شعر کودکان، ابزاری برای زبان آموزی

علاقه فطری کودکان به شعر، بالا رفتن توان یادگیری آنها با قالب شعر، خیال انگیز بودن شعر، توان موسیقایی شعر، نشاطی که جمع خوانی شعر می تواند ایجاد کند و ویژگی های دیگر این قالب بیانی و ادبی، مثلاً امکان حفظ کردن سریع و بازگویی سریعتر آن در خانواده، شعر را به برنامه و نیازی اجتناب ناپذیر در مراکز پیش دبستانی تبدیل کرده است.البته باید دید در نظام آموزشی ما چه میزان شعرهای خوب برای کودکان وجود دارد کوشش فرهنگی بزرگ ترها در آموزش شعر به کودکان چگونه است توجه به این مهم تا چه حد مورد توجه قرار می گیرد و توقعات بزرگترها چیست
ادبیات خردسالان در کشور ما با اینکه در حیطه داستان گام های محکم تری برداشته است در حیطه شعر دچار تهیدستی قابل توجه و قابل ترحمی است که نمی تواند پاسخگوی این نیاز گسترده و همگانی مراکز پیش دبستانی به شعر باشد. نتایج بررسی ها نشان می دهد که شعرهایی که با هدف مخاطب قرار دادن خردسالان به چاپ رسیده است حتی پاسخگوی ۱۰درصد نیاز مراکز پیش دبستانی هم نیست.
شعرهای موجود با هدف مخاطب قرار دادن خردسالان سروده شده، اما حاوی کلمات، محتوا و پیام هایی است که در خور این گروه سنی نیست یا وجه هنری آن به تصویر ادبی و ذهنی دل انگیزی آراسته نشده است و در دل کودکان پیش دبستانی جایی ندارد یا از نظر زبان بدآموز است که تأثیر منفی آن بیشتر است. اگر بخواهیم مشکل موسیقی کودک را هم مطرح کنیم به جای ناامیدکننده ای می رسیم. همانگونه که هر نویسنده ای هر چند توانا نمی تواند برای کودکان هم بنویسد، هر موسیقی نویسی هر چند موفق هم، تا راه شناخت کودک و کار برای آن را طی نکند، نمی تواند آهنگ های دلنشین و مؤثر کودکانه بسازد.
اغلب شعرهایی که در مراکز پیش دبستانی آموزش داده می شود با اینکه از نظر محتوا و پیام بسیار متفاوتند اما در پنج ویژگی مشترک هستند:۱- دارای کلمات و اصطلاحات، ترکیب ها و تصاویری هستند که نه در واژگان و نه در فرهنگ پایه آنها جایی دارند. ۲- به بیان مستقیم پیام های بهداشتی، تربیتی، دینی و اجتماعی می پردازند.۳-از خیال انگیزی ویژه این گروه سنی بی بهره اند.۴- زبان شکسته و محاوره ای دارند و از زبان معیار فاصله زیاد گرفته اند.۵- از سوی کسانی سروده شده اند که سابقه و تخصص و تجربه قابل قبولی در این باره ندارند.
البته این ویژگی ها با تأکید روی اغلب شعرها بیان شد تا جایی را برای آن دسته از شعرهای ویژه خردسالان که با عنایـت و رعایت ویژگی های روانشناختی خردسالان از سوی شاعران باسابقه سروده شده است و از ابتذال زبانی دور است خالی کنیم. اینگونه شعرها هرچند اندک هستند اما نمود عالی فرهیختگی شعر خردسالان به شمار می روند. اگر روی اینگونه شعرها، آهنگی که ویژگی های جذب کننده یک آهنگ خردسالانه را دارند، گذاشته شود کار فرهنگی کارشناسی پیش خواهد رفت. همه می دانیم که شعر بهترین رسانه برای آموزش عادت های اساسی زندگی مانند مسواک زدن، غذا خوردن، نظم داشتن، رعایت قانون و یکی از فعالیت های اساسی است که کودکان با آن می توانند در دنیای سرشار از تخیل قرار گرفته و افکار و احساسات و تأثرات خود را بیان کنند. با استفاده از پتانسیل های موجود در شعر می توان بخشی مهم از پرورش خلاقیت های ذهنی را در کودکان فراهم کرد. برای آموزش عمل هماهنگ در جامعه چه چیزی بهتر از همخوانی آهنگین یک شعر کارآمدی دارد. از علاقه وافر کودکان به شعر می توان بهترین استفاده را در زبان آموزی به کار برد (خوب گوش دادن و خوب پاسخ دادن)‎/ شعر با ترکیبی از واژه های موزون آنچنان برای کودکان جذابیت دارد که بدون احساس خستگی می توانند بارها و بارها آن را بر زبان آورند. در واقع شعرخوانی خود موجب ایجاد بینش مثبت نسبت به زبان و زیبایی های آن خواهد شد. قافیه اشعار و ترکیب حروف مختلف کودکان را نسبت به ساختار زبان حساس می کند و در واقع به آنها می آموزد که می توانند با استفاده از کلمات نیز به بازی و سرگرمی بپردازند.

زیور رضایی
کارشناس ارشد علوم تربیتی

منبع : روزنامه ایران