، زن از مجموع توانایی هایی برخوردار است که در هر فضایی قادر است مدیریت کند و بسازد و یا بالعکس حمایت نکند و حمایت نشود و خراب کند.
اگر بپذیریم که «سلامت» یک واژه عمومی و حق همه است اما به طور حتم سلامت یک زن، متصل به سلامت یک جمع چه در حوزه خانواده و چه در حوزه اجتماع و یا کار و... است.
و فقط با ایجاد بسترهای مناسب می توان زمینه سلامت را به جامعه ارمغان داد.
●تاریخچه ورزش
ورزش هر چند در ایام بسیار دورتر مختص مردان بوده و زنان حتی اجازه ورود به منطقه المپیادها را نداشتند، اما فرد دریافته بود که فقط با جسم سالم و قوی قادر به حفاظت از خود و یاری به دیگران است.
با نگاهی به تاریخچه ورزش مشاهده می شود که زنان به عنوان تماشاچی هم امکان حضور در جایگاههای ورزشی را نداشتند و این موضوع بویژه برای ورزش زنان نامفهوم بود.
البته آن روزها تعریف روشنی از ورزش به شکل امروز آن موجود نبود. در یک منبع خبری آمده است در دوران بسیار دورتر، زمانی یک زن در شکل مبدل مرد، برای تماشای بازی فرزندش به محل مسابقات المپیک راه یافت و مردان آن روز او را از صخره «تیپایون» به پایین افکندند.
البته هرگز قصد مشابه سازی نیست. زیرا بحث در خصوص حضور زنان در میادین رقابت های مردانه هر چند در کشور ما نیز با فراز و نشیب ها رودروست اما امید است راهکارهای مناسب برای این موضوع در نهایت فراهم شود.
البته این روزها در جشنواره فیلم فجر، فیلم «آفساید» جعفر پناهی نیم نگاهی به این موضوع داشت که اگر راهی سینما شده بودید حتما برخی از این موانع را با تصویر مشاهده می کردید.
به هر حال بحث حضور زنان در میادین ورزشی موضوع اصلی این گزارش نیست و پرداختن به آن جای دیگری و موضوع خاص خود را می طلبد.
●آمارها چه می گویند؟
یافته های یک پژوهش که توسط فریدون تندنویس استادیار دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تربیت معلم انجام شده، نشان می دهد: ۸/۴۵ درصد زنان ورزش نمی کنند و این افراد عمدتاً علت آن را کمبود وقت، عادت نداشتن و نبود امکانات ذکر کرده اند.این تحقیق بر روی زنان ۲۰ تا ۶۵ سال شهری انجام شده است و ۷۰ درصد آنان دیپلم و زیر دیپلم بوده اند.
براساس این تحقیق میزان اوقات فراغت روزانه جامعه آماری این تحقیق، حدود ۸/۳ ساعت است و فقط ۵۰ درصد زنان در زمان اوقات فراغت ورزش می کنند و ۵۰ درصد نیز علاقه مندند در زمان اوقات فراغت ورزش کنند، اما معلوم نیست چرا ورزش نمی کنند!
جالب است اضافه کنیم که ۲/۸۸ درصد اوقات فراغت زنان در منزل سپری می شود و ۵/۱۴ درصد آنان این وقت را در تنهایی و ۷/۷۳ درصد با خانواده می گذرانند و تماشای تلویزیون با میانگین ۱۳۲ دقیقه بالاترین فعالیت فراغتی زنان است.
●طب ورزشی چه می گوید
فعالیت بدنی منظم می تواند سلامت همه افراد بویژه زنان را ارتقاء دهد.
بسیاری از بیماری ها و حالاتی که علت عمده مرگ و میر یا ناتوانی زنان است با تحرک، قابل پیشگیری است. پیشگیری از پوکی استخوان _ بیماری شایع در زنان- بیماری های قلبی و عروقی، فشار خون و سکته مغزی.آمارها نشان داده است که عامل یک سوم مرگ و میرها در جهان که موجب مرگ زنان شده، همین چند بیماری که اشاره شد، است.
همچنین فقط بیماری های قلبی و عروقی عامل نیمی از مرگ و میرهای زنان بالای ۵۰ سال در کشورهای در حال توسعه است. ۷۰ میلیون نفر زن نیز در سراسر جهان دچار مشکل بیماری دیابت هستند و این میزان در سال ۲۰۲۵ دو برابر خواهد شد.
تحقیقات جدید نشان داده است حتی فعالیت بدنی «منظم و اندک» با رژیم غذایی مناسب، می تواند از نیمی از موارد دیابت و بیماری شکنندگی استخوان ها _ بیماری شایع زنان- جلوگیری کند.
نتایج یک بررسی دیگر در ایران نشان داده که ساعات ورزش در مدارس دخترانه به «صورت جدی» ، با روحیه مثبت نگری ارتباط موثری دارد و از افسردگی می کاهد.
اما مدت زمان ورزش به میزان افسردگی ارتباطی ندارد و وضعیت تأهل نیز در میزان افسردگی تاثیر ندارد و آنچه مهم است خود ورزش است نه تأهل یا مجرد بودن.
به راستی اما با مشاهده این آمار، آیا هرگز از خود پرسیده ایم که چند ساعت در طول هفته یا ماه یا سال را متاسفانه، صرف گرفتن وقت از پزشک متخصص کرده یا در مطب پزشکان در انتظار دیدار پزشک و مداوا نشسته ایم، اگر منصفانه تر بگوییم این است ما فقط زمانی که درد به سراغمان می آید خود را دوست داریم و به فکر و عمل واداشته می شویم!
به راستی اما، آیا هزینه های درمان کمتر از هزینه های ورزش کردن است و کدام هزینه ها شیرین تر و بهتر است؟!
●ادبیات صحیح ورزش
در بسیاری از موارد، متاسفانه ادبیات ناصحیحی در مورد ورزش مردان و زنان به کار گرفته می شود و این نگاه باز هم با تاسف، همواره موجب شده است زنان در وهله نخست به دنبال اثبات هویت خود باشند و بعد به موضوع اصلی بپردازند!
شاید اگر صریح تر بگوییم و برخی را از خود ناخشنود کنیم، مشکل مشترک جامعه زنان این نباشد که همواره از فرصت های نابرابر با مردان رنج برده اند. آیا به واقع همیشه فرصت ها نابرابر بوده است؟
قبول داریم در برخی رشته های ورزشی امکان حضور البته نه درسطح عمومی، بلکه در سطح قهرمانی و بین المللی وجود ندارد، اما با پافشاری بر این نکته، آیا از فرصت های موجود نیز به طور کامل بهره گرفته ایم.
در بهترین شرایط، ۵۰ درصد زنان ورزش نمی کنند و وقت فراغت خود را به گونه ای دیگر می گذرانند، شاید اگر زنان با حضور موثر در وهله اول برای سلامت خود در بخش ورزش های همگانی اقدام کنند و بعد برای عرضه توانایی های خود در سطح قهرمانی تلاش کنند نتیجه بهتری گرفته شود.
کارشناسان همواره به این موضوع صحه گذاشته اند که محدودیت های امکانات ورزشی برای زنان، عدم برنامه ریزی برای بهبود وضع امکانات، نبود مربیان مجرب، موانع فرهنگی و خانوادگی همه و همه مشکلات جدی پیش روی ورزش بانوان است، اما جامعه ورزش زنان تا چه حد با بروز نیازهای خود در بخش ورزش، این خواسته ها را جدی تر بیان کرده اند. با مشاهده بخش ورزش همگانی متاسفانه استقبال بسیار کمرنگ است.
به باور کارشناسان ورزش، امکانات ورزشی زمانی به سمت جامع و کامل شدن می رود که حداقل، نیازها به روز و همگانی شود. یک کارشناس ورزش بانوان در این خصوص می گوید: موضوع ورزش بانوان در کشور ما- البته در بخش قهرمانی که موضوع دیگری است- در سطح همگانی و عمومی نیازمند تبلیغ و آموزش همگانی است. ضعف فرهنگ ورزش مانع از توسعه و رشد ورزش به ویژه برای زنان جامعه شده است. عدم شناخت خانواده ها و به ویژه بانوان از مزایای ورزش باعث شده است تا بنیان های سلامت نه فقط برای زنان بلکه برای خانواده ها و نهایتاً جامعه به خطر افتد.
●قهرمانان بخوانند
از حوزه عمومی و همگانی ورزش بانوان که بگذریم در حوزه قهرمانی نیز شاهد مباحث گسترده ای هستیم که شاه کلید آن در دست مسئولان تصمیم گیر است.
با ادغام انجمن های ورزشی بانوان با فدراسیونها، متولیان ورزش به این نتیجه رسیده اند که آنان نه فقط متولی ورزش مردان بلکه زنان نیز هستند و شاید اعزام های برون مرزی و برگزاری مسابقات لیگ در برخی رشته های مطرح، نشان دهنده اثرگذاری این حرکت باشد.
یک کارشناس ورزش در این باره می گوید: متأسفانه هنوز آمار قطعی و قابل استنادی از ورزش بانوان در استانها و رشته های موفق و ناموفق به شکل تفکیک شده آن نداریم، تا بتوان با سند و مدرک برنامه ها و هزینه ها را دقیق تر برنامه ریزی کرد و ورزش زنان را توسعه داد.
نداشتن بانک اطلاعاتی دقیق از تیم های مطرح و بازیکنان، سالن ها و تجهیزات ورزشی، ترکیب مربیان از مسائل مهم پیش روی ورزش بانوان است و تا زمانی که این نقص مرتفع نشود قهرمانان ورزشی و ورزش بانوان، با مشکلات دیرباز خود مواجه خواهند بود.
●بودجه ها چه می گویند
آقای احمدی نژاد در زمان تقدیم لایحه بودجه سال ۱۳۸۵ در مجلس شورای اسلامی گفته است در بخش سهم اعتبارات تربیت بدنی در حوزه فرهنگی و تربیت بدنی، اعتبارات ویژه ای برای خانم ها پیش بینی شده است و اعتبارات ۱۰۰ درصد ارتقاء یافته است.
آمارها نشان داده است که تاکنون فقط ۱۰ درصد اعتبارات سازمان تربیت بدنی به ورزش زنان تعلق داشته است و این موضوع مبحثی است که بخش ورزش زنان همواره از آن رنج برده است و نیازمند تجدید نظر جدی تری است. ورزش زنان نیازمند تجهیزات، امکانات، برنامه و بودجه است و همه این امکانات نیازمند توجه بیشتر زنان به حوزه ورزش است.
برخی از مدیران فدراسیونهای ورزشی در این باره اظهار نظر کرده اند که ورزش بانوان تا به حال هم معجزه کرده که با این میزان اعتبارات روی پای خود ایستاده است. جایگاه واقعی زنان در هیأت های ورزشی باید مورد تجدیدنظر قرار گیرد و نظارت دقیق تری از ورزش زنان در سازمان های حرفه ای، قهرمانی و همگانی به عمل آید تا هزینه ها به سمت درست هدایت شود و به ویژه اعزام تیم های ورزشکار زنان عملی تر دنبال شود.
مریم رضایی

منبع : روزنامه همشهری